Tri vir'o'j en boat'o - Verk'is Jerome K. Jerome

• Statistik'o'j
• Font'o de la dokument'o
• Ali'a'j dokument'o'j en la korpus'o

Londono, en aŭgust'o 1889

Ĉapitr'o I

Tri mal'san'ul'o'j — La sufer'o'j de Georg'o kaj Harris — Viktim'o de cent sep mort'ig'a'j mal'san'o'j — Util'a'j preskrib'o'j — Kurac'il'o por hepat'mal'san'o ĉe infan'o'j — Ni inter'konsent'as, ke ni tro labor'is kaj bezon'as ripoz'o'n — Ĉu semajn'o sur la ond'ant'a mar'o? — Georg'o propon'as la river'o'n — Montmorency kontraŭ'as — La unu'a'n propon'o'n akcept'as pli'mult'o de tri kontraŭ unu.

Ni est'is kvar — Georg'o kaj Vilhelm'o Samuelo Harris kaj mi mem, kaj Montmorency. Ni sid'is en mi'a loĝ'ej'o, fum'is kaj parol'is pri ni'a mal'bon'a stat'o, mal'bon'a el medicin'a vid'punkt'o, kompren'ebl'e.

Ni ĉiu'j sent'is ni'n mal'san'et'a'j, kio tut'e tim'ig'is ni'n. Harris dir'is, ke foj'o'n post foj'o li sent'as tiel ne'kutim'a'j'n atak'o'j'n de kap'turn'iĝ'o, ke li apenaŭ sci'as, kio'n li far'as; tiam Georg'o dir'is, ke ankaŭ li hav'as atak'o'j'n de kap'turn'iĝ'o, kaj apenaŭ sci'as, kio'n li far'as. Rilat'e mi'n est'is la hepat'o, kiu mal'bon'stat'is.

Mi sci'is, ke est'as la hepat'o, kiu mal'bon'stat'as, ĉar mi ĵus leg'is cirkuler'o'n pri patent'a hepat'pilol'o, en kiu est'is detal'ig'it'a'j la divers'a'j simptom'o'j, per kiu'j la hom'o pov'as konstat'i, kiam la hepat'o mal'bon'stat'as. Ĉiu'j'n mi hav'is.

Est'as rimark'ind'e ke ĉiam, kiam mi leg'as reklam'o'n pri patent'a kurac'il'o, mi ne pov'as evit'i la konklud'o'n, ke mi sufer'as tiu'n mal'san'o'n en ĝi'a plej akut'a form'o. La diagnoz'o ŝajn'as ĉiu'foj'e akord'i ekzakt'e kun ĉiu'j sent'o'j, kiu'j'n mi tiam hav'as.

Mi memor'as, ke iu'n tag'o'n mi ir'is al la Brit'a muze'o por pri'stud'i kurac'ad'o'n de mal'grav'a mal'san'et'o, kiu mi'n iom'et'e posed'is — mi kred'as, ke est'is fojn'o'febr'o. Mi pren'is la libr'o'n kaj leg'is tio'n, kio'n mi intenc'is leg'i; post'e, en moment'o de ne'si'n'gard'o, mi sen'pri'pens'e turn'is la foli'o'j'n, kaj komenc'is sen'sistem'e stud'i la mal'san'o'j'n, ĝeneral'e. Mi ne plu memor'as, en kiu'n mal'san'o'n mi unu'e profund'iĝ'is — ia terur'a, pere'ig'a skurĝ'o, mi kred'as — kaj, antaŭ ol mi rigard'is eĉ la unu'a'n du'on'o'n de la list'o de ”avert'a'j simptom'o'j”, trud'e en'ir'is mi'a'n mens'o'n la konsci'o, ke ĝi'n mi jam hav'as.

Dum iom da temp'o mi sid'is glaci'iĝ'int'a pro terur'o; post'e, preskaŭ inert'a pro mal'esper'o, mi komenc'is foli'um'i la libr'o'n.

Mi traf'is tif'o'n — leg'is la simptom'o'j'n — konstat'is, ke mi hav'as tif'o'n, hav'is ĝi'n sen'dub'e jam de monat'o'j sen sci'i tio'n — sci'vol'is, kio'n ali'a'n mi hav'as; mi'n turn'is al epilepsi'o — trov'is, kiel mi atend'is, ke ankaŭ ĝi'n mi hav'as — interes'iĝ'is pri mi'a kaz'o, decid'is ĝi'n esplor'i ĝis'fund'e kaj re'ir'is al la komenc'o de la alfabet'o, — leg'is pri astm'o, kaj sci'is, ke mi jam sufer'as la unu'a'j'n atak'o'j'n de la mal'san'o, kaj ke la akut'a stadi'o komenc'iĝ'os post ĉirkaŭ du semajn'o'j. Kun pli trankvil'a kor'o, mi trov'is, ke mi hav'as albumin'uri'o'n nur en modif'it'a form'o kaj ke, rilat'e al tio, ankoraŭ jar'o'j'n mi pov'os viv'i. Ĥoler'o'n mi hav'as, kun akut'a'j komplik'aĵ'o'j; ŝajn'is, ke kun difteri'o mi nask'iĝ'is.

Ĉio'n skrib'it'a'n sub la du'dek ses liter'o'j de ni'a alfabet'o mi pen'e kaj konscienc'e tra'leg'is, kaj la sol'a mal'san'o, pri kiu mi pov'is konklud'i, ke mi ĝi'n ne hav'as, est'is tropik'a febr'o.

Unu'e tio ĉagren'is mi'n; ĝi ŝajn'is iel mal'respekt'a. Kial mi ne hav'as tropik'a'n febr'o'n? Kial ĉi tiu ofend'e disting'a lim'ig'o? Post iom da temp'o tamen venk'is mal'pli avar'a'j sent'o'j. Mi pri'pens'is, ke mi hav'as ĉiu'n ali'a'n mal'san'o'n en la farmakologi'o, mi far'iĝ'is mal'pli ego'ist'a kaj decid'is mal'hav'i tropik'a'n febr'o'n. Podagr'o, en la plej malign'a stadi'o, ŝajn'e sen mi'a sci'o, mi'n jam kapt'is; zim'oz'o evident'e mi'n turment'as de mi'a jun'aĝ'o. Post zim'oz'o ne est'is pli'a'j mal'san'o'j, tial mi konklud'is, ke mi posed'as neni'o'n pli.

Mi sid'is kaj medit'is. Kia interes'a kaz'o mi est'as, mi pens'is, el medicin'a vid'punkt'o, kia valor'a akir'aĵ'o mi est'us por la student'o'j! Ne neces'us al la student'o'j tra'ir'i la mal'san'ul'ej'o'j'n, se ili hav'us mi'n. Ili bezon'us nur ir'i ĉirkaŭ mi kaj post tio ili pov'us akir'i la diplom'o'n.

Post'e mi sci'vol'is pri tio, kiom long'e mi pov'os viv'i. Mi prov'is esplor'i mi'n mem. Mi palp'is la puls'o'n. Unu'e neniu'n puls'o'n mi pov'is palp'i. Post'e, tut'e subit'e, ĝi ŝajn'is ek'ir'i. Mi el'tir'is mi'a'n poŝ'horloĝ'o'n kaj kontrol'is la puls'o'bat'ad'o'n. Mi kalkul'is, ke ĝi bat'as cent kvar'dek sep foj'o'j'n ĉiu'minut'e. Mi prov'is palp'i la kor'o'n. Mi ne pov'is palp'i la kor'o'n. Ĝi ĉes'is bat'i. Mi est'is cert'a, ke ĝi ekzist'is en mi la tut'a'n temp'o'n, kaj ke ĝi dev'as ankaŭ bat'i, tamen mi ne pov'is klar'ig'i la afer'o'n. Mi frap'et'is mi'a'n tut'a'n antaŭ'aĵ'o'n, de tio, kio'n mi nom'as mi'a tali'o, ĝis la kap'o kaj eĉ iom'et'e ĉirkaŭ ambaŭ flank'o'j kaj iom supr'e'n sur mi'a dors'o. Sed neni'o'n mi pov'is palp'i nek aŭd'i. Mi prov'is rigard'i la lang'o'n. Mi el'puŝ'is ĝi'n, kiom ĝi est'is el'ig'ebl'a, kaj mi ferm'is unu okul'o'n kaj prov'is ĝi'n esplor'i per la ali'a. Nur la pint'o'n mi pov'is vid'i, kaj la sol'a profit'o, kiu'n mi hav'is de tio est'is, ke mi sent'is pli cert'e ol antaŭ'e, ke mi hav'as skarlatin'o'n.

Mi en'ir'is tiu'n leg'o'ĉambr'o'n feliĉ'a, san'a hom'o. Mi el'ramp'is kaduk'a pere'ant'o.

Mi ir'is al mi'a kurac'ist'o. Li est'as mal'nov'a amik'o, li palp'as la puls'o'n, rigard'as mi'a'n lang'o'n kaj parol'as pri la veter'o, ĉio'n sen'pag'e, ĉiu'foj'e kiam mi imag'as mi'n mal'san'a; mi do decid'is bon'far'i al li kaj li'n vizit'is. ”Kurac'ist'o bezon'as ekzerc'ad'o'n, mi dir'is. Li hav'u mi'n. Li hav'os kun mi pli da ekzerc'ad'o ol el si'a'j mil sep'cent ordinar'a'j, trivial'a'j pacient'o'j, ĉiu kun nur unu-du mal'san'o'j.” Mi do ir'is rekt'e al li kaj li dir'is:
—Nu, kiel vi fart'as?

Mi dir'is:
—Mi ne for'uz'os vi'a'n temp'o'n, kar'a knab'o, dir'ant'e, kiel mi fart'as. La viv'o est'as mal'long'a, kaj vi ebl'e for'pas'os antaŭ ol mi fin'os. Sed mi dir'os, kio mank'as al mi. Mi ne hav'as tropik'a'n febr'o'n. Kial mi ne hav'as tropik'a'n febr'o'n, mi ne pov'as dir'i; sed rest'as la fakt'o, ke mi ne hav'as. Ĉio'n ali'a'n mi tamen hav'as.

Mi rakont'is al li, kiel okaz'is, ke mi ĉio'n mal'kovr'is. Tiam li mi'n sen'vest'ig'is kaj rigard'is de kap'o al pied'o'j kaj kapt'is mi'a'n man'artik'o'n, li frap'is la brust'o'n, ĝust'e kiam mi tio'n ne atend'is — fripon'a ag'o mi nom'as tio'n — kaj tuj post'e li bat'is mi'n per si'a kap'flank'o. Post tio li sid'iĝ'is kaj skrib'is recept'o'n, ĝi'n fald'is kaj don'is al mi, kaj mi met'is ĝi'n en mi'a'n poŝ'o'n kaj el'ir'is.

Mi ne mal'ferm'is ĝi'n. Mi ir'is kun ĝi al la plej proksim'a apotek'ist'o kaj ĝi'n trans'don'is. La vir'o leg'is ĝi'n, post'e ĝi'n re'don'is.

Li dir'is, ke tio'n li ne hav'as.

Mi dir'is:
—Ĉu vi est'as apotek'ist'o?

Li jes'is.

—Mi est'as apotek'ist'o. Se mi est'us sam'temp'e kooperativ'a vend'ej'o kaj pension'o, ebl'e mi pov'us vi'n kontent'ig'i. Tio, ke mi est'as nur'a apotek'ist'o, iel mal'help'as mi'n.

Mi leg'is la recept'o'n. Ĝi tekst'is:
,,Unu funt'o da bifstek'o, kun du'on'litr'o da amar'a bier'o kvar foj'o'j'n ĉiu'tag'e. Unu dek'mejl'a marŝ'o ĉiu'maten'e. Unu lit'o je la dek'unu'a ekzakt'e ĉiu'nokt'e. Kaj ne plen'ig'u vi'a'n kap'o'n per afer'o'j, kiu'j'n vi ne kompren'as.”

Mi sekv'is la instrukci'o'j'n kaj la feliĉ'a rezult'o est'is — por parol'i pri mi mem — ke mi'a viv'o est'is sav'it'a kaj ankoraŭ daŭr'as.

En la nun'a kaz'o, por re'ven'i al la hepat'pilol'a cirkuler'o, la simptom'o'j'n mi hav'is preter ĉia dub'o kaj la ĉef'a inter ili est'is ”ĝeneral'a mal'inklin'o al ĉia'spec'a labor'o”.

Kiom mi sufer'is tiu'rilat'e, lang'o ne pov'as el'dir'i. De mi'a plej fru'a jun'aĝ'o mi est'as pro ĝi martir'o. Kiam mi est'is knab'o, eĉ ne unu tag'o'n la mal'san'o mi'n for'las'is. Tiam oni ne sci'is, ke kulp'as mi'a hepat'o. La medicin'a scienc'o est'is mult'e mal'pli progres'int'a ol nun kaj oni nom'is ĝi'n mal'labor'em'o.

—Jen vi, labor'evit'ul'o, — oni kri'is, — lev'iĝ'u kaj far'u i'o'n ajn por gajn'i viv'rimed'o'j'n. Ili ne sci'is, kompren'ebl'e, ke mi est'as mal'san'a.

Ne pilol'o'j'n oni don'is al mi; vang'o'frap'o'j'n ili don'is. Kvankam ŝajn'as strang'e, tiu'j vang'o'frap'o'j mi'n re'san'ig'is — almenaŭ por iom da temp'o. Mi memor'as, kiel tia vang'o'frap'o pli efik'is sur mi'a hepat'o, kaj ig'is mi'n rapid'e ir'i kaj tuj far'i, kio'n oni vol'is, sen pli'a perd'o de temp'o, ol far'as nun tut'a skatol'o da pilol'o'j.

Vi sci'as, ke oft'e okaz'as tiel — tiu'j simpl'a'j, mal'modern'a'j kurac'il'o'j est'as kelk'foj'e pli efik'a'j ol ĉiu'j farmaci'aĵ'o'j.

Ni sid'is tie du'on'hor'o'n pri'parol'ant'e ni'a'j'n mal'san'o'j'n. Mi klar'ig'is al Georg'o kaj al Vilhelm'o Harris, kiel mi sent'as mi'n, kiam mi el'lit'iĝ'as en la maten'o, kaj Vilhelm'o Harris dir'is al ni, kiel li sent'as si'n, kiam li en'lit'iĝ'as, kaj Georg'o star'iĝ'is sur la kamen'a tapiŝ'et'o kaj don'is al ni lert'a'n kaj efik'a'n teatr'aĵ'o'n ilustr'ant'a, kiel li si'n sent'as dum la nokt'o.

Georg'o imag'as, ke li est'as mal'san'a; sed fakt'e li'a san'o est'as tut'e bon'a.

En tiu moment'o sinjor'in'o Poppets frap'et'is la pord'o'n por ek'sci'i, ĉu ni est'as pret'a'j por la vesper'manĝ'o. Ni rid'et'is mal'gaj'e kaj dir'is, ke ni supoz'as, ke est'us bon'e prov'i glut'i i'o'n.

Harris dir'is, ke pec'et'o en la stomak'o oft'e halt'ig'as la progres'o'n de mal'san'o; sinjor'in'o Poppets en'port'is la plet'o'n kaj mi al'tabl'iĝ'is kaj petol'is kun iom da bifstek'o kun cep'o'j kaj pec'o de rabarb'a pajo.

Dev'as est'i, ke mi tiam est'is tre mal'fort'a; ĉar mi sci'as, ke post proksim'um'e du'on'hor'o mi ŝajn'is far'iĝ'i tut'e indiferent'a al la manĝ'o — afer'o por mi ne'kutim'a — kaj mi ne dezir'is fromaĝ'o'n.

Plen'um'int'e ni'a'n dev'o'n, ni re'plen'ig'is la glas'o'j'n, brul'ig'is la pip'o'j'n kaj re'pren'is la inter'parol'o'n pri ni'a san'stat'o. Kio fakt'e est'is kun ni, neni'u el ni pov'is dir'i preciz'e; sed la unu'anim'a opini'o est'is, ke tio — kio ajn tio est'is — est'as kaŭz'it'a de tro'a labor'ad'o.

—Ripoz'o'n ni bezon'as, — dir'is Harris.

—Ripoz'o'n kaj tut'e nov'a'n ĉirkaŭ'aĵ'o'n, — dir'is Georg'o. — La tro'streĉ'o de ni'a'j cerb'o'j kaŭz'is ĝeneral'a'n deprim'iĝ'o'n en la tut'a korp'o. Nov'a scen'o, for'est'o de la neces'o pens'i, re'don'os la mens'a'n ekvilibr'o'n.

Georg'o hav'as kuz'o'n, kiu est'as kutim'e pri'skrib'at'a en la arest'deklar'o'j kiel medicin'a student'o, tial li hav'as natur'e iom de la esprim'manier'o de famili'a kurac'ist'o.

Mi sam'opini'is kun Georg'o, kaj propon'is, ke ni trov'u sol'ec'a'n kaj mal'nov'mod'a'n lok'o'n, mal'proksim'a de la tumult'a hom'amas'o, kaj ni for'sonĝ'u sun'plen'a'n semajn'o'n mez'e de ĝi'a'j dorm'em'a'j voj'et'o'j — du'on'forges'it'a'n angul'o'n, kiu'n la fe'in'o'j kaŝ'is por si, ne'ating'ebl'a'n por la bru'a mond'o — kurioz'e lok'ig'it'a'n nest'o'n sur la krut'aĵ'o'j de temp'o, kie la rul'iĝ'ant'a'j ond'o'j de la dek'naŭ'a jar'cent'o son'os mal'proksim'a'j kaj mal'fort'a'j.

Harris dir'is, ke li opini'as, ke tio est'os mal'gaj'ig'a. Li dir'is, ke li kon'as la spec'o'n de lok'o, kiu'n mi alud'is, kie ĉiu'j en'lit'iĝ'as je la ok'a vesper'e, kaj la ĵurnal'o'n Referee nek per mon'o, nek per am'o oni pov'as hav'ig'i, kaj por aĉet'i tabak'o'n neces'as marŝ'i dek mejl'o'j'n.

—Ne, — Harris dir'is , — se ripoz'o'n kaj nov'a'n scen'o'n vi dezir'as, plej bon'e est'as mar'vojaĝ'i.

Mi fort'e kontraŭ'star'is la mar'vojaĝ'o'n. Mar'vojaĝ'o est'as bon'a, se oni vetur'as du monat'o'j'n, sed se unu semajn'o'n, ĝi est'as mal'bon'eg'a.

Lund'e vi for'ir'as kun la ide'o, ke vi bon'e amuz'iĝ'os. Vi sen'ĝen'e sving'as adiaŭ'e al la amik'o'j sur la bord'o, brul'ig'as vi'a'n plej grand'a'n pip'o'n kaj promen'as fier'e sur la ferdek'o, kvazaŭ vi est'us la kun'fand'aĵ'o de kapitan'o Cook, Sir Franc'is Drak'e kaj Kristofor'o Kolomb'o. Mard'e vi dezir'as, ke vi ne est'us ven'int'a, merkred'e, ĵaŭd'e kaj vendred'e vi dezir'as, ke vi est'us mort'int'a. Sabat'e vi kapabl'as glut'i iom da buljon'o, sid'iĝ'i sur la ferdek'o kaj respond'i per pal'a, ĉarm'a rid'et'o, kiam bon'kor'a'j hom'o'j demand'as, kiel vi fart'as nun. Dimanĉ'e vi promen'as de'nov'e kaj manĝ'as solid'a'n manĝ'o'n. Lund'e maten'e, star'ant'a ĉe la ŝip'rand'o kun valiz'o kaj ombrel'o en la man'o, pret'a al'ter'iĝ'i, vi komenc'as plen'plen'e ĝu'i la mar'vojaĝ'o'n.

Mi memor'as, kiel foj'e mi'a bo'frat'o for'ir'is por mal'long'a mar'vojaĝ'o pro la bon'o de si'a san'o, Li aĉet'is tie'n-re'e'n bilet'o'n de Londono al Liver'po'ol kaj, al'ven'int'e al Liver'po'ol, li'a sol'a zorg'o est'is vend'i la re'ven'a'n du'on'o'n de la bilet'o.

Fam'o dir'as, ke oni ofert'is ĝi'n en la urb'o por eg'e rabat'it'a prez'o; fin'e aĉet'is ĝi'n gal'aspekt'a jun'ul'o, al kiu la kurac'ist'o ĵus konsil'is, ke li ir'u al la mar'bord'o kaj ekzerc'u si'a'n korp'o'n.

—Mar'bord'o! — dir'is mi'a bo'frat'o, am'e prem'ant'e la bilet'o'n en li'a'n man'o'n; — jen, vi hav'os sufiĉ'e por la tut'a viv'o; koncern'e ekzerc'ad'o'n, vi pli ekzerc'os vi'a'n korp'o'n sid'ant'e en tiu ŝip'o, ol fak'o'salt'ant'e sur la sek'a ter'o.

Li mem — mi'a bo'frat'o — re'ven'is vagon'ar'e. Li dir'is, ke por li la Nord-Okcident'a Fer'voj'o est'as sufiĉ'e san'ig'a.

Ali'a kon'at'o mi'a for'ir'is por unu'semajn'a vojaĝ'o laŭ'long'e de la mar'bord'o kaj antaŭ la ek'ir'o la kelner'o ven'is al li por demand'i, ĉu li pag'os ĉiu'n manĝ'o'n apart'e aŭ ĉu li antaŭ'pag'os la tut'a'n seri'o'n.

La kelner'o rekomend'is la du'a'n sistem'o'n, ĉar tiel est'os mult'e pli mal'mult'e'kost'e por li. Li dir'is, ke li manĝ'ig'os li'n dum la tut'a semajn'o por kvar'dek kvin ŝiling'o'j. Li dir'is, ke ĉe la maten'manĝ'o est'os fiŝ'o, sekv'ot'a de rost'aĵ'o. Lunĉ'o okaz'os je la unu'a kaj en'hav'os kvar manĝ'o'plad'o'j. La ĉef'manĝ'o je la ses'a — sup'o, fiŝ'o, inter'manĝ'o, rost'aĵ'o, kok'id'aĵ'o, salat'o, puding'o, fromaĝ'o kaj desert'o. Kaj mal'pez'a vesper'manĝ'o je la dek'a.

Mi'a amik'o inklin'is al la kvar'dek-kvin-ŝiling'a propon'o (li est'as bon'apetit'ul'o), kaj fin'e akcept'is ĝi'n.

Tuj kiam ili est'is for de Sheerness, ven'is la lunĉ'o. Li ne sent'is si'n tiel mal'sat'a, kiel li atend'is, tial li kontent'iĝ'is per pec'o de kuir'it'a bov'aĵ'o kaj porci'o da frag'o'j kaj krem'o. En la daŭr'o de la post'tag'mez'o li mult'e medit'is kaj foj'e ŝajn'is al li, ke li manĝ'is dum semajn'o'j neni'o'n ali'a'n ol bol'it'a'n bov'aĵ'o'n, foj'e ke li viv'is dum jar'o'j per frag'o'j kaj krem'o.

Ankaŭ la bov'aĵ'o kaj frag'o'j kaj krem'o ne ŝajn'is est'i kontent'a'j — ili ŝajn'is konstant'e kverel'i inter si.

Je la ses'a oni ven'is por dir'i, ke la ĉef'manĝ'o est'as pret'a. La inform'o neniel entuziasm'ig'is li'n, sed li konsci'is, ke rest'as ankoraŭ grand'a part'o de la kvar'dek kvin ŝiling'o'j, kaj kapt'ant'e ŝnur'o'j'n kaj ali'a'j'n objekt'o'j'n, li mal'supr'e'n'ir'is. Plaĉ'a odor'o de cep'o'j kaj varm'a ŝink'o, miks'it'a kun frit'it'a fiŝ'o kaj legom'o'j, li'n salut'is ĉe la mal'supr'o de la ŝtup'et'ar'o; tiam la kelner'o al'proksim'iĝ'is kun ole'ec'a rid'et'o, kaj dir'is:
—Kio'n al'port'i al vi, sinjor'o?

—El'ig'u mi'n de ĉi tie, — est'is la mal'fort'a respond'o.

Oni rapid'ig'is li'n supr'e'n, apog'is li'n ĉe la sen'vent'a flank'o kaj las'is li'n tie.

Dum la sekv'ant'a'j kvar tag'o'j li viv'is simpl'a'n kaj sen'riproĉ'a'n viv'o'n per svelt'kapitan'a'j biskvit'o'j (mi vol'as dir'i, ke la biskvit'o'j est'is svelt'a'j, ne la kapitan'o) kaj sod'akv'o; kiam al'proksim'iĝ'is sabat'o, li far'iĝ'is arogant'a kaj mend'is mal'fort'a'n te'o'n kaj sek'a'n rost'pan'o'n, kaj lund'e li jam regal'is si'n per kok'in'a buljon'o. Mard'e li for'las'is la ŝip'o'n, kaj dum ĝi plen'vapor'e for'naĝ'is de la kaj'o, li ĝi'n post'rigard'is kun bedaŭr'o.

—Jen ĝi ir'as, — li dir'is, — jen ĝi ir'as kun kvar'dek ŝiling'o'j da nutr'aĵ'o, kiu aparten'as al mi, kaj kiu'n mi ne ricev'is.

Li dir'is, ke se oni est'us dispon'int'a al li ankoraŭ unu sol'a'n tag'o'n, li kred'as, ke li pov'us kvit'ig'i la kont'o'n.

Mi do la mar'vojaĝ'o'n kontraŭ'star'is. Ne, kiel mi klar'ig'is, pro mi mem. Mi neniam est'is mar'mal'san'a. Sed mi tim'is pro Georg'o. Georg'o dir'is, ke li fart'os bon'e, kaj ke fakt'e ĝi plaĉ'os al li, tamen li konsil'us al Harris kaj mi, ke ni eĉ ne pens'u pri ĝi, ĉar li est'as cert'a, ke ni ambaŭ mal'san'iĝ'os. Harris dir'is, ke por li est'as ĉiam grand'a mister'o, kiel la hom'o'j pov'as mar'mal'san'iĝ'i — li dir'is, ke li kred'as, ke la hom'o'j sen'dub'e tio'n far'as intenc'e, pro afekt'o — li dir'is, ke oft'e li vol'is far'ig'i mar'mal'san'a, sed neniam sukces'is.

Tiam li rakont'is al ni, kiel li trans'pas'is la Kanal'o'n, kiam vent'eg'is tiel fort'e, ke neces'is lig'i la pasaĝer'o'j'n al ili'a'j kuŝ'ej'o'j, kaj li kaj la kapitan'o est'is la du sol'a'j viv'ant'o'j sur la ŝip'o, kiu'j ne mal'san'iĝ'is. Kelk'foj'e est'is li kaj la du'a oficir'o, kiu'j ne est'is mal'san'a'j; sed ĝeneral'e est'is li kaj unu ali'a. Se ne li kaj unu ali'a, tiam est'is li sol'a.

Est'as rimark'ind'a fakt'o, sed neni'u est'as iam mar'mal'san'a — sur la ter'o. Sur la mar'o oni renkont'as mult'e da hom'o'j tre mar'mal'san'a'j, plen'ŝip'o'j'n da ili; sed ankoraŭ neniam mi renkont'is hom'o'n sur la ter'o, kiu iam est'is mar'mal'san'a. Est'as grand'a mister'o, kie si'n kaŝ'as la mil-mil'o'j da naŭz'iĝ'em'a'j mar'vojaĝ'ant'o'j, kiu'j svarm'as sur ĉiu ŝip'o.

Se plej mult'a'j hom'o'j simil'us al la vir'o, kiu'n mi vid'is iu'n tag'o'n sur ŝip'o vetur'ant'a al Yarmouth, la ŝajn'a'n enigm'o'n mi pov'us sufiĉ'e facil'e klar'ig'i.

Mi memor'as, ke est'is proksim'e de la mar'pont'o de Southend kaj li klin'iĝ'is tra unu el la ŝip'fenestr'et'o'j en situaci'o tre danĝer'a. Mi ir'is al li kaj prov'is li'n sav'i.

—Ho! ven'u iom mal'antaŭ'e'n, — mi dir'is kaj sku'is li'n ĉe la ŝultr'o. — Vi el'fal'os.

—Ho, ho! mi dezir'as, ke est'u tiel, — est'is la sol'a respond'o, kiu'n mi pov'is hav'ig'i; tie mi dev'is las'i li'n.

Post tri semajn'o'j mi li'n renkont'is en kaf'o'ĉambr'o de hotel'o en Bath, parol'ant'a pri si'a'j vojaĝ'o'j kaj klar'ig'ant'a kun entuziasm'o, kiel li ŝat'as la mar'o'n.

—Bon'a mar'vojaĝ'ant'o! — li dir'is respond'e al envi'em'a demand'o de mild'a jun'ul'o; — nu, mi konfes'as, ke unu'foj'e mi sent'is mi'n iom mal'san'a. Okaz'is proksim'e de Cape Hor'n. La ŝip'o romp'iĝ'is la post'a'n maten'o'n.

Mi dir'is:
—Ĉu vi ne est'is iom mal'san'et'a iu'n tag'o'n ne mal'proksim'e de la Southend-mar'pont'o, kaj dezir'is, ke oni ĵet'u vi'n en la mar'o'n?

—Southend-mar'pont'o? — li respond'is kun ne'kompren'em'a mien'o.

—Jes; sur'voj'e al Yarmouth, tri semajn'o'j'n antaŭ la pas'int'a vendred'o.

—Ho, ha ... jes, — li respond'is, vigl'iĝ'ant'e; — nun mi memor'as. Mi hav'is kap'dolor'o'n tiu'n post'tag'mez'o'n. Kulp'is la pekl'aĵ'o, vi kompren'as. Ĝi est'is la plej hont'ind'a pekl'aĵ'o, kiu'n mi iam gust'um'is sur respekt'ind'a ŝip'o. Ĉu vi manĝ'is iom?

Koncern'e mi'n, mi el'trov'is bon'eg'a'n rimed'o'n por evit'i la mar'mal'san'o'n, nom'e en tio, ke mi ten'as ekvilibr'o'n. Vi star'iĝ'as en la mez'o de la ferdek'o, kaj kiam la ŝip'o komenc'as balanc'i sur la ond'o'j, vi mov'as la korp'o'n tiel, ke ĝi est'u ĉiam rekt'a.

Kiam lev'iĝ'as la antaŭ'o de la ŝip'o, vi klin'iĝ'as antaŭ'e'n, ĝis la ferdek'o preskaŭ tuŝ'as vi'a'n naz'o'n; kiam lev'iĝ'as la mal'antaŭ'a part'o, vi klin'iĝ'as mal'antaŭ'e'n. Dum unu-du hor'o'j ĉio ir'as bon'e; sed tut'a'n semajn'o'n vi'n ekvilibr'ig'i vi ne pov'as.

Georg'o dir'is:
—Ni ir'u sur river'o'n.

Li dir'is, ke ni hav'os freŝ'a'n aer'o'n, ekzerc'ad'o'n kaj ripoz'o'n; la konstant'a ŝanĝ'iĝ'o de la scen'o okup'os ni'a'n mens'o'n (inkluziv'e la iom'et'a'n, kiu'n Harris hav'as); la pen'ig'a labor'o don'os al ni bon'a'n apetit'o'n kaj ig'os ni'n dorm'i bon'e.

Harris dir'is, ke li ne opini'as, ke Georg'o rajt'as far'i i'o'n, kio ig'os li'n pli dorm'em'a ol li ĉiam est'as, ĉar tio pov'as est'i danĝer'a. Li dir'is, ke li ne bon'e kompren'as, kiel Georg'o pov'os dorm'i pli ol li nun dorm'as, ĉar la tag'o hav'as nur du'dek kvar hor'o'j'n, sam'e somer'e kaj vintr'e; li kred'as, ke se li dorm'os pli, li pov'us sam'e egal'e est'i mort'int'a kaj tiel ŝpar'i la kost'o'n de manĝ'ad'o kaj loĝ'ad'o.

Harris dir'is tamen, ke al li la river'o tre plaĉ'os. Ankaŭ al mi ĝi tre plaĉ'is, kaj Harris kaj mi ambaŭ dir'is, ke la ide'o de Georg'o est'as bon'a; ni dir'is tio'n en ton'o, kiu iel ŝajn'is kompren'ig'i, ke ni surpriz'iĝ'is, ke Georg'o pov'as est'i tiel inteligent'a.

La sol'a, kiu ne entuziasm'iĝ'is pri la propon'o, est'is Montmorency. Li neniam hav'as inklin'o'n al river'o, tiu Montmorency.

—Est'as bon'e por vi, — li dir'as; — tio plaĉ'as al vi, sed ne al mi. Neni'o'n mi pov'as far'i. Pejzaĝ'o mi'n ne al'log'as kaj mi ne fum'as. Se mi vid'os rat'o'n, vi ne halt'os; se mi en'dorm'iĝ'os, vi komenc'os petol'i kun la boat'o kaj mi'n fal'ig'os en la akv'o'n. Se vi demand'as mi'n, mi nom'as la tut'a'n afer'o'n simpl'a mal'saĝ'aĵ'o.

Tamen ni est'is tri kontraŭ unu, kaj la propon'o est'is akcept'it'a.

Ĉapitr'o II

Plan'o'j diskut'at'a'j — Plezur'o'j de tend'um'ad'o en bel'a'j nokt'o'j — La sam'o, en pluv'a'j nokt'o'j — Kompromis'o inter'konsent'it'a — Montmorency, unu'a'j impres'o'j pri — Tim'o'j, ke li est'as tro bon'a por ĉi tiu mond'o; tim'o'j post'e for'pel'it'a'j kiel sen'baz'a'j — La kun'ven'o prokrast'iĝ'as

Ni dis'fald'is la land'kart'o'j'n kaj diskut'is voj'a ̧planojn.

Ni inter'konsent'is ek'ir'i la proksim'a'n sabat'o'n el Kingston. Harris kaj mi ir'os en la maten'o kaj pren'os la boat'o'n al Chertsey kaj tie ni'n renkont'os Georg'o, kiu ne pov'os for'las'i la urb'o'n antaŭ la post'tag'mez'o. (Georg'o dorm'as en bank'o de la dek'a ĝis la kvar'a ĉiu'tag'e, krom sabat'e, kiam oni li'n vek'as kaj el'ig'as je la du'a).

—Ĉu ni tend'um'u, aŭ ĉu ni dorm'u en gast'ej'o'j?

Georg'o kaj mi est'is favor'a'j al tend'um'ad'o. Ni dir'is, ke tio est'us kaj sovaĝ'a kaj liber'a, kaj patriark'ec'a.

Mal'rapid'e la or'a memor'o de la mort'int'a sun'o for'velk'as el la kor'o de mal'varm'a'j, mal'ĝoj'a'j nub'o'j. Silent'a'j kiel mal'feliĉ'a'j infan'o'j la bird'o'j jam ĉes'ig'is si'a'n kant'o'n kaj nur la plend'em'a kri'o de la galinol'o kaj la raŭk'a grak'o de la krek'o inter'romp'as la solen'a'n kviet'o'n ĉirkaŭ la akv'o'kuŝ'ej'o, kie la mort'ant'a tag'o el'spir'as si'a'n last'a'n spir'o'n.

El la mal'lum'a'j apud'bord'a'j arb'ar'et'o'j ramp'as kun sen'bru'a'j paŝ'o'j la fantom'a arme'o de la nokt'o, la griz'a'j ombr'o'j, por for'pel'i la mal'rapid'ant'a'n post'gvardi'o'n de la lum'o, kaj pas'as per silent'a'j, ne'vid'ebl'a'j pied'o'j super la ond'ant'a'n river'herb'o'n kaj tra la ĝem'flustr'ant'a'j junk'o'j; Nokt'o, sur si'a mal'hel'a tron'o, stern'as si'a'j'n nigr'a'j'n flug'il'o'j'n super la mal'lum'iĝ'ant'a'n mond'o'n kaj reg'as en trankvil'o el si'a fantom'a palac'o, lum'ig'at'a de la pal'a'j stel'o'j.

Tiam ni kuŝ'ig'as ni'a'n boat'o'n en kviet'a'n angul'o'n, star'ig'as la tend'o'n, kuir'as vesper'manĝ'o'n kaj manĝ'as. Post'e ni plen'ig'as kaj brul'ig'as grand'a'j'n pip'o'j'n kaj la agrabl'a babil'ad'o rond'e ir'ad'as per muzik'a du'on'voĉ'o, dum la river'o, en la paŭz'o'j de ni'a inter'parol'o, lud'as ĉirkaŭ ni'a boat'o, el'babil'as strang'a'j'n mal'nov'a'j'n rakont'o'j'n kaj sekret'o'j'n, kant'as mal'laŭt'e la mal'nov'a'n infan'a'n kant'o'n, kiu'n ĝi kant'as jam de jar'mil'o'j — kant'os ankoraŭ dum mil'o'j da ven'ont'a'j jar'o'j, antaŭ ol ĝi'a voĉ'o far'iĝ'os raŭk'a kaj mal'jun'a — kant'o'n, pri kiu ni, kiu'j jam lern'is ŝat'i ĝi'a'n ŝanĝ'iĝ'ant'a'n vizaĝ'o'n, kiu'j tiel oft'e nest'is sur ĝi'a ced'ant'a sin'o, iel kred'as, ke ni ĝi'n kompren'as, kvankam ni ne pov'as rakont'i per nur'a'j vort'o'j la histori'o'n, kiu'n ni aŭskult'as.

Ni sid'as tie apud ĝi'a bord'o, dum la lun'o, kiu ankaŭ am'as ĝi'n, klin'as si'n mal'supr'e'n por ĝi'n kis'i per frat'in'a kis'o kaj kroĉ'e ĵet'as ĉirkaŭ ĝi'n si'a'j'n arĝent'ec'a'j'n brak'o'j'n; ni rigard'as ĝi'n dum ĝi flu'as antaŭ'e'n, ĉiam kant'ant'e, ĉiam flustr'ant'e, por renkont'i si'a'n reĝ'o'n, la mar'o'n — ĝis ni'a'j voĉ'o'j for'mort'as en silent'o'n kaj la pip'o'j esting'iĝ'as — ĝis ni, sufiĉ'e banal'a'j, ĉiu'tag'a'j jun'ul'o'j, sent'as ni'n strang'e plen'a'j de pens'o'j, du'on'e mal'ĝoj'a'j, du'on'e ĝoj'a'j, kaj nek inklin'as nek vol'as parol'i — ĝis ni rid'as, lev'iĝ'as, el'bat'as la cindr'o'j'n el ni'a'j el'fum'it'a'j pip'o'j kaj dir'as ”Bon'a'n nokt'o'n”, kaj, dorlot'at'e de la plaŭd'ant'a akv'o kaj la susur'ant'a'j arb'o'j, ni en'dorm'iĝ'as sub la grand'a'j, trankvil'a'j stel'o'j kaj sonĝ'as, ke la mond'o jam de'nov'e est'as jun'a — jun'a kaj ĉarm'a, kiel ĝi est'is antaŭ ol la jar'cent'o'j de ĉagren'o kaj zorg'o sulk'ig'is ĝi'a'n bel'a'n vizaĝ'o'n, antaŭ ol la pek'o'j kaj mal'saĝ'aĵ'o'j de ĝi'a'j infan'o'j mal'jun'ig'is ĝi'a'n am'em'a'n kor'o'n — ĉarm'a, kia ĝi est'is en tiu pas'int'a temp'o, kiam ĝi, nov'a patr'in'o, vart'is ni'n, si'a'j'n infan'o'j'n, sur si'a profund'a brust'o — antaŭ ol la artifik'o'j de la ŝmink'it'a civilizaci'o de'log'is ni'n for de ĝi'a'j kares'em'a'j brak'o'j kaj la venen'it'a'j mok'rid'o'j de art'e'far'it'ec'o ig'is ni'n hont'i pri la simpl'a viv'o, kiu'n ni viv'is kun ĝi, kaj la simpl'a majest'a hejm'o, kie la hom'ar'o nask'iĝ'is antaŭ mil'o'j da jar'o'j.

Harris dir'is:
—Kio'n far'i, kiam pluv'as?

Oni neniam pov'as entuziasm'ig'i Harris. Neni'a poezi'o trov'iĝ'as en Harris — neni'a sovaĝ'a sopir'o al la ne'ating'ebl'o. Harris neniam plor'as, mem ne sci'as kial. Se la okul'o'j de Harris plen'iĝ'as de larm'o'j, vi pov'as vet'i, ke Harris ĵus manĝ'is krud'a'j'n cep'o'j'n, aŭ ke li ŝut'is tro da spic'saŭc'o sur si'a'n kotlet'o'n.

Se vi star'us nokt'e apud la mar'bord'o kun Harris kaj dir'us:
—Aŭskult'u! Ĉu vi ne aŭd'as? Ĉu tio est'as nur la vir'in'o'j de la mar'o kant'ant'a'j profund'e sub la ond'ant'a'j akv'o'j, aŭ mal'ĝoj'a'j fantom'o'j funebr'e pri'kant'ant'a'j blank'a'j'n kadavr'o'j'n, ten'at'a'j'n de alg'o'j? — Harris kapt'us vi'a'n brak'o'n kaj dir'us:
—Mi sci'as, kio est'as al vi, mal'jun'a knab'o; vi mal'varm'um'as.

Nu, ven'u kun mi. En la apud'a strat'o mi kon'as ej'o'n, kie vi pov'as hav'ig'i gut'o'n de la plej bon'a skot'a viski'o, kiu'n vi iam gust'um'is — tuj ĝi re'san'ig'os vi'n.

Harris ĉiam kon'as ej'o'n en la apud'a strat'o, kie vi pov'as hav'ig'i i'o'n bon'eg'a'n por trink'i. Mi kred'as, ke se vi renkont'us Harris en la paradiz'o (se tio est'as imag'ebl'a) li vi'n tuj salut'us per:
—Mi tre ĝoj'as, ke vi ven'is, mal'jun'a knab'o; en la apud'a strat'o mi trov'is agrabl'a'n ej'o'n, kie vi pov'as hav'ig'i ver'e unu'a'rang'a'n nektar'o'n.

En la nun'a kaz'o, rilat'e al tend'um'ad'o, tamen li'a praktik'a si'n'ten'o rest'is ĝust'a'temp'a avert'o. Tend'um'ad'o en pluv'a veter'o ne est'as agrabl'a.

Est'as vesper'o. Vi est'as mal'sek'eg'a, en la boat'o trov'iĝ'as du col'o'j da akv'o kaj neni'o est'as sek'a. Vi trov'as sur la bord'o lok'o'n, kiu ne est'as sam'e pluv'plen'a kiel ali'a'j lok'o'j, kiu'j'n vi jam vid'is, kaj vi al'bord'iĝ'as kaj pen'e el'tir'as la tend'o'n kaj du el vi komenc'as ĝi'n star'ig'i.

Ĝi est'as tut'e mal'sek'a kaj pez'a kaj balanc'iĝ'as mal'firm'e, fal'as sur vi'n, al'kroĉ'iĝ'as al vi'a kap'o kaj frenez'ig'as vi'n. Pluv'eg'as konstant'e la tut'a'n temp'o'n. Star'ig'i tend'o'n est'as sufiĉ'e mal'facil'e eĉ en sen'pluv'a veter'o; en pluv'a la labor'o far'iĝ'as herkules'a. Anstataŭ vi'n help'i ŝajn'as, ke la ali'a vir'o simpl'e arleken'as. Ĝust'e kiam vi'a flank'o est'as bon'e fiks'it'a, li tir'eg'as de si'a flank'o kaj mal'bon'ig'as ĉio'n.

—He! kio'n vi far'aĉ'as? — vi kri'as.

—Kio'n far'aĉ'as vi! — li re'dir'as; — liber'ig'u ĝi'n!

—Ne tir'u; vi fiks'is ĝi'n mal'ĝust'e, fuŝ'kap'a azen'o! — vi kri'as.

—Tut'e ne, — li kri'as respond'e; — las'u vi'a'n flank'o'n!

—Mi dir'as, ke mal'ĝust'e vi fiks'is! — vi boj'as dezir'ant'e, ke vi pov'u ating'i li'n; vi de'nov'e tir'eg'as kaj mal'fiks'as ĉiu'j'n li'a'j'n kejl'o'j'n.

—Ha, kia mal'ben'ind'a idiot'o! — vi aŭd'as li'n murmur'et'i al si; tiam ven'as sovaĝ'a ek'tir'o kaj mal'fiks'iĝ'as vi'a flank'o. Vi de'met'as la lign'a'n martel'o'n kaj komenc'as ir'i ĉirkaŭ la tend'o por dir'i al li, kio'n vi pens'as pri la tut'a afer'o, kaj sam'temp'e li komenc'as ir'i en la sam'a direkt'o por ven'i klar'ig'i si'a'j'n opini'o'j'n al vi. Vi sekv'as unu la ali'a'n rond'rond'e, blasfem'ant'e unu al la ali'a, ĝis la tend'o fal'as kaj far'iĝ'as ĉif'it'a amas'o kaj las'as vi'n rigard'ant'a'j unu la ali'a'n trans la ruin'o, kaj tiam vi ambaŭ ek'kri'as sam'spir'e:
—Jen vi hav'as! Kio'n mi dir'is?

Dum'e la tri'a vir'o, kiu est'is for ĉerp'ant'a la akv'o'n el la boat'o kaj kiu verŝ'is la akv'o'n en si'a'n manik'o'n kaj blasfem'ad'is dum la pas'int'a'j dek minut'o'j, dezir'as sci'i, kio'n, je la infer'o, vi lud'as, kaj kial la mal'ben'ind'a tend'o ankoraŭ ne est'as star'ig'it'a.

Fin'fin'e, ia'manier'e, ĝi est'as star'ig'it'a kaj vi sur'ter'ig'as la objekt'o'j'n. Pen'i brul'ig'i la lign'o'n est'as sen'esper'a labor'o, vi do brul'ig'as la met'il'alkohol'o'n en la port'ebl'a forn'et'o, ĉirkaŭ kiu vi ĉiu'j kolekt'iĝ'as.

Pluv'akv'o est'as la ĉef'a ingredienc'o de la vesper'manĝ'o. Du tri'on'o'j de la pan'o est'as pluv'akv'o, la bifstek'a pasteĉ'o abund'as de ĝi, kaj la konfit'aĵ'o, kaj la buter'o, kaj la sal'o, kaj la kaf'o ĉiu'j kombin'iĝ'is kun ĝi por far'i sup'o'n.

Post la vesper'manĝ'o vi trov'as la tabak'o'n mal'sek'et'a kaj fum'i vi ne pov'as. Feliĉ'e vi hav'as botel'o'n de tio, kio gaj'ig'as kaj ebri'ig'as, se oni pren'as la ĝust'a'n kvant'o'n, kaj tio re'don'as al vi la interes'o'n pri la viv'o, sufiĉ'e por inklin'ig'i vi'n ir'i en la lit'o'n.

Tie vi sonĝ'as, ke subit'e elefant'o sid'iĝ'is sur vi'a brust'o kaj ke vulkan'o eksplod'is kaj vi'n ĵet'is en la fund'o'n de la mar'o — dum la elefant'o ankoraŭ dorm'as trankvil'e sur vi'a sin'o. Vi vek'iĝ'as kaj kompren'as, ke fakt'e okaz'is io terur'a. Vi'a unu'a impres'o est'as, ke ven'is la fin'o de la mond'o, post'e vi pens'as, ke tio ne est'as ebl'a, kaj ke al'ven'is rab'ist'o'j kaj murd'ist'o'j, aŭ ke ebl'e okaz'is fajr'o, kaj ĉi tiu'n opini'o'n vi esprim'as en la kutim'a manier'o. Ven'as tamen neni'u help'o kaj vi sci'as nur, ke mil'o'j da hom'o'j vi'n pied'bat'as, kaj ke vi sufok'iĝ'as.

Ŝajn'as, ke ankaŭ iu ali'a fal'is en mal'feliĉ'o'n. Vi pov'as aŭd'i li'a'j'n mal'laŭt'a'j'n kri'o'j'n de sub vi'a lit'o. Ĉar vi intenc'as ĉiu'okaz'e vend'i vi'a'n viv'o'n por alt'a kost'o, vi barakt'as frenez'e, frap'as dekstr'e'n kaj mal'dekstr'e'n per brak'o'j kaj krur'o'j kaj kri'as plen'gorĝ'e la tut'a'n temp'o'n, fin'e io ced'as kaj vi trov'as vi'a'n kap'o'n en la freŝ'a aer'o. Du fut'o'j'n for vi mal'klar'e rimark'as du'on'vest'it'a'n kanajl'o'n, kiu atend'as por vi'n mort'ig'i, kaj vi vi'n prepar'as por ĝis'mort'a batal'o kontraŭ li, kiam vi konstat'as, ke tio est'as Jim.

—Ho, est'as vi, ĉu? — li dir'as kaj re'kon'as vi'n en la sam'a moment'o.

—Jes, — vi respond'as kaj frot'as la okul'o'j'n; — kio okaz'is?

—La tend'o'n fal'ig'is la vent'o, mi kred'as, — li dir'as. — Kie est'as Bill?

Tiam vi ambaŭ laŭt'ig'as la voĉ'o'n kaj kri'as ”Bill!”, la ter'o sub vi lev'iĝ'as kaj ŝancel'iĝ'as kaj la obtuz'a voĉ'o, kiu'n vi aŭd'is antaŭ'e, respond'as el la ruin'o:
—Mov'u vi'n for de mi'a kap'o!

Bill tra'bat'as si'a'n voj'o'n ekster'e'n, kot'kovr'it'a, sur'tret'it'a ruin'aĵ'o, kaj kun ne'neces'e batal'em'a humor'o, evident'e kred'ant'a, ke la tut'a'n afer'o'n oni okaz'ig'is intenc'e.

La sekv'a'n maten'o'n vi ĉiu'j est'as mut'a'j pro sever'a mal'varm'um'o, kiu'n vi akir'is en la nokt'o; krom'e, vi sent'as vi'n kverel'em'a'j kaj vi blasfem'as unu al ali'a per raŭk'a'j flustr'o'j dum la tut'a temp'o de la maten'manĝ'o.

Ni tial decid'is, ke dum hel'a'j nokt'o'j ni tend'um'os; ke ni en'ir'os hotel'o'j'n, gast'ej'o'j'n, kaj trink'ej'o'j'n kiel respekt'ind'a'j hom'o'j, kiam pluv'os aŭ kiam ni sent'os inklin'o'n al ŝanĝ'o.

Montmorency ĉi tiu'n kompromis'o'n salut'is kun fort'a aprob'o. Li'n la romantik'a sol'ec'o ne ĝoj'ig'as. Don'u al li i'o'n bru'a'n; se ĝi est'as iom'et'e vulgar'a, des pli gaj'e. Rigard'ant'e al Montmorency vi pov'as kred'i, ke li est'as anĝel'o send'it'a en la mond'o'n pro kaŭz'o kaŝ'it'a al la hom'ar'o en form'o de mal'grand'a vulp'hund'o. Li'a mien'o kvazaŭ dir'as: ”Kia mal'bon'a mond'o est'as ĉi tiu, kaj kiel mi vol'as, ke mi pov'u i'o'n far'i por ĝi'n pli'bon'ig'i kaj pli'nobl'ig'i,” kaj oni sci'as, ke kelk'foj'e tiu mien'o ven'ig'is larm'o'j'n en la okul'o'j'n de pi'a'j mal'jun'a'j ge'sinjor'o'j.

Kiam unu'e li ven'is viv'i je mi'a kost'o, mi neniam kred'is, ke li rest'os long'e ĉe mi. Mi kutim'is sid'i kaj li'n rigard'i, dum li sid'is sur la tapiŝ'et'o kaj rigard'is supr'e'n al mi kaj mi pens'is:
”Ho, ne long'e viv'os tiu ĉi hund'o. Li est'os per'fort'e vetur'ig'at'a en ĉar'o al la hel'a ĉiel'o, jen kio okaz'os al li.”

Tamen, post kiam mi pag'is jam pro dek'du'o da kok'id'o'j mort'ig'it'a'j de li; ŝir'e for'tir'is li'n per la nuk'o, murmur'eg'ant'a kaj pied'bat'ant'a, el cent dek kvar strat'batal'o'j; esplor'is mort'int'a'n kat'o'n, kiu'n al'port'is koler'a vir'in'o, kiu mi'n nom'is murd'int'o; ricev'is proces'al'vok'o'n de vir'o en najbar'a dom'o pro tio, ke mi ten'as sovaĝ'a'n hund'o'n liber'a, kiu li'n en'karcer'ig'is en li'a propr'a barak'o, kie li tim'is dum du hor'o'j, en mal'varm'a nokt'o, met'i la naz'o'n ekster la pord'o'n; mi ek'sci'is, ke la ĝarden'ist'o, sen mi'a sci'o, gajn'is tri'dek ŝiling'o'j'n, kiam li vet'is pri li'a rapid'ec'o en la mort'ig'o de rat'o'j; tiam mi komenc'is pens'i, ke supoz'ebl'e oni las'os li'n rest'i sur la ter'o iom pli long'e.

Atend'i apud stal'o kaj kolekt'i band'o'n de la plej aĉ'a'j hund'o'j trov'ebl'a'j en la urb'o kaj marŝ'i front'e de ili tra la dom'aĉ'ar'o'j por batal'i kontraŭ ali'a'j aĉ'a'j hund'o'j, jen ide'o de Montmorency pri la viv'o; li do, kiel mi jam dir'is, don'is al la propon'o pri gast'ej'o'j kaj trink'ej'o'j kaj hotel'o'j si'a'n plej emfaz'a'n aprob'o'n.

Kiam tiel solv'iĝ'is je ĉies kontent'iĝ'o la aranĝ'o'j pri dorm'ad'o, rest'is por diskut'i nur, kio'n ni kun'pren'u; tio'n ni komenc'is argument'i, kiam Harris dir'is, ke li hav'is jam sufiĉ'e da orator'ad'o por unu nokt'o kaj propon'is, ke ni ĉiu'j el'ir'u kaj feliĉ'iĝ'u.

Li dir'is, ke li trov'is ej'o'n apud la plac'o, kie oni ver'e pov'as hav'ig'i gut'o'n da trink'ind'a irlanda viski'o.

Georg'o dir'is, ke li sent'as si'n soif'a (li sent'as si'n soif'a, de kiam mi kon'as li'n); ĉar mi hav'is antaŭ'sent'o'n, ke iom'et'e da varm'a viski'o kun citron'tranĉ'aĵ'o bon'efik'os al mi'a mal'san'o, laŭ komun'a inter'konsent'o la debat'o prokrast'iĝ'is ĝis la sekv'ant'a nokt'o kaj la kun'ven'int'ar'o sur'met'is la ĉapel'o'j'n kaj el'ir'is.

Ĉapitr'o III

Aranĝ'o'j far'it'a'j — La labor'metod'o de Harris — Kia'manier'e mal'jun'a famili'an'o pend'ig'as pentr'aĵ'o'n — Georg'o dir'as i'o'n prudent'a'n — Plezur'o'j de fru'maten'a si'n'ban'ad'o — Proviz'o'j por eventual'a renvers'iĝ'o

La sekv'ant'a'n vesper'o'n ni do de'nov'e kolekt'iĝ'is por diskut'i kaj prepar'i ni'a'j'n plan'o'j'n. Harris dir'is:
— Antaŭ ĉio ni dev'as decid'i, kio'n kun'pren'i. Nu, J., pren'u paper'pec'et'o'n kaj skrib'u. Georg'o, pren'u katalog'o'n de nutr'aĵ'vend'ist'aĵ'o'j, kaj iu don'u al mi pec'et'o'n da krajon'o kaj mi skrib'os ni'a'n list'o'n.

Jen la kutim'a Harris — tuj pret'a al'pren'i sur si'n la tut'a'n ŝarĝ'o'n kaj trans'met'i ĝi'n sur la dors'o'n de ali'a'j. Li ĉiam mi'n memor'ig'as pri mi'a kompat'ind'a onkl'o Podger. Neniam en la viv'o vi vid'is tia'n tumult'o'n tra la tut'a dom'o, kia est'iĝ'is, kiam onkl'o Podger entrepren'is i'a'n labor'o'n. Pentr'aĵ'o re'ven'as hejm'e'n de la kadr'o'far'ist'o kaj star'as en la manĝ'o'ĉambr'o atend'ant'e ĝis oni ĝi'n pend'ig'os; onkl'in'o Podger demand'as, kio'n far'i pri ĝi, kaj onkl'o Podger dir'as:
—Ho, las'u tio'n al mi. Pri tio zorg'u nek vi, nek iu ali'a. Ĉio'n mi far'os.

Tiam li de'pren'as la jak'o'n kaj komenc'as. Li ordon'as al la serv'ist'in'o el'ir'i kaj aĉet'i por ses penc'o'j da najl'o'j, post'e al unu el la knab'o'j ir'i post ŝi kaj dir'i, kia'n grand'o'n ŝi aĉet'u; post tio la tut'a'n famili'o'n li grad'e implik'as kaj ek'funkci'ig'as.

—Ir'u, hav'ig'u martel'o'n, Will, — li kri'as; — kaj al'port'u mezur'il'o'n, Tom; mi bezon'os la ŝtup'et'ar'o'n kaj est'us bon'e ankaŭ hav'i seĝ'o'n; Jim! kur'u al sinjor'o Goggles, kaj dir'u al li, ”Pa'ĉj'o bon'dezir'as al vi, kaj esper'as, ke vi'a krur'o re'san'iĝ'is; ĉu vi bon'vol'as prunt'e'don'i al li vi'a'n nivel'il'o'n?” Ne for'ir'u, Maria, ĉar iu'n mi bezon'os por ten'i la lum'o'n; kiam la serv'ist'in'o re'ven'os, ŝi dev'os re'el'ir'i por iom da pentr'aĵ'ŝnur'et'o; Tom! — kie est'as Tom? — Tom, ven'u ĉi tie'n; vi'n mi bezon'os por en'man'ig'i la pentr'aĵ'o'n”.

Tiam li lev'as la pentr'aĵ'o'n kaj las'as ĝi'n fal'i, tiel ke ĝi el'kadr'iĝ'as; li pen'as sav'i la vitr'o'n kaj tranĉ'as si'a'n man'o'n; tiam li salt'as ĉirkaŭ'e'n en la ĉambr'o kaj serĉ'as si'a'n poŝ'tuk'o'n. Li ne pov'as trov'i la poŝ'tuk'o'n, ĉar ĝi est'as en la poŝ'o de la jak'o, kiu'n li de'met'is, kaj li ne sci'as, kie'n li met'is la jak'o'n kaj la tut'a famili'o dev'as ĉes'ig'i la serĉ'ad'o'n de li'a'j labor'il'o'j kaj komenc'i serĉ'i li'a'n jak'o'n; dum'e li ĉirkaŭ'salt'as kaj mal'help'as ili'n.

—Ĉu neni'u en la tut'a dom'o sci'as, kie est'as mi'a jak'o? Tia'n ar'o'n mi neniam en la viv'o renkont'is — je mi'a vort'o, neniam.

Ses'op'e vi est'as! — kaj vi ne pov'as trov'i jak'o'n, kiu'n mi de'met'is antaŭ ne pli ol kvin minut'o'j. Nu, el ĉiu'j ...

Tiam li lev'iĝ'as kaj trov'as, ke li sid'as sur ĝi, kaj el'kri'as:
—Ho, vi pov'as halt'i! Mi mem trov'is ĝi'n. Sam'e util'as pet'i la kat'o'n serĉ'i i'o'n, kiel esper'i, ke vi i'o'n trov'os.

Kiam pas'is du'on'hor'o, dum kiu oni bandaĝ'is li'a'n fingr'o'n, hav'ig'is nov'a'n vitr'o'n kaj al'port'is la labor'il'o'j'n kaj la ŝtup'et'ar'o'n kaj la seĝ'o'n kaj la kandel'o'n, li komenc'as de'nov'e, dum la tut'a famili'o, inkluziv'e la serv'ist'in'o'n kaj la dom'labor'ist'in'o'n, star'as serv'o'pret'a'j en du'on'rond'o. Du dev'as ten'i la seĝ'o'n, la tri'a help'as al li sur'ir'i ĝi'n kaj li'n ten'i tie, la kvar'a en'man'ig'as al li najl'o'n, la kvin'a pas'ig'as supr'e'n al li la martel'o'n, li ten'as la najl'o'n firm'e kaj las'as ĝi'n fal'i.

—Jen! — li dir'as en ofend'it'a ton'o, — nun la najl'o fal'is.

Ni ĉiu'j dev'as sur'genu'i kaj palp'serĉ'i ĝi'n, dum li star'as sur la seĝ'o, grumbl'as kaj dezir'as sci'i, ĉu li dev'os rest'i tie la tut'a'n vesper'o'n.

Fin'e oni trov'as la najl'o'n, sed tiam li perd'is la martel'o'n.

—Kie est'as la martel'o? Kio'n mi far'is pri la martel'o? Grand'a ĉiel'o! Sep vi est'as, gap'ant'a'j tie, kaj vi ne sci'as, kio'n mi far'is pri la martel'o!

Ni trov'as la martel'o'n, sed dum'temp'e li perd'is la sign'o'n, kiu'n li far'is sur la mur'o, kie dev'as en'ir'i la najl'o, kaj ĉiu el ni dev'as sur'ir'i seĝ'o'n flank'e de li kaj pen'i trov'i ĝi'n; ĉiu trov'as ĝi'n en mal'sam'a lok'o kaj ni'n ĉiu'j'n li nom'as mal'saĝ'ul'o'j, unu post la ali'a, kaj ordon'as al ni de'ir'i. Li pren'as la mezur'il'o'n kaj re'mezur'as kaj trov'as, ke li bezon'as punkt'o'n je du'on'o de tri'dek unu col'o'j kaj tri ok'on'o'j for de la angul'o, pen'as kalkul'i tio'n en la kap'o kaj frenez'iĝ'as.

Ni ĉiu'j pen'as kalkul'i tio'n en la kap'o kaj ĉiu'j al'ven'as al mal'sam'a'j konklud'o'j kaj mok'rid'as unu la ali'a'n. En la ĝeneral'a tumult'o la original'a numer'o forges'iĝ'is kaj onkl'o Podger dev'as re'mezur'i.

Ĉi'foj'e li util'ig'as ŝnur'pec'o'n kaj en la kriz'a moment'o, kiam la mal'jun'a mal'saĝ'ul'o klin'iĝ'as super la seĝ'o'n je angul'o de kvar'dek kvin grad'o'j kaj pen'as ating'i punkt'o'n tri col'o'j'n trans la ating'ebl'o, la ŝnur'o for'ŝov'iĝ'as, li glit'as sur la fortepian'o'n kaj produkt'iĝ'as bel'a muzik'a efekt'o, kiam li'a kap'o kaj korp'o traf'as sam'temp'e subit'e ĉiu'j'n klav'o'j'n.

Onkl'in'o Maria dir'as, ke ŝi ne permes'os al la infan'o'j star'i tie kaj aŭskult'i tia'n lingv'aĵ'o'n.

Fin'e onkl'o Podger de'nov'e decid'iĝ'as pri la punkt'o kaj sur ĝi'n met'as la najl'pint'o'n per la mal'dekstr'a man'o kaj pren'as la martel'o'n per la dekstr'a. Per la unu'a bat'o li frakas'as si'a'n dik'fingr'o'n kaj kun kri'o las'as fal'i la martel'o'n sur ies pied'fingr'o'j'n.

Onkl'in'o Maria dir'as mild'e, ke ŝi esper'as, ke ven'ont'foj'e, kiam onkl'o Podger intenc'os martel'i najl'o'n en la mur'o'n, li tio'n sci'ig'os al ŝi sufiĉ'e fru'e, por ke ŝi aranĝ'u pas'ig'o'n de semajn'o kun la patr'in'o, dum la labor'o est'as far'at'a.

—Ho! vi vir'in'o'j, vi tiel ekscit'iĝ'as pri ĉio, — respond'as onkl'o Podger kaj lev'iĝ'as. — Fakt'e, tia'n bagatel'a'n labor'o'n mi ŝat'eg'as far'i.

Tiam li prov'as de'nov'e kaj ĉe la du'a bat'o la najl'o tra'ir'as la tut'a'n stuk'o'n kaj ĝi'n sekv'as du'on'o de la martel'o; onkl'o Podger ĵet'iĝ'as al la mur'o sufiĉ'e fort'e por en'bat'i si'a'n naz'o'n.

Tiam ni dev'as de'nov'e trov'i la mezur'il'o'n kaj la ŝnur'et'o'n kaj nov'a tru'o est'as far'at'a; ĉirkaŭ nokt'o'mez'o la pentr'aĵ'o pend'as — tre mal'rekt'e kaj mal'firm'e kaj metr'o'n ĉirkaŭ'e la mur'o aspekt'as, kiel se ĝi est'us glat'ig'it'a per rast'il'o, kaj ni ĉiu'j est'as el'uz'it'a'j kaj mal'feliĉ'eg'a'j — krom onkl'o Podger.

—Jen, — li dir'as, pez'e de'ir'as de la seĝ'o sur la pied'kal'o'j'n de la dom'labor'ist'in'o kaj rigard'as kun evident'a fier'o si'a'n fuŝ'labor'o'n. — Jen, iu'j hom'o'j ven'ig'us meti'ist'o'n por far'i tia'n bagatel'aĵ'o'n!

Harris far'iĝ'os ekzakt'e tia vir'o, kiam li est'os plen'kresk'a, tio'n mi sci'as kaj mi ankaŭ dir'is al li. Mi dir'is, ke mi ne pov'as permes'i, ke li sur'pren'u sur si'n tiom da labor'o. Mi dir'is:
—Ne; vi hav'ig'u paper'o'n kaj krajon'o'n kaj katalog'o'n, Georg'o skrib'u kaj la labor'o'n mi far'os.

La unu'a list'o, kiu'n ni el'labor'is, dev'is est'i for'ĵet'it'a. Est'is klar'e, ke la supr'a part'o de Tamiz'o ne permes'us la navig'ad'o'n de boat'o sufiĉ'e grand'a por en'hav'i la objekt'o'j'n, kiu'j'n ni en'list'ig'is kiel nepr'e neces'a'j'n; ni do dis'ŝir'is la list'o'n kaj rigard'is unu la ali'a'n.

Georg'o dir'is:
—Vi sci'as, ke ni ir'as mal'ĝust'a'n voj'o'n. Ni dev'as pens'i ne pri la objekt'o'j, kiu'j'n ni dezir'as hav'i, sed nur pri la objekt'o'j, kiu'j'n ni ne pov'as mal'hav'i.

Georg'o montr'iĝ'as foj'e ver'e inteligent'a. Vi surpriz'iĝ'us.

Tio'n mi nom'as perfekt'a saĝ'o, ne nur rilat'e al la nun'a okaz'o, sed ankaŭ rilat'e al la vojaĝ'o sur la river'o de la viv'o, ĝeneral'e. Kiom da hom'o'j sur tiu vojaĝ'o ŝarĝ'as la boat'o'n, ĝis ĝi est'as en danĝer'o de sub'akv'iĝ'o pro la amas'o de sen'senc'a'j aĵ'o'j, kiu'j'n ili konsider'as esenc'a'j por la plezur'o kaj komfort'o de la vojaĝ'o, sed kiu'j est'as fakt'e nur ne'neces'a'j sen'util'aĵ'o'j.

Kiel ili la mal'grand'a'n boat'o'n mast'alt'e'n super'ŝarĝ'as per bel'a'j vest'aĵ'o'j kaj grand'a'j dom'o'j; per sen'util'a'j serv'ist'o'j kaj ar'eg'o de parad'a'j amik'o'j, kies estim'o por ili ne valor'as eĉ du penc'o'j'n, kaj kiu'j reciprok'e ne est'as estim'at'a'j eĉ ĝis la valor'o de tri du'on'penc'o'j; per mult'e'kost'a'j amuz'fest'o'j, kiu'j'n ĝu'as neni'u, kun formal'aĵ'o'j kaj mod'o'j, kun ŝajn'ig'o kaj pomp'o, kaj ho, la plej pez'a, frenez'a sen'util'aĵ'o el ĉiu'j! — kun la tim'o pri tio, kio'n pens'os mi'a najbar'o, kun luks'aĵ'o'j, kiu'j nur super'sat'ig'as, kun plezur'o'j, kiu'j ted'as, kun sen'en'hav'a parad'o, kiu, simil'a al la fer'a kron'o de la krim'ul'o de la antikv'a temp'o, ŝanĝ'iĝ'as kaj sven'ig'as la dolor'ant'a'n kap'o'n, kiu port'as ĝi'n!

Jen ar'o da sen'util'aĵ'o'j, amik'o — tut'a sen'util'aĵ'ar'o! For'ĵet'u ĝi'n. Ĝi tiel pez'ig'as la boat'o'n, ke vi preskaŭ sven'as tir'ant'e la rem'il'o'j'n. Ĝi tiel ŝarĝ'as ĝi'n kaj ig'as ĝi'a'n direkt'ad'o'n tiel danĝer'a, ke vi neniam eĉ moment'o'n est'as liber'a de mal'trankvil'o kaj zorg'em'o, neniam akir'as moment'o'n por rev'plen'a mal'labor'em'o — neniu'n temp'o'n vi hav'as por rigard'i la vent'a'j'n ombr'o'j'n flug'ant'a'j mal'pez'e super la mal'profund'aĵ'o'j, aŭ la bril'ant'a'j'n sun'radi'o'j'n flirt'ant'a'j en kaj inter la ond'et'o'j, aŭ la grand'a'j'n arb'o'j'n apud la bord'o rigard'ant'a'j mal'supr'e'n al la propr'a bild'o, aŭ la arb'ar'et'o'j'n tut'e verd'a'j'n kaj or'a'j'n, aŭ la lili'o'j'n blank'a'j'n kaj flav'a'j'n, aŭ la mal'lum'e ond'ant'a'j'n junk'o'j'n, aŭ la kareks'o'j'n, aŭ la orkide'o'j'n, aŭ la blu'a'j'n miozot'o'j'n.

For'ĵet'u la sen'util'aĵ'o'j'n, amik'o! La boat'o de vi'a viv'o est'u mal'pez'a, pak'it'a nur per tio, kio'n vi bezon'as: hejm'ec'a hejm'o kaj simpl'a'j plezur'o'j, unu-du amik'o'j ind'a'j de la nom'o, iu por am'i kaj iu por est'i am'at'a; kat'o, hund'o, kaj unu-du pip'o'j, sufiĉ'e da manĝ'o kaj sufiĉ'e da vest'o'j, kaj iom pli ol sufiĉ'e da trink'aĵ'o'j; ĉar soif'o est'as danĝer'a.

Tiam vi trov'os, ke est'as pli facil'e tir'i la boat'o'n, kaj ke ĝi ne tiel em'as renvers'iĝ'i kaj ke ne mult'e grav'as, eĉ se ĝi renvers'iĝ'os; bon'a, simpl'a komerc'aĵ'o toler'os akv'o'n. Vi hav'os temp'o'n ne nur por labor'i, sed ankaŭ por pens'i; temp'o'n por en'suĉ'i la sun'bril'o'n de la viv'o, temp'o'n por aŭskult'i la ĉiel'a'n muzik'o'n, kiu'n la vent'o de Di'o son'ig'as el la hom'a'j kork'ord'o'j ĉirkaŭ ni — temp'o'n por ...

Mi pardon'pet'as, ver'e. Mi tut'e forges'is.

Nu, ni las'is la list'ig'o'n al Georg'o kaj li komenc'is.

—Tend'o'n ni ne kun'pren'u, — propon'is Georg'o; — ni hav'u boat'o'n kun ŝirm'il'o. Tio est'os mult'e pli simpl'a kaj pli komfort'a.

Tio ŝajn'is bon'a pens'o kaj ni ĝi'n akcept'is. Mi ne sci'as, ĉu vi iam vid'is tio'n, pri kio mi parol'as. Vi al'fiks'as fer'a'j'n du'on'ring'eg'o'j'n super la boat'o kaj super ili stern'as grand'eg'a'n kanvas'o'n, al'fiks'as ĝi'n tut'e ĉirkaŭ'e, de la antaŭ'o ĝis la mal'antaŭ'o, kaj tiel la boat'o trans'form'iĝ'as en spec'o'n de dom'et'o kaj ĝi est'as bel'eg'e komfort'a, eĉ se iom'et'e sen'aer'a; sed tamen, ĉio hav'as si'a'n mal'bon'a'n flank'o'n, kiel dir'is la vir'o, kiam li'a bo'patr'in'o mort'is, kaj oni postul'is de li la en'ter'ig'a'j'n kost'o'j'n.

Georg'o dir'is, ke en tiu kaz'o ĉiu el ni dev'os kun'pren'i tapiŝ'et'o'n, lamp'o'n, iom da sap'o, bros'o'n kaj komb'il'o'n (por ĉiu'j), dent'o'bros'o'n (por ĉiu), lav'vaz'o'n, iom da dent'o'pulvor'o, il'ar'o'n por si'n raz'i kaj par'o'n da grand'a'j viŝ'tuk'o'j por ban'ad'o. Mi rimark'as, ke hom'o'j ĉiam far'as gigant'a'j'n prepar'o'j'n por si'n'ban'ad'o, kiam ili est'as ir'ont'a'j i'e'n proksim'e de akv'o, sed ke ili ne mult'e si'n ban'as, kiam ili est'as tie.

Sam'e okaz'as, kiam mi ir'as al la mar'bord'o. Kiam mi pri'pens'as la afer'o'n en Londono, mi ĉiam nepr'e intenc'as el'lit'iĝ'i fru'e ĉiu'maten'e kaj ban'i mi'n en la mar'o antaŭ la maten'manĝ'o, kaj mi konscienc'e en'pak'as kaj ban'pantalon'o'n kaj ban'tuk'o'n. Mi ĉiam hav'ig'as ruĝ'a'n ban'pantalon'o'n. Mi ŝat'as mi'n en ruĝ'a ban'pantalon'o! Ĝi tiel harmoni'as kun mi'a viz'a ̧koloro. Sed kiam mi est'as ĉe la mar'bord'o, mi ne sent'as bezon'o'n de tiu fru'maten'a ban'o sam'e, kiel mi sent'is ĝi'n, kiam mi est'is en la urb'o.

Kontraŭ'e, mi sent'as pli ol antaŭ'e la dezir'o'n rest'i en la lit'o ĝis la last'a moment'o kaj post'e mal'supr'e'n'ir'i por la maten'manĝ'o. Unu-du foj'o'j'n la virt'o venk'is kaj mi el'lit'iĝ'is je la ses'a kaj mi'n du'on'e vest'is, pren'is la ban'pantalon'o'n kaj ban'tuk'o'n kaj mal'gaj'e for'ir'is. Sed mi ne ĝu'is tio'n. Ŝajn'as, ke tranĉ'ant'a'n orient'a'n vent'o'n oni konserv'as por atend'i mi'n, ĉiu'foj'e kiam mi ir'as ban'i mi'n fru'maten'e, ĉiu'j'n tri'angul'a'j'n ŝton'et'o'j'n oni kolekt'as kaj met'as plej supr'e, oni akr'ig'as la rok'o'j'n kaj kovr'as la pint'o'j'n per iom da sabl'o, por ke mi ne vid'u ili'n, kaj oni pren'as la mar'o'n kaj met'as ĝi'n du mejl'o'j'n for, tiel ke mi dev'as mi'n kun'pren'i en la brak'o'j'n kaj salt'et'e ir'i, frost'trem'ant'e, tra ses col'o'j da akv'o. Kiam fin'e mi ating'as la mar'o'n, ĝi ond'eg'as kaj eĉ insult'as.

Ond'eg'o mi'n kapt'as kaj ĵet'as kiel ebl'e plej fort'e sid'iĝ'i rekt'e sur rok'o'n met'it'a'n tie'n por mi. Antaŭ ol mi dir'us ”Ĥo! Uh!”

kaj ek'trov'us, kio okaz'is, la ond'eg'o re'ven'as kaj mi'n port'as al la mez'o de la ocean'o. Mi ek'naĝ'as frenez'e en la direkt'o de la bord'o kaj sci'vol'as, ĉu mi iam vid'os de'nov'e la hejm'o'n kaj amik'o'j'n, kaj bedaŭr'as, ke mi ne est'is pli afabl'a al mi'a frat'in'et'o kiel knab'o (kiam mi est'is knab'o, mi vol'as dir'i). Ĝust'e kiam mi jam tut'e mal'esper'as, la ond'eg'o re'tir'iĝ'as kaj las'as mi'n stern'it'a sur la sabl'o kiel asteri'o'n, kaj mi lev'iĝ'as kaj re'rigard'as kaj trov'as, ke mi naĝ'is por la viv'o en du fut'o'j da akv'o.

Mi salt'et'ir'as for, vest'as mi'n kaj ramp'as al la dom'o, kie mi dev'as ŝajn'ig'i, ke ĉio ĉi plaĉ'is al mi.

En la nun'a kaz'o ni ĉiu'j parol'is, kvazaŭ ni est'us far'ont'a'j ĉiu'maten'e long'a'n naĝ'ad'o'n. Georg'o dir'is, ke est'as agrabl'e vek'iĝ'i en boat'o en freŝ'a maten'o kaj en'salt'i en la diafan'a'n river'o'n. Harris dir'is, ke neni'o don'as pli bon'a'n apetit'o'n ol naĝ'ad'o antaŭ maten'manĝ'o. Li dir'is, ke tio ĉiam don'as al li bon'a'n apetit'o'n. Georg'o dir'is, ke se tio ig'os Harris manĝ'i pli ol Harris manĝ'as kutim'e, li protest'os kontraŭ la propon'o, ke Harris iam ajn ban'u si'n.

Li dir'is, ke tren'i kontraŭ la flu'o sufiĉ'e da manĝ'o por Harris est'os sufiĉ'e pen'ig'a labor'o, sen ia al'don'o.

Mi tamen kun fervor'o atent'ig'is al Georg'o, kiel pli agrabl'e est'us hav'i en la boat'o Harris pur'a'n kaj freŝ'a'n, eĉ se neces'us kun'port'i pli'a'j'n kelk'cent kilo'gram'o'j'n da manĝ'o; fin'e li ek'vid'is la afer'o'n laŭ mi'a vid'punkt'o kaj re'tir'is si'a'n kontraŭ'star'o'n al la si'n'ban'o de Harris.

Ni fin'e inter'konsent'is, ke ni kun'pren'u tri ban'tuk'o'j'n, por mal'ebl'ig'i reciprok'a'n atend'ad'o'n.

Koncern'e vest'ar'o'n Georg'o dir'is, ke du flanel'a'j komplet'o'j sufiĉ'os, ĉar ni pov'os mem pur'ig'i ili'n en la river'o, kiam ili far'iĝ'os mal'pur'a'j. Ni demand'is li'n, ĉu li iam prov'is lav'i flanel'aĵ'o'j'n en river'o, kaj li respond'is: ”Ne, ne ĝust'e li mem; sed li kon'as vir'o'j'n, kiu'j lav'is, kaj tio est'as sufiĉ'e facil'a”; Harris kaj mi est'is sufiĉ'e naiv'a'j por kred'i, ke li sci'as, pri kio li parol'as, kaj ke tri respekt'ind'a'j jun'ul'o'j, sen rang'o aŭ influ'o kaj kun neni'a spert'o pri lav'ad'o, fakt'e pov'as pur'ig'i si'a'j'n ĉemiz'o'j'n kaj pantalon'o'j'n en la river'o Tamiz'o per pec'o de sap'o.

Ni ek'sci'is post'e, kiam est'is jam tro mal'fru'e, ke Georg'o est'as aĉ'a tromp'ul'o, kiu sci'is pri tia afer'o evident'e neni'o'n. Se vi est'us vid'int'a post'e tiu'j'n vest'aĵ'o'j'n — sed, kiel dir'as la ŝiling'a'j roman'o'j, mi ne anticip'u.

Georg'o, admon'is ni'n, ke ni kun'pren'u du'a'n sub'vest'ar'o'n kaj mult'e da ŝtrump'o'j por la kaz'o, ke ni renvers'iĝ'us kaj dev'us ŝanĝ'i la vest'o'j'n; ankaŭ mult'e da poŝ'tuk'o'j, kiu'j pov'os serv'i kiel pur'ig'il'o'j, kaj par'o'n da led'a'j bot'o'j, krom ni'a'j boat'ŝu'o'j, ĉar ni bezon'os ili'n, se ni renvers'iĝ'os.

Ĉapitr'o Iv

La manĝ'o'demand'o — Argument'o'j kontraŭ petrol'o kiel atmosfer'o — Avantaĝ'o'j de fromaĝ'o kiel vetur'kun'ul'o — Edz'in'iĝ'ont'a vir'in'o for'las'as si'a'n hejm'o'n — Plu'a'j proviz'o'j en la kaz'o de renvers'iĝ'o — Mi pak'as — Mal'ben'ind'ec'o de dent'o'bros'o'j — Georg'o kaj Harris pak'as — Mal'bon'eg'a kondut'o de Montmorency — Ni trov'as ripoz'o'n

Post'e ni pri'parol'is la demand'o'n pri manĝ'o. Georg'o dir'is:
—Ni komenc'u per la maten'manĝ'o — (Georg'o est'as tiel praktik'a). — Nu, por maten'manĝ'o ni bezon'os pat'o'n — (Harris dir'is, ke ĝi est'as ne'digest'ebl'a; sed ni pet'is li'n ne est'i azen'o kaj Georg'o daŭr'ig'is) — te'pot'o'n kaj kaserol'o'n, kaj met'il'alkohol'a'n forn'et'o'n.

—Ja ne petrol'o'n, — dir'is Georg'o, kun signif'o'plen'a rigard'o; Harris kaj mi sam'opini'is.

Foj'e ni kun'port'is petrol'a'n forn'et'o'n, tamen ”neniam plu”!

Tiu'n semajn'o'n ŝajn'is kvazaŭ ni loĝ'us en petrol'vend'ej'o. La petrol'o tra'gut'is. Mi neniam vid'is i'o'n simil'a'n al petrol'o, kiam tem'as pri tra'gut'ad'o. Ni ĝi'n konserv'is en la pru'o de la boat'o kaj de tie ĝi tra'gut'is ĝis la direkt'il'o, satur'ant'e sur'voj'e la tut'a'n boat'o'n kaj ĉio'n en ĝi, ĝi tra'flu'et'is sur la river'o'n, satur'is la pejzaĝ'o'n kaj infekt'is la tut'a'n atmosfer'o'n. Jen blov'is okcident'a petrol'a vent'o, jen orient'a petrol'a vent'o, kaj jen blov'is nord'a petrol'a vent'o, jen ebl'e sud'a petrol'a vent'o; sed ĉu ĝi ven'is de la arkt'a'j neĝ'o'j, ĉu ĝi lev'iĝ'is super la dezert'a'j sabl'o'j, ĝi ven'is al ni egal'e ŝarĝ'it'a de la odor'o de petrol'o.

Tiu petrol'o, supr'e'n'flu'et'is kaj ruin'ig'is la sun'sub'ir'o'n; ankaŭ la lun'radi'o'j hav'is fakt'e odor'o'n de petrol'o.

Ĉe Marlow ni pen'is liber'iĝ'i de ĝi. Ni las'is la boat'o'n apud la pont'o kaj promen'is tra la urb'o por ni'n sav'i de ĝi, sed ĝi ni'n post'sekv'is. La tut'a urb'o plen'iĝ'is de petrol'o. Ni pas'is la preĝ'ej'a'n kort'o'n kaj ŝajn'is, kvazaŭ la hom'o'j'n oni est'us en'ter'ig'int'a'j en petrol'o. La ĉef'a strat'o odor'aĉ'is pro petrol'o; ni mir'is, ke hom'o'j pov'as loĝ'i tie. Ni marŝ'is mejl'o'n post mejl'o en la direkt'o de Birmingham; sed sen'efik'e, ĉar la kamp'ar'o est'is tremp'it'a en petrol'o.

Je la fin'o de tiu vojaĝ'o ni kun'ven'is nokt'o'mez'e sur sol'ec'a kamp'o, sub fulm'o'frap'it'a kverk'o, kaj solen'e ĵur'is (ni tut'a'n semajn'o'n blasfem'is en ordinar'a burĝ'a manier'o, sed nun tem'is pri grandioz'a afer'o) solen'e ĵur'is, ke petrol'o'n ni neniam de'nov'e kun'pren'os en boat'o — krom, kompren'ebl'e, en kaz'o de mal'san'o.

En la nun'a kaz'o ni do ni'n lim'iĝ'is al met'il'alkohol'o. Eĉ tio est'as sufiĉ'e mal'bon'a. Vi manĝ'as met'il'it'a'n pasteĉ'o'n kaj met'il'it'a'n kuk'o'n. Tamen grand'a kvant'o da met'il'alkohol'o en la korp'o est'as pli san'ig'a ol petrol'o.

Por la ali'a'j maten'manĝ'aĵ'o'j Georg'o propon'is ov'o'j'n kaj lard'o'n, kiu'j est'as facil'e kuir'ebl'a'j, mal'varm'a'n viand'o'n, te'o'n, buter'pan'o'n kaj konfit'aĵ'o'n. Por lunĉ'o, li dir'is, ni pov'os hav'i biskvit'o'j'n, mal'varm'a'n viand'o'n, buter'pan'o'n kaj konfit'aĵ'o'n — sed neniu'n fromaĝ'o'n. Fromaĝ'o, sam'e kiel petrol'o, tro trud'as si'n. Ĝi dezir'as por si la tut'a'n boat'o'n. Ĝi tra'ir'as la korb'eg'o'n kaj don'as al ĉio ali'a fromaĝ'a'n gust'o'n. Vi ne sci'as, ĉu vi manĝ'as pom'tort'o'n aŭ kolbas'o'n, aŭ frag'o'j'n kaj krem'o'n. Ĉio ŝajn'as fromaĝ'o. Tro da odor'o en'est'as en fromaĝ'o.

Mi memor'as pri amik'o mi'a, kiu aĉet'is du fromaĝ'o'j'n en Liver'po'ol. Bon'eg'a'j fromaĝ'o'j ili est'is, matur'a'j kaj mol'a'j, kun du'cent'ĉeval'pov'a odor'o, pri kiu oni pov'us garanti'i, ke ĝi est'as ankoraŭ fort'e flar'ebl'a je distanc'o de tri mejl'o'j kaj fal'ig'as hom'o'n je distanc'o de du cent metr'o'j. Mi est'is tiam en Liver'po'ol kaj mi'a amik'o dir'is, ke se mi ne kontraŭ'as, li pet'os mi'n kun'port'i ili'n, kiam mi re'ir'os al Londono, ĉar li mem re'ir'os nur post kelk'a'j tag'o'j kaj li opini'is, ke ne est'os bon'e konserv'i la fromaĝ'o'j'n pli long'e.

—Kun plezur'o, kar'a knab'o, — mi respond'is, — kun plezur'o.

Mi vizit'is li'n kaj for'port'is ili'n en fiakr'o. Ĉi tiu est'is dis'fal'em'a afer'o, tren'at'a de tuŝ'genu'a, spiro'mank'a somnambul'o, kiu'n la posed'ant'o en moment'o de entuziasm'o, dum inter'parol'o, nom'is ĉeval'o. La fromaĝ'o'j'n mi met'is sur la supr'o'n, kaj ni tren'e ek'ir'is kun rapid'ec'o, kiu est'us honor'ind'a al la plej rapid'a strat'plat'ig'il'o iam fabrik'it'a, kaj ĉio ir'is gaj'e kiel funebr'a sonor'il'o, ĝis ni ĉirkaŭ'ir'is la strat'angul'o'n. Tie la vent'o port'is blov'et'o'n de la fromaĝ'o'j sur ni'a'n ĉeval'o'n. Tio li'n vek'is kaj kun spir'blov'o de terur'o li ek'kur'eg'is po tri mejl'o'j ĉiu'hor'e. La vent'o ankoraŭ blov'is en li'a direkt'o kaj antaŭ ol ni ating'is la strat'fin'o'n, li jam si'n streĉ'is je rapid'ec'o de preskaŭ kvar mejl'o'j ĉiu'hor'e, tut'e post'las'ant'e la kripl'ul'o'j'n kaj korpulent'a'j'n mal'jun'ul'in'o'j'n.

Por li'n reg'i ĉe la staci'dom'o neces'is du port'ist'o'j, krom la vetur'ig'ist'o, kaj mi opini'as, ke eĉ tiam ili ne est'us sukces'int'a'j, se unu el la vir'o'j ne est'us hav'int'a sufiĉ'e da mens'pret'ec'o por met'i poŝ'tuk'o'n sur ĝi'a'n naz'o'n kaj brul'ig'is pec'o'n de brun'a paper'o.

Mi akir'is mi'a'n bilet'o'n kaj marŝ'is fier'e kun mi'a'j fromaĝ'o'j laŭ'long'e de la peron'o, dum la hom'o'j ĉe ambaŭ flank'o'j respekt'o'plen'e re'tir'iĝ'is. La vagon'ar'o est'is plen'plen'a de hom'o'j, tiel ke mi dev'is en'ir'i kupe'o'n, kie jam est'is sep ali'a'j hom'o'j.

Koler'em'a mal'jun'ul'o kontraŭ'star'is, sed mi tamen en'ir'is; mi met'is mi'a'j'n fromaĝ'o'j'n sur la pak'aĵ'ten'uj'o'n, prem'sid'iĝ'is kun afabl'a rid'et'o kaj dir'is, ke est'as varm'a tag'o. Pas'is kelk'a'j moment'o'j kaj tiam la mal'jun'ul'o far'is mov'et'o'j'n.

—Tre prem'e ĉi tie, — li dir'is.

—Eĉ prem'eg'e, — dir'is la vir'o apud li.

Tiam ili ambaŭ komenc'is flar'i, kaj ĉe la tri'a flar'o ili ĝi'n ricev'is rekt'e sur la brust'o'n, lev'iĝ'is sen plu'a vort'o kaj el'ir'is. Tiam korpulent'a mal'jun'ul'in'o lev'iĝ'is kaj dir'is, ke est'as hont'ind'e, ke respekt'ind'a'n edz'in'iĝ'int'a'n vir'in'o'n oni tiel turment'as, ŝi kolekt'is la valiz'o'n kaj ok pak'aĵ'o'j'n kaj for'ir'is.

La rest'int'a'j kvar vojaĝ'ant'o'j sid'is ankoraŭ iom da temp'o, ĝis solen'aspekt'a vir'o en la angul'o, kiu laŭ la vest'ar'o kaj ĝeneral'a aspekt'o ŝajn'is aparten'i al la funebr'aĵ'ist'ar'o, dir'is, ke ĝi li'n memor'ig'as pri mort'int'a infan'et'o; la ali'a'j tri vojaĝ'ant'o'j pen'is ĉiu'j sam'temp'e tra'pas'i la pord'o'n, ĉe kio ili si'n ne mal'grav'e dolor'ig'is.

Mi rid'et'is al la nigr'a sinjor'o kaj dir'is, ke mi opini'as, ke ni rest'os sol'a'j en la kupe'o; li rid'is gaj'e, kaj dir'is, ke iu'j hom'o'j tiel ekscit'iĝ'as pri bagatel'aĵ'o. Sed ankaŭ li far'iĝ'is strang'e mal'gaj'a, post kiam ni ek'ir'is, tial mi pet'is li'n, kiam ni ven'is al Crewe, ke li ven'u trink'i kun mi. Li konsent'is kaj ni tra'bat'is al ni voj'o'n al la bufed'o, kie ni kri'eg'is kaj pied'frap'ad'is kaj sving'is la ombrel'o'n dum kvar'on'a hor'o; tiam jun'ul'in'o ven'is kaj demand'is, ĉu ni dezir'as i'o'n.

—Kio'n vi trink'os? — mi dir'is, turn'ant'e mi'n al mi'a amik'o.

—Mi hav'os viski'o'n por du'on'kron'o, sen'akv'a'n, mi pet'as, fraŭl'in'o, — li respond'is.

Trink'int'e ĝi'n li kviet'e for'ir'is kaj en'ir'is ali'a'n kupe'o'n, kio'n mi konsider'is mal'nobl'a.

De Crewe mi est'is sol'a en la kupe'o, kvankam la vagon'ar'o est'is plen'eg'a de hom'o'j. Kiam ni halt'is ĉe divers'a'j staci'o'j, la hom'o'j, vid'int'e mi'a'n mal'plen'a'n kupe'o'n, ek'kur'eg'is al ĝi. ”Jen, Maria; ven'u, mult'e da sid'lok'o'j.” ”Bon'e, Tom; ni en'ir'os ĉi tie'n,” ili kri'as. Ili kur'as antaŭ'e'n, port'ant'e pez'a'j'n pak'aĵ'o'j'n, kaj inter'batal'as ĉirkaŭ la pord'o por en'ir'i unu'a'j. Unu mal'ferm'as la pord'o'n kaj supr'e'n'ir'as la ŝtup'o'j'n kaj ŝancel'iĝ'as mal'antaŭ'e'n en la brak'o'j'n de la vir'o post si; ili ĉiu'j ven'as ek'flar'i kaj post'e du'on'sven'e for'ir'as kaj prem'as si'n en ali'a'j'n kupe'o'j'n, aŭ pag'as la prez'diferenc'o'n kaj vetur'as unu'a'klas'e.

El Euston mi port'is la fromaĝ'o'j'n al la dom'o de mi'a amik'o. Kiam li'a edz'in'o en'ir'is la ĉambr'o'n, ŝi ĉirkaŭ'flar'is dum moment'o. Tiam ŝi dir'is:
—Kio est'as? Kaŝ'u neni'o'n!

Mi dir'is:
—Est'as la fromaĝ'o'j! Tom aĉet'is ili'n en Liver'po'ol kaj pet'is mi'n kun'port'i ili'n.

Mi dir'is pli'e, ke mi esper'as, ke ŝi kompren'as, ke mi'n la afer'o tut'e ne koncern'as; ŝi dir'is, ke pri tio ŝi cert'as, sed ŝi parol'os kun Tom, kiam li re'ven'os.

Mi'a amik'o dev'is rest'i en Liver'po'ol pli long'e ol li atend'is; tri tag'o'j'n post'e, ĉar li ankoraŭ ne re'ven'is hejm'e'n, li'a edz'in'o vizit'is mi'n. Ŝi dir'is:
—Kio'n Tom dir'is pri tiu'j fromaĝ'o'j?

Mi respond'is, ke li ordon'is, ke oni konserv'u ili'n en mal'sek'et'a lok'o kaj ke neni'u tuŝ'u ili'n.

Ŝi dir'is:
—Ne est'as ver'ŝajn'e, ke iu vol'os tuŝ'i ili'n. Ĉu li ne flar'is ili'n?

Mi kred'is, ke jes, kaj dir'is ankaŭ, ke li ŝajn'is hav'i grand'a'n kor'inklin'o'n al ili.

—Ĉu vi opini'as, ke li ĉagren'iĝ'us, — ŝi demand'is, — se mi don'us pund'o'n al vir'o, por ke li ili'n for'port'u kaj en'ter'ig'u?

Mi respond'is, ke mi opini'as, ke li neniam plu rid'et'us.

Ven'is en ŝi'a'n mens'o'n ide'o. Ŝi dir'is:
—Ĉu vi bon'vol'os konserv'i ili'n por li? Permes'u, ke mi eksped'u ili'n al vi.

—Sinjor'in'o, — mi respond'is, — kio koncern'as mi'n, mi ver'e ŝat'as odor'o'n de fromaĝ'o, kaj la vojaĝ'o'n kun ili antaŭ kelk'a'j tag'o'j mi ĉiam rigard'os kiel feliĉ'a'n fin'o'n de agrabl'a liber'temp'o. Tamen en ĉi tiu mond'o ankaŭ ali'a'j'n ni dev'as konsider'i.

La sinjor'in'o, sub kies tegment'o mi hav'as la honor'o'n loĝ'i, est'as vidv'in'o, kaj mi ne sci'as pri la kontraŭ'o — ebl'e ankaŭ orf'in'o. Ŝi hav'as fort'a'n, mi pov'as dir'i, elokvent'a'n mal'am'o'n al tio, ke oni ŝi'n tiran'u — kiel ŝi dir'as. La ĉe'est'o'n de la fromaĝ'o'j de vi'a edz'o en ŝi'a dom'o, mi instinkt'e sent'as, ŝi rigard'us kiel tiran'ad'o'n; neniam iu dir'u, ke mi tiran'is vidv'in'o'n kaj orf'in'o'n.

—Nu, bon'e, — dir'is la edz'in'o de mi'a amik'o lev'iĝ'ant'e, — mi dir'as nur, ke mi kun'pren'os la infan'o'j'n kaj loĝ'os en hotel'o, ĝis tiu'j fromaĝ'o'j est'os for'manĝ'it'a'j. Mi kun ili ne viv'os plu en la sam'a dom'o.

Ŝi plen'um'is si'a'n vort'o'n kaj las'is la hejm'o'n sub la gard'o de la dom'labor'ist'in'o kiu, demand'it'a ĉu la odor'o'n ŝi pov'as toler'i, respond'is, ”Kiu'n odor'o'n?” kaj kiu, konduk'it'a tut'e proksim'e'n al la fromaĝ'o'j kaj ordon'it'a ek'flar'i fort'e, dir'is, ke ŝi pov'as rimark'i mal'fort'a'n odor'o'n de melon'o'j. El tio oni konklud'is, ke al ŝi la atmosfer'o ne mult'e mal'util'os, kaj oni las'is ŝi'n tie.

La hotel'a kalkul'o sum'iĝ'is je dek kvin gvineoj kaj mi'a amik'o, ĉio'n en'kalkul'int'e, trov'is, ke la fromaĝ'o'j kost'is al li po ok ŝiling'o'j'n kaj ses penc'o'j'n por funt'o. Li dir'is, ke pec'o'n da fromaĝ'o li tre ŝat'as, sed ke li'a'j rimed'o'j ne permes'as je tiom'a kost'o; tial li decid'is for'ig'i ili'n. Li ĵet'is ili'n en la kanal'o'n; sed li dev'is fiŝ'kapt'i ili'n, ĉar plend'is la boat'ist'o'j. Ili dir'is, ke la odor'o preskaŭ sven'ig'is ili'n. Post tio li kun'port'is ili'n en mal'lum'a nokt'o kaj las'is ili'n en la paroĥ'a kadavr'ej'o. Sed la mort'enket'ist'o ili'n mal'kovr'is kaj far'is grand'a'n bru'o'n.

Li dir'is, ke oni komplot'as sen'ig'i li'n de la viv'rimed'o'j vek'ant'e la kadavr'o'j'n.

Mi'a amik'o fin'e liber'iĝ'is de ili, kiam li kun'port'is ili'n al mar'bord'a urb'o kaj en'ter'ig'is ili'n en la sabl'o. Pro tio la lok'o ricev'is sufiĉ'e grand'a'n reputaci'o'n. La vizit'ant'o'j dir'is, ke ili neniam antaŭ'e rimark'is, kiel fort'a est'as tie la aer'o, kaj mal'fort'brust'a'j hom'o'j kaj ftiz'ul'o'j svarm'ad'is tie post'e dum mult'a'j jar'o'j.

Do, kiel ajn grand'a est'as mi'a am'o al fromaĝ'o, mi est'as konvink'it'a, ke Georg'o prav'is, ĝi'n rifuz'ant'e.

—Te'manĝ'o'n ni ne bezon'os, — dir'is Georg'o (ĉe tio la vizaĝ'o de Harris mal'gaj'iĝ'is), — sed ni hav'os je la sep'a bon'a'n, plen'a'n, grandioz'a'n manĝ'o'n — ĉef'manĝ'o'n, te'manĝ'o'n kaj vesper'manĝ'o'n kun'ig'int'a'j'n.

Harris pli'gaj'iĝ'is. Georg'o propon'is pasteĉ'o'j'n kaj tort'o'j'n, mal'varm'a'n viand'o'n, tomat'o'j'n, frukt'o'j'n kaj legom'o'j'n. Por trink'i ni kun'pren'is i'a'n mir'ind'a'n al'glu'iĝ'em'a'n miks'aĵ'o'n far'it'a'n de Harris, kiu'n oni miks'as kun akv'o kaj nom'as limonad'o; mult'e da te'o; botel'o'n da viski'o, por la kaz'o, kiel dir'is Georg'o, ke ni renvers'iĝ'us.

Ŝajn'is al mi, ke Georg'o tro mult'e alud'as al eventual'a renvers'iĝ'o. Tio ne ŝajn'is al mi la taŭg'a humor'o por entrepren'i river'vojaĝ'o'n.

Tamen mi est'as feliĉ'a, ke ni kun'pren'is la viski'o'n.

Bier'o'n kaj vin'o'n ni ne kun'pren'is. Ili ne taŭg'as por river'o.

Ili sent'ig'as vi'n dorm'em'a kaj pez'a. Plen'glas'o en la vesper'o, kiam vi promen'as en la urb'o kaj rigard'as la jun'ul'in'o'j'n, est'as tut'e bon'a; sed ne trink'u, kiam la sun'o varm'eg'e radi'as sur vi'a'n kap'o'n kaj vi hav'as pen'ig'a'n labor'o'n far'end'a'n.

Ni pret'ig'is la list'o'n de kun'pren'ot'aĵ'o'j kaj sufiĉ'e long'a ĝi est'is, antaŭ ol ni dis'iĝ'is tiu'n vesper'o'n. La sekv'ant'a'n tag'o'n, kiu est'is vendred'o, ni kolekt'is ili'n ĉiu'j'n kaj vesper'e kun'ven'is por pak'i. Ni hav'ig'is grand'a'n valiz'o'n por la vest'aĵ'o'j kaj par'o'n da korb'eg'o'j por la nutr'aĵ'o'j kaj la kuir'il'o'j. Ni ŝov'is la tabl'o'n sub la fenestr'o'n, amas'ig'is ĉio'n en la mez'o de la plank'o, sid'iĝ'is ĉirkaŭ'e kaj rigard'is.

Ili dir'is, ke mi pak'os.

Pri mi'a pak'ad'o mi est'as iom fier'a. Pak'ad'o est'as unu el la mult'a'j afer'o'j, pri kiu'j mi sent'as, ke mi ili'n kon'as pli ol iu ali'a viv'ant'a hom'o. (Surpriz'as eĉ mi'n mem, kelk'foj'e, kiel mult'e da tiu'j afer'o'j ekzist'as.) Tio'n mi persvad'is al Georg'o kaj Harris, kaj dir'is, ke prefer'e ili las'u la tut'a'n afer'o'n al mi. La propon'o'n ili akcept'is kun pret'ec'o, kiu hav'is en si i'o'n ne'kutim'a'n. Georg'o brul'ig'is la pip'o'n kaj si'n stern'is sur brak'seĝ'o, dum Harris met'is la pied'o'j'n sur la tabl'o'n kaj brul'ig'is cigar'o'n.

Ne tio'n mi atend'is. Kompren'ebl'e mi intenc'is, ke mi estr'u la labor'o'n kaj ke Harris kaj Georg'o labor'u sub mi'a direkt'ad'o, dum mi ĝoj'e ili'n flank'e'n'puŝ'as, dir'ant'e: ”Ho, vi P... — Jen las'u al mi far'i tio'n!” ,,Jen sufiĉ'e simpl'a!” — fakt'e ili'n instru'ant'e, kiel oni pov'us dir'i. La aplomb'o de ili'a akcept'o mi'n incit'is. Neni'o incit'as mi'n pli ol vid'i ali'a'j'n sid'i ĉirkaŭ'e kaj far'i neni'o'n, dum mi labor'as.

Foj'e mi loĝ'is kun vir'o, kiu tia'manier'e mi'n furioz'ig'is. Li kutim'is kuŝ'i sur la sof'o kaj dum hor'o'j rigard'i mi'n, dum mi labor'is, sekv'ant'e mi'n per la okul'o'j, kie'n ajn mi ir'is en la ĉambr'o. Li dir'is, ke ver'e goj'ig'as li'n vid'i, kiel mi fuŝ'ag'as. Li dir'is, ke tio ig'as li'n sent'i, ke la viv'o ne est'as van'a sonĝ'o, tra kiu oni gap'as kaj osced'as, sed nobl'a task'o, plen'a de dev'o'j kaj sever'a labor'o. Li dir'is, ke nun li oft'e sci'vol'as, kiel li pov'is el'ten'i antaŭ ol li mi'n renkont'is, kaj neniam hav'is iu'n por rigard'i, dum tiu labor'as.

Nu, mi ne simil'as tiu'n. Sid'i trankvil'e kaj rigard'i ali'a'n pen'ant'a kaj labor'ant'a, mi ne pov'as. Mi sent'as dezir'o'n lev'iĝ'i kaj kontrol'i, ir'i ĉirkaŭ'e'n kun la man'o'j en la poŝ'o'j kaj ordon'i al li, kio'n li far'u. Est'as mi'a energi'a natur'o. Mi ne pov'as ne far'i tio'n.

Mi tamen neni'o'n dir'is, sed komenc'is pak'i. Tio ŝajn'is pli long'daŭr'a labor'o ol mi atend'is; sed fin'e mi plen'ig'is la valiz'o'n, sid'iĝ'is sur ĝi kaj ĝi'n rimen'is.

—Ĉu la bot'o'j'n vi ne vol'as en'met'i? — dir'is Harris.

Mi rigard'is ĉirkaŭ'e'n kaj trov'is, ke ili'n mi forges'is. Tio est'as tip'a por Harris. Li ne pov'is dir'i antaŭ ol mi jam ferm'is la valiz'o'n kaj rimen'is ĝi'n, kompren'ebl'e. Georg'o el'ig'is rid'o'n, — unu el tiu'j incit'em'a'j, sen'senc'a'j, fuŝ'kap'a'j, makzel'romp'it'a'j rid'o'j li'a'j. Ili furioz'ig'as mi'n.

Mi mal'ferm'is la valiz'o'n kaj en'pak'is la bot'o'j'n; tiam, ĝust'e kiam mi est'is ĝi'n ferm'ont'a, ven'is en la mens'o'n terur'a dub'o.

Ĉu mi'a'n dent'o'bros'o'n mi en'pak'is? Mi ne sci'as, kiel okaz'as, sed neniam mi sci'as, ĉu mi en'pak'is mi'a'n dent'o'bros'o'n.

Mi'n obsed'as mi'a dent'o'bros'o, kiam mi vojaĝ'as kaj mal'feliĉ'ig'as la viv'o'n. Mi sonĝ'as, ke mi ne en'pak'is ĝi'n, vek'iĝ'as ŝvit'eg'ant'e mal'varm'e, el'lit'iĝ'as kaj ĝi'n serĉ'as, maten'e mi ĝi'n en'pak'as antaŭ ol mi ĝi'n uz'is kaj dev'as el'pak'i de'nov'e por ĝi'n hav'ig'i, kaj ĝi est'as ĉiam la last'a objekt'o, kiu'n mi el'ĵet'as el la valiz'o; tiam mi re'pak'as, ĝi'n forges'as kaj dev'as kur'eg'i supr'e'n por ĝi je la last'a moment'o kaj port'i ĝi'n al la staci'dom'o, en'volv'it'a'n en mi'a poŝ'tuk'o.

Kompren'ebl'e mi dev'is nun el'pak'i ĉiu'n pak'it'a'n objekt'o'n, kaj kompren'ebl'e mi ne pov'is ĝi'n trov'i. Tra'serĉ'ant'e mi kun'miks'is ĉiu'j'n objekt'o'j'n, ĝis ili re'ven'is al la stat'o, en kiu ili sen'dub'e trov'iĝ'is antaŭ la kre'o de la mond'o, kiam reg'is kaos'o.

Kompren'ebl'e mi trov'is tiu'j'n de Georg'o kaj Harris dek ok foj'o'j'n, sed la propr'a'n mi ne pov'is trov'i. Mi re'met'is la aĵ'o'j'n unu post la ali'a kaj ĉiu'n mi lev'is kaj sku'is. Tiam mi trov'is ĝi'n intern'e de bot'o. Mi re'pak'is ankoraŭ unu foj'o'n.

Kiam mi fin'is, Georg'o demand'is, ĉu la sap'o est'as en'pak'it'a. Mi dir'is, ke al mi est'as tut'e egal'e, ĉu la sap'o est'as en'pak'it'a aŭ ne, kaj mi ĵet'ferm'is la valiz'o'n kaj rimen'is ĝi'n kaj trov'is, ke mi en'pak'is mi'a'n tabak'sak'o'n, kaj dev'is ĝi'n re'mal'ferm'i.

Est'is kvin minut'o'j post la dek'a, kiam ĝi fin'e ferm'iĝ'is, kaj tiam rest'is ankoraŭ la pak'ad'o de la korb'eg'o'j. Harris dir'is, ke neces'os ek'ir'i post mal'pli ol dek du hor'o'j, kaj opini'is, ke est'us pli bon'e, se li kaj Georg'o far'us la ceter'a'n labor'o'n; mi konsent'is kaj sid'iĝ'is kaj ili komenc'is.

Ili komenc'is facil'anim'e, evident'e intenc'ant'e montr'i al mi, kiel oni dev'as pak'i. Mi far'is neniu'n kritik'o'n; mi nur atend'is.

Kiam Georg'o est'os pend'ig'it'a, Harris est'os la plej mal'bon'a pak'ant'o en ĉi tiu mond'o; mi rigard'is al la amas'o'j da teler'o'j kaj tas'o'j kaj kaserol'o'j kaj botel'o'j kaj pot'o'j kaj forn'o'j kaj kuk'o'j kaj tomat'o'j k.t.p. kaj sent'is, ke baldaŭ la afer'o far'iĝ'os interes'a.

Ĝi far'iĝ'is. Ili komenc'is per romp'o de tas'o. Tio est'is ili'a unu'a far'o. Ili tio'n far'is nur por montr'i, kio'n ili pov'as far'i, kaj por al'tir'i atent'o'n.

Post'e Harris pak'is la frag'o'konfit'aĵ'o'n sur tomat'o'n kaj dis'prem'is ĝi'n, kaj ili dev'is el'lev'i la tomat'o'n per kuler'et'o.

Tiam est'is la vic'o de Georg'o kaj li paŝ'is sur buter'o'n. Mi dir'is neni'o'n, sed mi proksim'iĝ'is kaj sid'iĝ'is sur la rand'o de la tabl'o kaj rigard'is ili'n. Tio incit'is ili'n pli ol io, kio'n mi est'us pov'int'a dir'i. Tio'n mi sent'is. Tio far'is ili'n nerv'a'j kaj ekscit'it'a'j kaj ili paŝ'is sur objekt'o'j'n, met'is objekt'o'j'n mal'antaŭ si'n kaj post'e ne pov'is trov'i ili'n, kiam ili dezir'is ili'n; ili en'pak'is la pasteĉ'o'j'n ĉe la fund'o, met'is pez'a'j'n objekt'o'j'n sur ili'n kaj frakas'is la pasteĉ'o'j'n.

Ili ŝut'is sal'o'n sur ĉio'n, kaj pri buter'o! Mi neniam en la viv'o vid'is du vir'o'j'n far'i pri du funt'o'j da buter'o pli ol ili far'is. Post kiam Georg'o for'ig'is ĝi'n de sur si'a pantofl'o, ili pen'is en'ŝov'i ĝi'n en la kaserol'o'n. Ĝi ne pov'is en'iĝ'i, kaj tio, kio jam en'iĝ'is, ne vol'is el'iĝ'i. Ili fin'e el'skrap'is ĝi'n kaj met'is ĝi'n sur seĝ'o'n kaj Harris sid'iĝ'is sur ĝi, ĝi al'glu'iĝ'is al li kaj ili ir'is ĝi'n serĉ'i tra la tut'a ĉambr'o.

—Mi ĵur'as, ke mi met'is ĝi'n sur tiu'n seĝ'o'n, — dir'is Georg'o, gap'ant'a al la mal'plen'a seĝ'o.

—Mi vid'is mem, ke vi far'is tio'n antaŭ mal'pli ol unu minut'o, — dir'is Harris.

Ili de'nov'e ĉirkaŭ'ir'is en la ĉambr'o, ĝi'n serĉ'ant'e; post'e ili renkont'iĝ'is en la mez'o, kaj gap'is al si reciprok'e.

—La plej ne'kutim'a afer'o, pri kiu mi iam aŭd'is, — dir'is Georg'o.

—Tiel mister'a! — dir'is Harris.

Tiam Georg'o ir'is mal'antaŭ Harris kaj ek'vid'is ĝi'n.

—Nu, jen ĝi est'is la tut'a'n temp'o'n, — li ek'kri'is, indign'e.

—Kie? — kri'is Harris turn'iĝ'ant'e.

—Star'u sen'mov'e! — Georg'o kri'eg'is, flug'ant'e post li'n.

Ili sukces'is ĝi'n for'ig'i, kaj en'pak'is ĝi'n en la te'kruĉ'o'n.

En ĉio'n kompren'ebl'e en'miks'iĝ'is Montmorency. La viv'ambici'o de Montmorency est'as mal'help'i ĉiu'j'n kaj ig'i ili'n blasfem'i al li. Se li pov'as en'prem'iĝ'i i'e'n, ĝust'e kie oni li'n ne dezir'as, kaj far'iĝ'i perfekt'a ĝen'aĵ'o, furioz'ig'i la hom'o'j'n kaj ig'i ili'n ĵet'i objekt'o'j'n al li'a kap'o, tiam li sent'as, ke li ne mal'bon'e pas'ig'is la tag'o'n.

Kaŭz'i, ke iu fal'puŝ'iĝ'u kaj li'n mal'ben'u sen'ĉes'e dum hor'o, est'as li'a plej alt'a cel'o kaj dezir'o; kiam li sukces'as en tio, li'a mem'fier'ec'o far'iĝ'as ne'toler'ebl'a.

Li ven'is kaj sid'iĝ'is sur objekt'o'j, ĝust'e kiam oni vol'is en'pak'i ili'n; li fort'e kred'is, ke ĉiu'foj'e kiam Harris aŭ Georg'o etend'is la man'o'n, ili cel'is li'a'n mal'varm'a'n, mal'sek'et'a'n naz'o'n. Li met'is la krur'o'n en la konfit'aĵ'o'n, sku'e mord'ad'is la kuler'et'o'j'n kaj li ŝajn'ig'is, ke la limon'o'j est'as rat'o'j kaj li en'iĝ'is en la korb'eg'o'n kaj mort'ig'is tri el ili antaŭ ol Harris pov'is traf'i li'n per la pat'o.

Harris dir'is, ke mi instig'is li'n. Mi ne instig'is li'n. Tia hund'o ne bezon'as instig'o'n. Tiel li ag'as pro la natur'a, origin'a pek'em'o de'nask'a en li.

La pak'ad'o fin'iĝ'is je 12.50 kaj Harris sid'iĝ'is sur la grand'a korb'eg'o kaj dir'is, ke li cert'as, ke oni trov'os neni'o'n romp'it'a.

Georg'o dir'is, ke se io est'as romp'it'a, ĝi est'as romp'it'a, kaj tiu pens'o ŝajn'is li'n konsol'i. Li dir'is ankaŭ, ke li est'as pret'a en'lit'iĝ'i. Ni ĉiu'j est'is pret'a'j en'lit'iĝ'i. Est'is aranĝ'it'e, ke Harris tra'nokt'os kun ni kaj ni supr'e'n'ir'is.

Ni decid'is pri la lit'o'j per mon'er'ĵet'ad'o, kaj Harris dev'is dorm'i kun mi. Li dir'is:
—Ĉu vi prefer'as dorm'i ĉe la intern'a aŭ la ekster'a flank'o, J.?

Mi dir'is, ke kutim'e mi prefer'as dorm'i en la lit'o.

Harris dir'is, ke tio est'as mal'nov'a ŝerc'o.

Georg'o dir'is:
—Je kiom'a hor'o mi vek'u vi'n?

Harris dir'is:
—Je la sep'a.

Mi dir'is:
—Ne, je la ses'a, — ĉar mi dezir'is skrib'i kelk'a'j'n leter'o'j'n.

Harris kaj mi disput'is iom da temp'o, sed fin'e du'on'ig'is la diferenc'o'n, kaj konsent'is pri du'on'o post la ses'a.

—Vek'u ni'n je du'on'o post la ses'a, Georg'o, — ni dir'is.

Georg'o ne respond'is kaj al'ir'int'e al li'a lit'o, ni trov'is, ke li dorm'as jam de kelk'a temp'o; tial ni met'is la ban'kuv'o'n tie'n, tiel ke li, el'lit'iĝ'ant'e en la maten'o, dev'os fal'i en ĝi'n, kaj ni en'lit'iĝ'is mem.

Ĉapitr'o V

Ni'n vek'as sinjor'in'o P. — Georg'o, la dorm'em'ul'o — La fripon'aĵ'o pri la veter'a prognoz'o — Ni'a pak'aĵ'ar'o — Mal'bon'o de la mal'grand'a knab'o — La hom'o'j amas'iĝ'as ĉirkaŭ ni — Ni for'vetur'as, parad'manier'e, kaj al'ven'as al Waterloo — Ne'sci'o de Sud-Okcident'a'j ofic'ist'o'j pri tia'j mond'ec'a'j afer'o'j kiel vagon'ar'o'j — Ni sur'akv'iĝ'as en sen'ferdek'a boat'o.

Est'is Sinjor'in'o Poppets, kiu mi'n vek'is la sekv'ant'a'n maten'o'n.

Ŝi dir'is:
—Ĉu vi sci'as, ke est'as preskaŭ la naŭ'a, sinjor'o?

—La naŭ'a kio? — mi kri'is, salt'lev'iĝ'ant'e.

—La naŭ'a hor'o, — ŝi respond'is tra la ŝlos'il'tru'o.

—Mi kred'as, ke vi dorm'is preter vi'a hor'o.

Mi vek'is Harris kaj inform'is li'n. Li dir'is:
—Mi kred'is, ke vi dezir'is lev'iĝ'i je la ses'a?

—Tiel mi dezir'is, — mi respond'is. — Kial vi ne vek'is mi'n?

—Kiel mi pov'u vek'i vi'n, kiam vi ne vek'is mi'n? — li respond'is. — Nun ni ne est'os sur la akv'o antaŭ la dek'du'a. Mi mir'as, ke vi vi'n ĝen'as en'tut'e lev'iĝ'i.

—Hum! — mi respond'is. — Feliĉ'e por vi, ke mi ĝen'is mi'n.

Se mi ne est'us vi'n vek'int'a, vi kuŝ'us tie la tut'a'n du'semajn'o'n.

En ĉi tiu manier'o ni blek'is unu al la ali'a dum ankoraŭ kelk'a'j minut'o'j, kiam ni'n inter'romp'is spit'ant'a ronk'o de Georg'o.

Tio ni'n memor'ig'is la unu'a'n foj'o'n de kiam ni vek'iĝ'is pri li'a ekzist'o. Jen kuŝ'is la vir'o, kiu vol'is sci'i, je kiom'a hor'o li vek'u ni'n — sur dors'o, kun la buŝ'o larĝ'e mal'ferm'it'a kaj la genu'o'j supr'e'n lev'it'a'j.

Mi ver'e ne sci'as kial, sed la vid'o de ali'a hom'o dorm'ant'a en lit'o, kiam mi jam lev'iĝ'is, mi'n koler'ig'as. Ŝajn'as al mi hont'ind'e vid'i la alt'valor'a'j'n hor'o'j'n de ies viv'o — la super'prez'a'j'n moment'o'j'n, kiu'j al li neniam re'ven'os — mal'ŝpar'at'a'j en nur'a best'a dorm'ad'o.

Jen est'is Georg'o, for'ĵet'ant'a pro terur'a mal'labor'em'o la ne'taks'ebl'a'n donac'o'n de temp'o; jen li'a mult'valor'a viv'o, pri kies ĉiu sekund'o li dev'os respond'i en la est'ont'o, for'pas'ant'a de li ne'uz'it'a. Li pov'us plen'ig'i si'n per ov'o'j kaj lard'o, incit'i la hund'o'n aŭ am'ind'um'i la serv'ist'in'o'n anstataŭ kuŝ'i tie, en'abism'iĝ'int'a en anim'kripl'a forges'o.

Est'is terur'a pens'o. Ŝajn'is, ke Harris kaj mi sam'temp'e frap'iĝ'is de ĝi. Ni fort'vol'e decid'is li'n sav'i kaj pro tiu nobl'a intenc'o ni'a propr'a disput'o est'is forges'it'a. Ni al'kur'is, for'tir'is de li la lit'kovr'il'o'j'n, Harris frap'is li'n unu'foj'e per pantofl'o, mi bru'kri'is en li'a'n orel'o'n kaj li vek'iĝ'is.

—Kio est'as? — li dir'is, rekt'iĝ'ant'e.

—Lev'iĝ'u, pez'kap'a ŝtip'o! — kri'eg'is Harris. — Est'as jam kvar'on'o antaŭ la dek'a.

—Kio! — li kri'is, salt'ant'e el la lit'o en la ban'kuv'o'n. — Kiu, je la tondr'o, met'is tio'n tie'n?

Ni dir'is al li, ke li est'as mal'saĝ'ul'o, se li ne vid'is la ban'kuv'o'n.

Ni fin'vest'is ni'n kaj kiam ven'is vic'o al la flank'a'j afer'o'j, mi memor'is, ke ni en'pak'is la dent'o'bros'o'j'n kaj la bros'o'j'n kaj komb'il'o'n (tiu dent'o'bros'o kaŭz'os mi'a'n mort'o'n, mi est'as cert'a), kaj ni dev'is mal'supr'e'n'ir'i kaj el'serĉ'i ili'n en la valiz'o. Kiam ni jam far'is tio'n, Georg'o dezir'is la raz'il'ar'o'n. Ni dir'is al li, ke ĉi tiu'n maten'o'n li dev'os rest'i ne'raz'it'a, ĉar tiu'n valiz'o'n ni ne intenc'as de'nov'e mal'pak'i por li, nek por iu simil'a al li.

Li dir'is:
—Ne est'u absurd'a'j. Ĉu mi pov'as en'ir'i la urb'o'n kun tia aspekt'o?

Tio est'us iom mal'agrabl'a por la urb'o, sed ĉu ni ĉagren'u ni'n eĉ iom'et'e pro la hom'a sufer'ad'o! Kiel Harris dir'is, en si'a mal'delikat'a, vulgar'a manier'o, la urb'o dev'os tio'n el'ten'i.

Ni mal'supr'e'n'ir'is por maten'manĝ'o. Montmorency jam invit'is du ali'a'j'n hund'o'j'n por adiaŭ'o kaj ili pas'ig'is la temp'o'n inter'batal'ant'e sur la pord'o'ŝtup'o. Ni kviet'ig'is ili'n per ombrel'o kaj al'tabl'iĝ'is por kotlet'o'j kaj mal'varm'a bov'aĵ'o.

Harris dir'is:
—La ĉef'a afer'o est'as manĝ'i bon'a'n maten'manĝ'o'n, — kaj li komenc'is per du kotlet'o'j dir'ant'e, ke ĉi tiu'j'n li manĝ'os, dum ili est'as varm'a'j, ĉar la bov'aĵ'o pov'as atend'i.

Georg'o pren'is la ĵurnal'o'n en la man'o'n kaj laŭt'leg'is al ni pri mort'o'j pro boat'ad'o, kaj la veter'prognoz'o'n (kiu profet'is pluv'o'n, mal'varm'o'j'n, mal'sek'a'n bel'iĝ'ant'a'n veter'o'n — ĉiam pli ol kutim'e mal'bel'a'n veter'o'n, kiu pov'as est'i), intermit'a'j'n lok'a'j'n fulm'o'tondr'o'j'n, orient'a'n vent'o'n kun ĝeneral'a mal'alt'a prem'o super la Mez'a'j Graf'land'o'j (Londono kaj la Kanal'o). La barometr'o fal'as.

Mi opini'as, ke el ĉiu'j sen'senc'a'j, incit'em'a'j mal'saĝ'aĵ'o'j, kiu'j ni'n turment'as, ĉi tiu fripon'aĵ'o pri veter'a prognoz'o est'as preskaŭ la plej ĉagren'a. Ĝi prognoz'as ĝust'e tio'n, kio okaz'is hieraŭ aŭ antaŭ'hieraŭ kaj ekzakt'e la mal'o'n de tio, kio okaz'os hodiaŭ.

Mi memor'as, kiel mi'a liber'temp'o en la mal'fru'a aŭtun'o est'is iu'n foj'o'n tut'e fuŝ'it'a pro tio, ke ni tro atent'is la veter'a'n raport'o'n en la lok'a ĵurnal'o. ”Pluv'eg'o'j'n kun fulm'o'tondr'o'j oni antaŭ'dir'as por hodiaŭ”, ĝi anonc'is iu'n lund'o'n, kaj ni tial rezign'is ni'a'n piknik'o'n kaj rest'is hejm'e la tut'a'n tag'o'n, atend'ant'e la pluv'o'n. Preter la dom'o hom'o'j pas'ad'is, vojaĝ'ant'e plej'ebl'e gaj'e en vetur'il'et'o'j kaj kaleŝ'o'j, la sun'o bril'is kaj eĉ ne unu nub'o vid'ebl'is.

—Ha! — ni dir'is, rigard'ant'e ili'n tra la fenestr'o, — ili re'ven'os tut'e mal'sek'a'j!

Ni rid'is en ni, pens'ant'e kiel mal'sek'a'j ili far'iĝ'os, re'ven'is en la ĉambr'o'n, ek'brul'ig'is fajr'o'n, hav'ig'is libr'o'j'n kaj ord'ig'is ni'a'j'n specimen'o'j'n de alg'o'j kaj kardi'konk'o'j. Je la dek'du'a, kiam la sun'o bril'is plen'plen'e en la ĉambr'o'n, la varm'eg'o far'iĝ'is ne'toler'ebl'a kaj ni sci'vol'is, kiam komenc'iĝ'os tiu'j pluv'eg'o'j kaj intermit'a'j fulm'o'tondr'o'j.

—Ha! ili ven'os en la post'tag'mez'o, vi vid'os, — ni dir'is unu al la ali'a. — Ho! Kiel mal'sek'iĝ'os tiu'j hom'o'j. Kia ŝerc'o!

Je la unu'a la dom'mastr'in'o ven'is por demand'i, ĉu ni ne intenc'as el'ir'i, ĉar la tag'o ŝajn'e est'as tre bel'a.

—Ne, ne, — ni respond'is, ruz'e sub'rid'ant'e, — ni ne. Ni ne intenc'as mal'sek'iĝ'i — ne, ne.

Kiam la post'tag'mez'o jam preskaŭ for'pas'is kaj ankoraŭ ne est'is ia antaŭ'sign'o de pluv'o, ni pen'is ni'n feliĉ'ig'i per la pens'o, ke ĝi ek'fal'os tut'e subit'e, ĝust'e kiam la hom'o'j re'ek'ir'os hejm'e'n kaj ne pov'os ating'i i'a'n ŝirm'ej'o'n, kaj ke ili tia'manier'e far'iĝ'os eĉ pli mal'sek'eg'a'j. Sed eĉ ne gut'o fal'is kaj la tag'o fin'iĝ'is bel'eg'a, kaj ĝi'n sekv'is bel'eg'a nokt'o.

La sekv'ant'a'n maten'o'n ni leg'is, ke est'os ”varm'a, bel'a, tut'e hel'iĝ'ant'a tag'o, mult'e da varm'o”, ni ni'n vest'is per mal'pez'a'j vest'aĵ'o'j kaj el'ir'is, kaj du'on'hor'o'n post la ek'ir'o komenc'iĝ'is pluv'eg'o kaj lev'iĝ'is akr'e mal'varm'a vent'o, ambaŭ daŭr'is sen'ĉes'e la tut'a'n tag'o'n, ni re'ven'is hejm'e'n plen'a'j de mal'varm'um'o kaj reŭmat'ism'o kaj en'lit'iĝ'is.

La veter'o est'as afer'o tut'e preter mi'a kompren'o. Neniam mi pov'as ĝi'n kompren'i. La barometr'o est'as sen'util'a: ĝi tromp'as sam'e kiel la ĵurnal'a prognoz'o.

Unu pend'is en hotel'o en Oksford'o, kie mi loĝ'is la pas'int'a'n printemp'o'n, kaj kiam mi al'ven'is tie'n, ĝi montr'is ”tut'e hel'e”. Ekster'e simpl'e pluv'eg'is, kaj tiel est'is la tut'a'n tag'o'n; tio'n mi ne pov'is klar'ig'i al mi. Mi frap'et'is la barometr'o'n kaj ĝi pli alt'e'n ek'salt'is kaj montr'is al ”tre sek'e”. La bot'pur'ig'ist'o, kiu ĵus preter'pas'is, halt'is kaj dir'is, ke li supoz'as, ke ĝi alud'as al la morgaŭ'o. Mi opini'is, ke ĝi ebl'e pens'as pri la antaŭ'last'a semajn'o, sed la bot'pur'ig'ist'o dir'is, ke li kred'as, ke ne.

La sekv'ant'a'n maten'o'n mi ĝi'n frap'et'is ankoraŭ foj'e, ĝi salt'is eĉ pli alt'e'n, kaj la pluv'o fal'is pli torent'e ol antaŭ'e. Merkred'e mi ir'is kaj re'foj'e bat'is ĝi'n, kaj la montr'il'o rond'ir'is al ”tut'e hel'e”, ”tre sek'e” kaj ”mult'e da varm'o”, ĝis halt'ig'is ĝi'n la pingl'o kaj plu'e'n ĝi ne pov'is ir'i. Ĝi far'is si'a'n plej'ebl'o'n, sed la instrument'o est'is konstru'it'a tiel, ke ĝi ne pov'is prognoz'i bel'a'n veter'o'n pli persist'em'e ol ĝi jam far'is, sen ke ĝi romp'iĝ'u. Ĝi vol'is evident'e plu'ir'i kaj profet'i sek'ec'o'n kaj sen'pluv'ec'o'n, sun'frap'o'n, vent'o'n el Saharo kaj tia'j'n afer'o'j'n, sed la pingl'o mal'help'is kaj ĝi dev'is kontent'iĝ'i montr'ant'e al la banal'a ”tre sek'e”.

Inter'temp'e pluv'eg'is sen'ĉes'e, kaj la mal'alt'a part'o de la urb'o jam sub'akv'iĝ'is, ĉar la river'o super'flu'is.

La bot'pur'ig'ist'o dir'is, ke est'as klar'e, ke ni hav'os daŭr'a'n period'o'n de bel'eg'a veter'o ia'temp'e, kaj laŭt'leg'is poem'o'n, desegn'it'a'n super la orakol'o, pri ,,Antaŭ'dir'o long'a: stat'o long'daŭr'a, Antaŭ'dir'o mal'long'a: pas'o baldaŭ'a.”

La bel'a veter'o tiu'n somer'o'n neniam ven'is. Mi supoz'as, ke tiu aparat'o sen'dub'e alud'is al la ven'ont'a printemp'o.

Trov'iĝ'as ankaŭ tiu'j nov'stil'a'j barometr'o'j, la long'a'j kaj rekt'a'j. Tiu'j'n mi tut'e ne kompren'as. Unu flank'o est'as por la 10a antaŭ'tag'mez'e hieraŭ kaj la ali'a flank'o por la 10-a antaŭ'tag'mez'e hodiaŭ; sed vi ne pov'as ĉiam est'i tie tiel fru'e kiel la dek'a. Ĝi lev'iĝ'as aŭ mal'lev'iĝ'as por pluv'o aŭ bel'veter'o, kun mult'e aŭ mal'pli da vent'o, kaj se vi ĝi'n frap'et'as, ĝi neni'o'n dir'as al vi.

Vi dev'as ĝi'n ĝust'ig'i laŭ la mar'nivel'o, kaj ŝanĝ'i al Fahrenheit, kaj eĉ tiam mi ne kon'as la solv'o'n.

Sed kiu vol'as antaŭ'kon'i la veter'o'n? Ĝi est'as sufiĉ'e mal'bon'a, kiam ĝi ven'as, eĉ sen la mal'ĝoj'o de la antaŭ'kon'o. Ni'a ŝat'at'a profet'o est'as la mal'jun'ul'o, kiu en special'e mal'bel'a maten'o de iu tag'o, kiam ni special'e dezir'as, ke est'u bel'a veter'o, ĉirkaŭ'rigard'as la horizont'o'n per special'e sci'ant'a okul'o kaj dir'as:
—Ho, ne, sinjor'o, mi opini'as, ke cert'e hel'iĝ'os. La veter'o ŝanĝ'iĝ'os tut'cert'e, sinjor'o.

—Ha, li sci'as, — ni dir'as, dezir'as al li bon'a'n maten'o'n kaj ek'ir'as, — mir'ind'e kio'n tiu'j mal'jun'ul'o'j pov'as sci'i!

Tiu'n vir'o'n ni am'as, kio'n tut'e ne mal'pli'ig'as la cirkonstanc'o, ke cert'e ne hel'iĝ'os, sed pluv'os konstant'e la tut'a'n tag'o'n.

—Nu, — ni sent'as, — li far'is si'a'n ebl'o'n.

Kontraŭ'e pri la vir'o, kiu prognoz'as al ni mal'bon'a'n veter'o'n, ni pens'as amar'a'j'n kaj venĝ'em'a'j'n pens'o'j'n.

—Hel'iĝ'os, ĉu ne? — ni kri'as gaj'e, preter'pas'ant'e.

—Nu, ne, sinjor'o, mi tim'as, ke pluv'os la tut'a'n tag'o'n, — li respond'as, sku'ant'e la kap'o'n.

—Mal'jun'a stult'ul'o! — ni murmur'et'as. — Kio'n li sci'as? — Se li'a prognoz'o montr'iĝ'as prav'a, ni re'ven'as des pli koler'a'j al li, kaj kun nebul'a ide'o ke, ia'manier'e, la kulp'o est'as li'a.

Ĉi tiu special'a maten'o est'is tro hel'a kaj sun'plen'a por permes'i, ke ni'n mal'trankvil'ig'u la sang'frost'ig'a leg'ad'o de Georg'o pri ”barometr'o fal'ant'a”, ”atmosfer'a tumult'o pas'ant'a oblikv'e super Sud'a Eŭrop'o”, kaj ”prem'o pli'iĝ'ant'a”; do, trov'ant'e, ke li ne pov'as ni'n mal'feliĉ'ig'i, kaj ke li nur mal'ŝpar'as si'a'n temp'o'n, li ŝtel'e pren'is cigared'o'n, kiu'n mi zorg'e pret'ig'is por mi mem, kaj for'ir'is.

Post'e Harris kaj mi, fin'manĝ'int'e la kelk'a'j'n manĝ'aĵ'o'j'n rest'int'a'j'n sur la tabl'o, pen'e port'is ni'a'n pak'aĵ'ar'o'n sur la pord'o'ŝtup'o'n kaj atend'is fiakr'o'n.

Kolekt'it'a, ni'a pak'aĵ'ar'o ŝajn'is grand'a amas'o. Est'is valiz'o kaj led'a man'sak'o kaj du korb'eg'o'j, grand'a volv'aĵ'o de tapiŝ'et'o'j kaj kvar-kvin palt'o'j kaj pluv'mantel'o'j, kelk'a'j ombrel'o'j, kaj est'is ankaŭ melon'o sol'a en paper'a sak'o, ĉar ĝi est'is tro dik'a por en'iĝ'i ali'lok'e'n, kaj du funt'o'j da vin'ber'o'j en ali'a sak'o, japan'a paper'ombrel'o kaj pat'o, kiu'n ni ĉirkaŭ'volv'is per brun'a paper'o, ĉar ĝi est'is tro long'a por pov'i en'pak'iĝ'i.

Tio aspekt'is kiel amas'o kaj Harris kaj mi iom ek'hont'is, kvankam mi ne pov'is kompren'i kial. Preter'pas'is neni'u fiakr'o, tamen al'ven'is strat'bub'o'j kaj, ĉar ili ver'ŝajn'e interes'iĝ'is pri la spektakl'o, ili rest'is.

La bub'o de Briggs al'ven'is unu'a. Briggs est'as ni'a legom'vend'ist'o kaj li'a ĉef'a talent'o konsist'as en dung'o de la plej mal'bon'a'j kaj sen'princip'a'j knab'o'j, kiu'j'n ĝis nun nask'is la civilizaci'o.

Se aper'as en ni'a ĉirkaŭ'ej'o knab'o pli kanajl'a ol la ceter'a knab'ar'o, ni sci'as, ke tio est'as la plej nov'a de Briggs. Oni dir'is al mi, ke en la temp'o de la murd'o en Great Coram Street, la loĝ'ant'o'j en ni'a strat'o tuj konklud'is, ke la ĉef'a anim'o en la afer'o est'is la knab'o (tiu'temp'a) de Briggs, kaj se, respond'e al la sever'a esplor'ad'o de n-ro 19, (help'at'a de n-ro 21, kiu okaz'e trov'iĝ'is tiam sur la ŝtup'o), kiam li vizit'is tie por la mend'o'j en la maten'o post la krim'o, li ne est'us pov'int'a pruv'i komplet'a'n alibi'o'n, est'us est'int'e mal'bon'e al li. La tiam'a'n knab'o'n de Briggs mi ne kon'is, sed laŭ tio, kio'n mi post'e aŭd'is pri ili, tiu'n alibi'o'n mi ne est'us mem konsider'int'a tre grav'a.

La bub'o de Briggs, kiel mi jam dir'is, ven'is ĉirkaŭ la strat'angul'o. Li'a komisi'o evident'e tre urĝ'is, kiam li unu'e aper'is antaŭ ni'a'j okul'o'j, sed ek'vid'int'e Harris kaj mi'n kaj Montmorency kaj la pak'aĵ'o'j'n, li mal'rapid'iĝ'is kaj gap'is. Harris kaj mi rigard'is li'n mal'afabl'e. Pli sent'em'a'n knab'o'n tio ebl'e vund'us, sed la knab'o'j de Briggs ne est'as, kutim'e, ofend'iĝ'em'a'j. Li tut'e halt'is je unu metr'o de ni'a pord'a ŝtup'o, apog'is si'n al la palis'ar'o, elekt'is pajl'er'o'n maĉ'ebl'a'n kaj fiks'is la okul'o'j'n sur ni'n.

Est'is klar'e, ke li intenc'is observ'i ĉi tiu'n afer'o'n ĝis la fin'o.

Moment'o'n pli post'e la knab'o de la nutr'aĵ'vend'ist'o preter'pas'is ĉe la kontraŭ'a flank'o de la strat'o. Li'n al'vok'is la knab'o de Briggs:
—Hi! Ter'etaĝ'o de 42 trans'lok'iĝ'as.

La knab'o de la nutr'aĵ'vend'ist'o ven'is trans la strat'o'n kaj lok'ig'is si'n ĉe la ali'a flank'o de la ŝtup'o. Post'e la jun'a sinjor'o de la bot'vend'ej'o halt'is kaj al'iĝ'is al la knab'o de Briggs; dum la estr'o de la mal'plen'a'j trink'pot'o'j de la trink'ej'o ”La Blu'a'j Kolon'o'j” pren'is mem'star'a'n posten'o'n sur la trotuar'a rand'o.

—Ili ne mal'sat'os, ĉu? — dir'is la sinjor'o de la bot'vend'ej'o.

—Ha! ankaŭ vi unu-du aĵ'o'j'n dezir'us kun'pren'i — respond'is La Blu'a'j Kolon'o'j — se vi est'us trans'ir'ont'a la Atlantik'o'n en mal'grand'a boat'o.

—Ili ne est'as trans'ir'ont'a'j la Atlantik'o'n, — en'met'is la knab'o de Briggs; — ili est'as serĉ'ont'a'j Stanley.

Jam kolekt'iĝ'is mal'grand'a hom'amas'o kaj la hom'o'j demand'is, kio est'as. Unu parti'o (la jun'a kaj facil'anim'a part'o de la hom'amas'o) kred'is, ke okaz'as edz'iĝ'o, kaj montr'is al Harris kiel al la fianĉ'o; dum la mal'pli jun'a'j kaj pli pens'em'a'j inter la popol'amas'o inklin'is al la ide'o, ke okaz'as enter'iĝ'o, kaj ke ebl'e mi est'as la frat'o de la mort'int'o.

Fin'e aper'is mal'plen'a fiakr'o (en la strat'o kutim'e, kaj kiam oni ne bezon'as ili'n, preter'pas'as mal'plen'a'j fiakr'o'j po tri ĉiu'minut'e, ramp'as ĉirkaŭ'e'n kaj mal'help'as la ir'ad'o'n), ni en'pak'is ni'n kaj ni'a'j'n aparten'aĵ'o'j'n, el'ĵet'is par'o'n da amik'o'j de Montmorency, kiu'j evident'e ĵur'is, ke ili li'n neniam for'las'os, kaj ek'vetur'is aklam'it'a'j de la hom'amas'o kaj la knab'o de Briggs ĵet'is post ni'n bon'aŭgur'a'n karot'o'n.

Ni ven'is al Waterloo je la dek'unu'a kaj demand'is, de kie ek'ir'as la dek'unu'a nul kvin. Kompren'ebl'e, neni'u sci'is; neni'u iam sci'as ĉe Waterloo, de kie iu vagon'ar'o ek'ir'os, aŭ kie'n ĝi vetur'as, kiam ĝi ek'ir'as, aŭ i'o'n ajn pri ĝi. La port'ist'o, kiu pren'is ni'a'j'n pak'aĵ'o'j'n, kred'is, ke ĝi ek'ir'os de peron'o numer'o du, dum ali'a port'ist'o, kun kiu li inter'konsil'iĝ'is pri la demand'o, jam aŭd'is fam'o'n, ke ĝi ek'ir'os de numer'o unu. La staci'estr'o, ali'flank'e, est'is konvink'it'a, ke ĝi ek'ir'os de la peron'o por lok'a'j vagon'ar'o'j.

Por met'i punkt'o'n al la afer'o ni supr'e'n'ir'is kaj demand'is la trafik'kontrol'ist'o'n, kaj li dir'is al ni, ke ĵus li renkont'is vir'o'n, kiu dir'is, ke li vid'is ĝi'n ĉe peron'o numer'o tri. Ni ir'is al peron'o numer'o tri, sed la tie'a'j aŭtoritat'ul'o'j dir'is, ke ili em'as pens'i, ke tiu vagon'ar'o est'as la ekspres'o al Southampton, aŭ ebl'e la re'kurb'a al Windsor, sed ili est'is cert'a'j, ke ĝi ne est'as la vagon'ar'o al Kingston, kvankam kial ili est'as cert'a'j, ke ĝi ne est'as, tio'n ili ne pov'is dir'i.

Post'e ni'a port'ist'o dir'is, ke li kred'as, ke ĝi est'as sur la alt'nivel'a peron'o; li dir'is, ke li kred'as, ke li re'kon'as la vagon'ar'o'n.

Ni do ir'is al la alt'nivel'a peron'o, parol'is kun la lokomotiv'estr'o kaj demand'is li'n, ĉu li ir'as al Kingston. Tiu dir'is, ke li ne pov'as est'i cert'a, kompren'ebl'e, sed li em'as kred'i, ke jes. Ĉiu'kaz'e, se li ne est'as la 11.05 por Kingston, li dir'is, ke li est'as sufiĉ'e cert'a, ke li est'as la 9.32 por Virginia Water, aŭ la antaŭ'tag'mez'a ekspres'o je la 10-a por Isle of Wight, aŭ ie en tiu direkt'o, kaj ke ni ĉiu'j sci'os, kiam ni al'ven'os. Ni ŝov'is du'on'kron'o'n en li'a'n man'o'n kaj pet'is, ke li est'u la 11.05 por Kingston.

—Sur ĉi tiu fer'voj'o neni'u iam sci'os, — ni dir'is, — kio vi est'as, aŭ kie'n vi ir'as. Vi kon'as la voj'o'n, for'ŝov'iĝ'u kviet'e kaj ir'u al Kingston.

—Nu, mi ne sci'as, sinjor'o'j, — respond'is la grand'anim'a vir'o, — tamen mi supoz'as, ke iu vagon'ar'o dev'os ir'i al Kingston; mi ir'os. Don'u la du'on'kron'o'n.

Tiel ni al'ven'is al Kingston per'e de la Londono-kaj-Sud-Okcident'a Fer'voj'o.

Ni ek'sci'is post'e, ke la vagon'ar'o, kiu ni'n al'port'is, est'is fakt'e la poŝt'vagon'ar'o al Exeter kaj ke oni ĝi'n serĉ'is dum hor'o'j ĉe Waterloo kaj ke neni'u sci'is, kio okaz'is al ĝi.

Ni'a boat'o ni'n atend'is en Kingston rekt'e sub la pont'o kaj al ĝi ni direkt'is ni'n, amas'ig'is ni'a'j'n pak'aĵ'o'j'n ĉirkaŭ ĝi, kaj mem paŝ'is en ĝi'n.

—Ĉu ĉio en ord'o, sinjor'o? — dir'is la vir'o.

—Ĉio en ord'o, — ni respond'is; kun Harris ĉe la rem'il'o'j kaj mi ĉe la direkt'il'o kaj kun Montmorency, mal'feliĉ'a kaj profund'e suspekt'em'a en la pru'o, ni paf'iĝ'is antaŭ'e'n sur la akv'o, kiu por du semajn'o'j dev'os est'i ni'a hejm'o.

Ĉapitr'o Vi

Kingston — Instru'a'j rimark'o'j pri la fru'a angl'a histori'o — Instru'a'j vort'o'j pri skulpt'it'a'j kverk'aĵ'o'j kaj la viv'o ĝeneral'e — La mal'feliĉ'a kaz'o de la jun'a Stivvings — Pens'o'j pri la antikv'o — Mi forges'as, ke mi direkt'as — Interes'a rezult'o — La labirint'o de Hampton Court — Harris kiel gvid'ant'o

Est'is bel'eg'a maten'o en mal'fru'a printemp'o aŭ fru'a somer'o, nom'u ĝi'n kiel vi vol'as, kiam la delikat'a bril'o de herb'o kaj foli'o ŝanĝ'iĝ'as al pli profund'a verd'o; la jar'o ŝajn'as kiel bel'a jun'ul'in'o, trem'ant'a pro ne'kon'at'a'j, vek'iĝ'ant'a'j puls'o'j sur la sojl'o de la vir'in'iĝ'o.

La kurioz'a'j mal'larĝ'a'j strat'o'j de Kingston, kie ili ĝis'ir'is la bord'o'n de la akv'o, aspekt'is ver'e pentr'ind'a'j sub la bril'ant'a sun'lum'o; la bril'et'ant'a river'o kun si'a'j naĝ'ant'a'j ŝarĝ'boat'o'j, la flank'voj'o border'it'a de arb'ar'et'o, la net'aspekt'a'j kamp'o'dom'o'j ĉe la ali'a flank'o, Harris en ruĝ'a kaj or'a'n ̧kolora blazon'vest'o, grunt'ant'a ĉe la rem'il'o'j, la mal'proksim'a vid'o de la griz'a mal'nov'a palac'o de la Tudor'o'j, ĉio far'is sun'plen'a'n bild'o'n, tiel bel'a'n, tamen trankvil'a'n, tiel plen'a'n de viv'o, kaj tamen tiel seren'a'n, ke malgraŭ tio, ke est'is ankoraŭ fru'e en la tag'o, mi sent'is, ke mi sonĝ'e lul'iĝ'as en rev'a'n humor'o'n.

Mi rev'is pri Kingston, aŭ ”Kyningestun” kiel ĝi iam nom'iĝ'is, kiam tie est'is kron'at'a'j la saksaj reĝ'o'j. La grand'a Cezar'o tie trans'ir'is la river'o'n kaj la romiaj legi'o'j star'ig'is tend'ar'o'n sur la dekliv'o'j de ĝi'a alt'a kamp'ar'o. Cezar'o ŝajn'e loĝ'is tie, simil'e kiel Elizabeto en post'a temp'o; krom tio, ke li est'is pli respekt'ind'a ol la bon'a reĝ'in'o Bess; li ne gast'is ĉe la trink'ej'o'j.

La trink'ej'o'j'n fervor'e am'is la Virg'a Reĝ'in'o de Angl'uj'o. Ne trov'iĝ'as eĉ unu trink'ej'o kun ia ĉarm'o, en la lim'o de dek mejl'o'j de Londono, kiu'n ŝi iam ne vizit'is, aŭ rest'is en ĝi, aŭ tra'nokt'is. Mi nun sci'vol'as, se Harris, ni dir'u, ŝanĝ'us si'a'n viv'manier'o'n kaj far'iĝ'us ĉef'ministr'o kaj mort'us, ĉu oni met'us el'pend'aĵ'o'j'n super la trink'ej'o'j'n, kiu'j'n li vizit'is: ”En ĉi tiu dom'o Harris trink'is glas'o'n da bier'o”, ”Ĉi tie Harris trink'is du'foj'e mal'varm'a'n skot'a'n viski'o'n en la somer'o de 1888”, ”Oni el'ĵet'is Harris de ĉi tie en decembr'o 1886”.

Ne, est'us tro mult'a'j! Fam'iĝ'us nur la trink'ej'o'j, kiu'j'n li neniam vizit'is. ”La sol'a dom'o en Sud'a Londono, kiu'n neniam vizit'is Harris!” La hom'o'j kur'us grand'ar'e por vid'i, kio mank'as al ĝi.

Dev'as est'i, ke la mens'e mal'san'a reĝ'o Edwy tre mal'am'is Kyningestun. Li'n tro'sat'ig'is la kron'ad'a fest'o. Ebl'e la apr'o'kap'o farĉ'it'a per suker'migdal'o'j ne taŭg'is al li'a stomak'o (ĝi ne taŭg'us al mi'a, mi sci'as), kaj li jam trink'is sufiĉ'e da sack kaj miel'bier'o; tial li ŝtel'e for'las'is la bru'a'n fest'ad'o'n por pas'ig'i trankvil'a'n hor'o'n en la lun'lum'o kun si'a am'at'a Elgiva.

Tiam la kruel'a Od'o kaj sankt'a Dunstan per'fort'e kaj krud'e en'ir'is la kviet'a'n ĉambr'o'n, mal'delikat'e insult'is la ĉarm'vizaĝ'a'n reĝ'in'o'n kaj tren'is la kompat'ind'a'n Edwy re'e'n al la laŭt'a bru'ad'o de la ebri'a tumult'o.

Jar'o'j'n post'e, akompan'it'a'j de krak'eg'o de batal'son'o'j, la saksaj reĝ'o'j kaj la saksa fest'ad'o enter'iĝ'is unu flank'e de la ali'a kaj dum kelk'a temp'o la grand'ec'o de Kingston for'pas'is, por lev'iĝ'i ankoraŭ unu foj'o'n, kiam Hampton Court far'iĝ'is la palac'o de la Tudor'o'j kaj la Stuart'o'j, la reĝ'a'j bark'o'j streĉ'is si'a'j'n halt'ig'ŝnur'o'j'n ĉe la river'bord'o kaj hel'e vest'it'a'j brav'ul'o'j fier'e mal'supr'e'n'ir'is la apud'bord'a'j'n ŝtup'o'j'n.

Mult'a'j el la mal'nov'a'j dom'o'j en la ĉirkaŭ'aĵ'o tre klar'e memor'ig'as pri la tag'o'j, kiam Kingston est'is reĝ'a urb'o kaj nobel'o'j kaj kort'eg'an'o'j loĝ'is tie, proksim'e al si'a reĝ'o, la long'a ŝose'o al la palac'a'j pord'eg'o'j est'is viv'o'plen'a la tut'a'n tag'o'n kun tint'eg'ant'a ŝtal'o kaj salt'ant'a'j ĉeval'et'o'j, susur'ant'a'j silk'o'j kaj velur'o'j kaj bel'a'j vizaĝ'o'j. La grand'a'j kaj vast'a'j dom'o'j, kun si'a'j el'star'a'j latis'fenestr'o'j, grand'a'j kamen'o'j kaj gabl'o'hav'a'j tegment'o'j suflor'as la tag'o'j'n de hel'kolor'a ĝis'genu'a pantalon'o kaj mal'vast'a jak'o, de perl'o'brod'it'a'j tali'vest'o'j kaj komplik'it'a'j blasfem'o'j. Ili est'is star'ig'it'a'j en la temp'o ”kiam la hom'o'j sci'is konstru'i”. La mal'mol'a'j ruĝ'a'j brik'o'j fiks'iĝ'is nur pli firm'e kun la pas'o de la temp'o kaj ili'a'j kverk'a'j ŝtup'ar'o'j ne knar'as kaj grunt'as, kiam oni pen'as kviet'e mal'supr'e'n'ir'i ili'n.

Parol'ant'e pri kverk'a'j ŝtup'ar'o'j, mi memor'as, ke en unu el la dom'o'j en Kingston trov'iĝ'as grandioz'a skulpt'it'a ŝtup'ar'o. Ĝi est'as nun butik'o en la vend'o'plac'o, sed ĝi evident'e est'is iam dom'eg'o de grav'ul'o. Amik'o mi'a, kiu loĝ'as en Kingston, tie'n en'ir'is iu'n tag'o'n por aĉet'i ĉapel'o'n kaj, en sen'pri'pens'a moment'o, met'is la man'o'n en la poŝ'o'n kaj pag'is ĝi'n kontant'e.

La butik'ist'o (li kon'as mi'a'n amik'o'n) unu'e natur'e est'is iom konstern'it'a; li tamen reg'is si'n rapid'e kaj sent'is, ke oni dev'us i'o'n far'i por stimul'i tia'j'n ag'o'j'n, tial li demand'is ni'a'n hero'o'n, ĉu plaĉ'us al li vid'i bel'a'n skulpt'it'a'n kverk'aĵ'o'n. Mi'a amik'o jes'is, kaj tuj la butik'ist'o li'n konduk'is tra la butik'o supr'e'n laŭ la ŝtup'ar'o de la dom'o. La balustr'o'j est'is bel'eg'a labor'aĵ'o kaj la tut'a mur'o est'is kverk'e panel'it'a kun skulpt'ad'o, kiu est'us honor'int'a palac'o'n.

De la ŝtup'ar'o ili en'ir'is salon'o'n, kiu est'is grand'a, hel'a ĉambr'o, tapet'it'a per iom strang'a, sed gaj'ig'a paper'aĵ'o kun blu'a fon'o. La ĉambr'o tamen neniel est'is rimark'ind'a, kaj mi'a amik'o demand'is al si, kial oni ven'ig'is li'n tie'n. La posed'ant'o ir'is al la tapet'o kaj ĝi'n frap'et'is. Ĝi el'ig'is lign'a'n son'o'n.

—Kverk'aĵ'o, — li klar'ig'is — la tut'o skulpt'it'a kverk'aĵ'o, ĝis la plafon'o, sam'e kiel vi vid'is en la ŝtup'ar'o.

—Sed, grand'a Cezar'o! amik'o, — protest'is mi'a amik'o,; — vi ne dir'as, ke vi'a'n skulpt'it'a'n kverk'aĵ'o'n vi kovr'is per blu'a'j tapet'aĵ'o'j?

—Jes, — est'is la respond'o; — tio est'is mult'e'kost'a labor'o.

Neces'is unu'e kovr'i ĝi'n per mortez'tabul'ar'o, kompren'ebl'e.

Tamen nun la ĉambr'o aspekt'as gaj'a. Antaŭ'e ĝi est'is terur'e mal'hel'a.

Mi ne pov'as dir'i, ke en'tut'e mi li'n riproĉ'as (kio sen'dub'e sen'ŝarĝ'ig'as li'a'n kor'o'n). Li hav'as prav'ig'ebl'a'n kaŭz'o'n por si'a vid'punkt'o, por la vid'punkt'o de normal'a dom'okup'ant'o, kiu vol'as viv'i kiel ebl'e plej gaj'e, kaj ne por la vid'punkt'o de antikv'aĵ'a mani'ul'o.

Skulpt'it'a'n kverk'aĵ'o'n rigard'i est'as agrabl'e, kaj ankaŭ posed'i iom da ĝi, sed viv'i mez'e de ĝi est'as iom mal'gaj'ig'e por tiu'j, kiu'j ne hav'as por tio inklin'o'n. Est'us kvazaŭ viv'i en preĝ'ej'o.

Ne, la mal'feliĉ'o est'as, ke tiu, kiu skulpt'it'a'n kverk'aĵ'o'n ne mult'e ŝat'as, dev'as hav'is salon'o'n panel'it'a'n per ĝi, dum hom'o'j, kiu'j ĝi'n ŝat'as, dev'us pag'i grand'eg'a'j'n prez'o'j'n por ĝi'n akir'i. Tio ŝajn'as est'i la regul'o en ĉi tiu mond'o. Ĉiu hav'as tio'n, kio'n li ne dezir'as, kaj ali'a'j hav'as tio'n, kio'n tiu dezir'as.

Edz'o'j hav'as edz'in'o'j'n, kiu'j'n ŝajn'e ili ne dezir'as; jun'a'j fraŭl'o'j laŭt'kri'as, ke ili ne pov'as akir'i edz'in'o'j'n. Mal'riĉ'a'j hom'o'j, kiu'j apenaŭ pov'as nutr'i si'n mem, hav'as ok san'a'j'n infan'o'j'n.

Riĉ'a'j ge'mal'jun'ul'o'j, kiu'j hav'as neniu'n, al kiu ili pov'us post'las'i si'a'n mon'o'n, mort'as sen'infan'a'j.

Est'as ankaŭ jun'ul'in'o'j kun am'ant'o'j. Jun'ul'in'o'j, kiu'j hav'as am'ant'o'j'n, ili'n neniam dezir'as. Ili dir'as, ke ili prefer'e est'us sen ili, ke tiu'j ĝen'as ili'n, kaj kial ili ne ir'as am'ind'um'i fraŭl'in'o'n Smith kaj fraŭl'in'o'n Brown, kiu'j est'as ne'bel'a'j kaj mal'jun'a'j, kaj ne hav'as am'ant'o'j'n? Ili mem ne dezir'as am'ant'o'j'n. Ili intenc'as neniam edz'in'iĝ'i.

Pri tia'j afer'o'j ne util'as medit'i; oni tiel mal'ĝoj'iĝ'as.

En ni'a lern'ej'o est'is knab'o, kiu'n ni nom'is Sandford kaj Merton. Li'a ver'a nom'o est'is Stivvings. Li est'is la plej ne'kutim'a knab'o, kiu'n mi iam kon'is. Mi kred'as, ke ver'e li ŝat'is stud'ad'o'n. Mult'foj'e oni li'n riproĉ'is pro li'a kutim'o sid'i en la lit'o kaj leg'i grek'lingv'aĵ'o'n; pri la ne'regul'a'j verb'o'j franc'lingv'a'j, de ili oni simpl'e ne pov'is li'n for'ten'i. Li'a kap'o est'is plen'a de ne'natur'a'j ide'o'j pri tio, ke li dev'as far'i honor'o'n al si'a'j ge'patr'o'j kaj al si'a lern'ej'o; li dezir'eg'is gajn'i premi'o'j'n, far'iĝ'i kler'a vir'o kaj hav'is ĉiu'j'n tia'j'n mens'e mal'san'a'j'n ide'o'j'n. Mi neniam kon'is est'aĵ'o'n tiel strang'a'n, tamen fakt'e tiel sen'danĝer'a'n kiel ne'nask'it'a infan'o.

Nu, tiu knab'o hav'is la kutim'o'n mal'san'iĝ'i ĉirkaŭ du foj'o'j'n ĉiu'semajn'e, tiel ke li ne pov'is vizit'i la lern'ej'o'n. Ankoraŭ neni'u tiom mal'san'iĝ'is, kiom tiu Sandford kaj Merton. Se ie en la lim'o de dek mejl'o'j de li trov'iĝ'is ia mal'san'o, ĝi kapt'is li'n kaj kapt'is fort'e. Li mal'san'is pro bronk'it'o en somer'mez'o kaj pro fojn'o'febr'o je krist'nask'o. Post ses'monat'a period'o de sen'pluv'o, li'n stern'is la reŭmat'ism'a febr'o; li ir'is promen'i en novembr'a nebul'o kaj re'ven'is kun sun'frap'o.

lu'n jar'o'n oni anestez'is la kompat'ind'a'n knab'o'n kaj el'tir'is ĉiu'j'n dent'o'j'n kaj don'is al li fals'a'n dent'ar'o'n, ĉar li tiel sufer'is pro dent'o'dolor'o, kiu tamen post'e far'iĝ'is neŭr'algi'o kaj orel'dolor'o. Li neniam est'is sen mal'varm'um'o, krom unu'foj'e dum naŭ semajn'o'j, kiam li hav'is skarlatin'o'n; li ĉiam hav'is frost'absces'o'j'n. Dum la grand'a ĥoler'a panik'o de 1871, ni'a najbar'ar'o est'is rimark'ind'e ŝirm'it'a kontraŭ la mal'san'o. Est'is kon'at'a nur unu kaz'o en la tut'a paroĥ'o: tiu kaz'o est'is la jun'a Stivvings.

Kiam li est'is mal'san'a, li dev'is rest'i en la lit'o kaj manĝ'i kok'id'aĵ'o'n kaj lakt'ov'aĵ'o'j'n kaj varm'ej'a'j'n vin'ber'o'j'n; kuŝ'ant'e tie, li plor'ĝem'ad'is pro tio, ke oni ne permes'is al li verk'i latin'lingv'a'j'n ekzerc'o'j'n kaj ĉar oni for'pren'is de li german'lingv'a'n lern'o'libr'o'n.

Ni ali'a'j knab'o'j, kiu'j volont'e for'don'us dek trimestr'o'j'n de ni'a lern'o'temp'o por est'i mal'san'a'j dum eĉ unu tag'o, kaj kiu'j tut'e ne dezir'is don'i al ni'a'j ge'patr'o'j pretekst'o'n por fier'iĝ'i pro ni, ne pov'is akir'i eĉ rigid'iĝ'int'a'n nuk'o'n. Ni arleken'is en tra'blov'o'j kaj tio pli'san'ig'is ni'n kaj eĉ re'freŝ'ig'is; ni en'stomak'ig'is aĵ'o'j'n por ni'n vom'ig'i kaj ili nur gras'ig'is kaj don'is al ni bon'a'n apetit'o'n. Neni'o, kio'n ni pov'is el'pens'i, kapabl'is mal'san'ig'i ni'n antaŭ ol komenc'iĝ'is la feri'o'j. Tiam, en la tag'o de la trimestr'o'fin'o, ni mal'varm'um'is kaj ek'hav'is kokluŝ'o'n kaj ĉia'spec'a'j'n mal'san'o'j'n, kiu'j daŭr'is ĝis la nov'a trimestr'o komenc'iĝ'is; tiam, malgraŭ tio, kio'n ni pov'is kontraŭ'far'i, ni subit'e re'san'iĝ'is kaj fart'is pli bon'e ol antaŭ'e.

Tia est'as la viv'o; ni est'as nur kiel herb'o, kiu est'as falĉ'it'a, met'it'a sur la forn'o'n kaj sek'ig'it'a.

Ni re'ir'u tamen al la demand'o pri la skulpt'it'a kverk'aĵ'o. Sufiĉ'e bon'a'j'n ide'o'j'n pri la art'ism'o kaj la bel'ec'o hav'is ni'a'j'n pra'av'o'j. Ĉiu'j ni'a'j hodiaŭ'a'j art'trezor'o'j est'as fakt'e nur la el'fos'it'a'j banal'aĵ'o'j de antaŭ tri-kvar cent jar'o'j. Mi sci'vol'as, ĉu ver'e ekzist'as ia esenc'a bel'ec'o en la mal'nov'a'j sup'uj'o'j, trink'pot'o'j kaj kandel'esting'il'o'j, kiu'j'n ni nun tiel ŝat'as, aŭ ĉu ver'e ili'a'n ĉarm'o'n antaŭ ni'a'j okul'o'j don'as nur la nimb'o de antikv'ec'o, kiu lum'as ĉirkaŭ ili. La mal'nov'a blu'a fajenc'o, kiu'n ni pend'ig'as sur ni'a'j'n mur'o'j'n kiel ornam'aĵ'o'n, antaŭ kelk'a'j jar'cent'o'j est'is vulgar'a'j ĉiu'tag'a'j dom'aĵ'o'j; la roz'kolor'a'j paŝt'ist'o'j kaj flav'a'j paŝt'ist'in'o'j, kiu'j'n ni nun en'man'ig'as al ni'a'j amik'o'j, por ke ili entuziasm'iĝ'u kaj ŝajn'ig'u, ke ili kompren'as, est'is la ne'ŝat'at'a'j kamen'ornam'aĵ'o'j, kiu'j'n la patr'in'o de la dek'ok'a jar'cent'o don'is al la infan'o por suĉ'i, kiam ĝi plor'is.

Ĉu sam'e est'os est'ont'e? Ĉu la alt'e taks'it'a'j trezor'o'j de la hodiaŭ'o ĉiam est'os la mal'mult'e'kost'a'j bagatel'aĵ'o'j de la antaŭ'hieraŭ'o? Ĉu la vic'o'j de ni'a'j desegn'e kolor'it'a'j servic'o'j est'os ord'ig'it'a'j super la kamen'kadr'o de la grand'ul'o'j en la jar'o du mil kaj iom? Ĉu la blank'a'j tas'o'j kun la or'a rand'o kaj la hel'a or'a flor'o (spec'o ne'kon'at'a) intern'e, kiu'j'n ni'a'j serv'ist'in'o'j nun frakas'as pro nur'a facil'kor'ec'o, est'os zorg'e ripar'it'a'j, star'ig'it'a'j sur bret'o'n kaj sen'polv'ig'at'a'j nur de la dom'mastr'in'o mem?

Tiu porcelan'a hund'o, kiu ornam'as la dorm'ĉambr'o'n de mi'a loĝ'ej'o. Ĝi est'as blank'a hund'o. Ĝi'a'j okul'o'j est'as blu'a'j. Ĝi'a naz'o est'as delikat'a ruĝ'o kun nigr'a'j makul'o'j. Ĝi'a kap'o est'as dolor'ig'e rekt'a kaj ĝi'a vizaĝ'esprim'o est'as la afabl'o streĉ'a preskaŭ ĝis idiot'ec'o. Mi mem ĝi'n ne admir'as. Konsider'i ĝi kiel art'aĵ'o'n, mi pov'as dir'i, tio mi'n agac'as. Sen'pri'pens'em'a'j amik'o'j pri'rid'as ĝi'n, eĉ mi'a dom'mastr'in'o mem ne pov'as admir'i ĝi'n kaj pardon'pet'as pro ĝi'a ĉe'est'o per la cirkonstanc'o, ke ĝi'n donac'is ŝi'a onkl'in'o.

Tamen est'as pli ol probabl'e, ke post du cent jar'o'j tiu hund'o, sen vost'o kaj kun romp'it'a'j krur'o'j, est'os el'fos'it'a el unu aŭ ali'a lok'o, vend'it'a kiel mal'nov'a porcelan'o kaj en'met'it'a en vitr'o'mebl'o'n.

La hom'o'j trans'man'ig'os ĝi'n de unu al ali'a kaj admir'os ĝi'n.

Ili est'os frap'it'a'j de la mir'ind'a mal'pal'o de la kolor'o sur ĝi'a naz'o kaj ili diven'os, kiel bel'a sen'dub'e est'is la perd'it'a pec'o de la vost'o.

En ĉi tiu epok'o ni la bel'ec'o'n de tiu hund'o ne vid'as. Kun ĝi ni est'as tro intim'a'j. En tio ĝi simil'as al la sun'sub'ir'o kaj la stel'o'j: ni ne est'as mir'frap'it'a'j de ili'a bel'ec'o, ĉar ili est'as kutim'a'j por ni'a'j okul'o'j. Tiel est'as pri tiu porcelan'a hund'o. En la 2288a jar'o pro ĝi la hom'o'j sentimental'iĝ'os. La fabrik'ad'o de tia'j hund'o'j est'os jam perd'it'a art'o. Ni'a'j post'e'ul'o'j mir'os, kiel ni far'is ĝi'n, kaj dir'os, kiel lert'a'j ni est'is. Oni parol'os pri ni kiel ”tiu'j grand'a'j art'ist'o'j, kiu'j flor'is en la dek'naŭ'a jar'cent'o kaj far'is ĉiu'j'n porcelan'a'j'n hund'o'j'n”.

Pri la skiz'o, kiu'n la plej'aĝ'a fil'in'o far'is en la lern'ej'o, oni parol'os kiel pri tapet'o de la viktoria epok'o kaj ĝi est'os preskaŭ ne'taks'ebl'a. La Bi'u-blank'a'j trink'pot'o'j de la hodiaŭ'a'j apud'ŝose'a'j trink'ej'o'j est'os el'serĉ'it'a'j, jam krev'int'a'j kaj romp'iĝ'int'a'j, kaj vend'at'a'j por ili'a pez'o en or'o, kaj ili'n riĉ'a'j hom'o'j uz'os por vin'tas'o'j; vojaĝ'ant'o'j el Japan'uj'o aĉet'os ĉiu'j'n donac'o'j'n el Ramsgate kaj ”Memor'aĵ'o'j'n de Margate”, kiu'j evit'is detru'o'n, kaj kun'pren'os ili'n re'e'n al Jedo, kiel antikv'a'j'n angl'a'j'n kurioz'aĵ'o'j'n.

En tiu moment'o Harris flank'e'n'ĵet'is la rem'il'o'j'n, lev'iĝ'is, for'las'is si'a'n lok'o'n, sur'dors'iĝ'is kaj el'streĉ'is la krur'o'j'n supr'e'n.

Montmorency blek'eg'is kaj trans'kap'iĝ'is kaj la supr'a korb'eg'o salt'is kaj ĝi'a tut'a en'hav'o fal'is ekster'e'n.

Mi iom surpriz'iĝ'is, sed mi ne koler'iĝ'is. Mi dir'is, sufiĉ'e afabl'e:
—Hola! Kial vi far'is tio'n?

—Kial mi far'is tio'n? Jen ...

Ne, post pri'pens'o, mi ne ripet'os, kio'n Harris dir'is. Ebl'e kulp'is mi, tio'n mi konfes'as; tamen fort'a'n lingv'aĵ'o'n kaj mal'delikat'a'j'n esprim'o'j'n neni'o sen'kulp'ig'as ĉe vir'o, kiu est'as tiel bon'e eduk'it'a, kiel mi sci'as, ke Harris est'as. Mi est'is pens'ant'a pri ali'a'j afer'o'j kaj forges'is, kiel oni pov'as facil'e kompren'i, ke mi direkt'as boat'o'n, kaj la sekv'o est'is, ke ni pli ol iom kun'miks'iĝ'is kun la bord'voj'o. Est'is mal'facil'e dir'i, dum moment'o, kiu est'as ni kaj kiu est'as la Middlesexa bord'o de la river'o; sed post iom da temp'o ni ek'sci'is kaj ni apart'ig'is ni'n.

Harris tamen dir'is, ke li jam far'is sufiĉ'e por iom da temp'o kaj propon'is, ke mi pren'u la vic'o'n; do, ĉar ni jam est'is apud la bord'o, mi el'boat'iĝ'is, pren'is la tren'ŝnur'o'n kaj tir'is la boat'o'n preter Hampton Court. Kiel kar'a est'as tiu mur'eg'o, kiu tie bord'as la river'o'n! Mi ĝi'n neniam preter'pas'as sen sent'i mi'n pli feliĉ'a pro la nur'a vid'o. Tia matur'a, hel'a, ĉarm'a, mal'nov'a mur'eg'o: kia ĉarm'a pentr'aĵ'o ĝi est'us, kun la liken'o ramp'ant'a tie kaj la musk'o kresk'ant'a, kun jun'a hont'iĝ'em'a vin'ber'arb'o rigard'ant'a super la supr'o al tiu lok'o, por vid'i kio okaz'as sur la viv'o'plen'a river'o, kaj kun la mal'jun'a kviet'a heder'o amas'iĝ'ant'a iom pli mal'proksim'e! Trov'iĝ'as kvin'dek nuanc'o'j en ĉiu dek'metr'a spac'o de tiu mal'nov'a mur'eg'o. Se mi nur pov'us desegn'i kaj sci'us pentr'i, mi est'as cert'a, ke mi pov'us far'i bel'eg'a'n skiz'o'n de tiu mal'nov'a mur'eg'o. Mi oft'e pens'is, ke mi ŝat'us loĝ'i en Hampton Court. Ĝi aspekt'as tiel trankvil'a kaj tiel kviet'a kaj ĝi est'as kar'a mal'nov'a lok'o por vag'ad'o en la fru'a maten'o, antaŭ ol mult'a'j hom'o'j jam for'las'is si'a'j'n dom'o'j'n.

Sed mi supoz'as, ke ĝi ne ver'e plaĉ'us al mi, se mi fakt'e loĝ'us tie. Ĝi est'us tre mal'gaj'ig'a kaj mal'ĝoj'ig'a en la vesper'o, kiam vi'a lamp'o ĵet'us ne'natur'a'j'n ombr'o'j'n sur la panel'it'a'j'n mur'o'j'n, kaj la eĥ'o de mal'proksim'a'j pied'o'j son'us tra la mal'nov'a'j ŝton'a'j koridor'o'j, jen ili al'proksim'iĝ'us, jen for'mort'us, kaj ĉie est'us mort'simil'a silent'o, krom la bat'ad'o de la propr'a kor'o.

Ni est'as est'aĵ'o'j de la sun'o, ni vir'o'j kaj vir'in'o'j. Ni am'as la lum'o'n kaj la viv'o'n. Jen kial ni amas'iĝ'as en urb'o'j kaj urb'eg'o'j kaj la kamp'ar'o far'iĝ'as pli kaj pli sen'hom'a ĉiu'jar'e. En la sun'lum'o — en la tag'lum'o, kiam la Natur'o viv'as kaj sent'iĝ'as en ni'a tut'a ĉirkaŭ'aĵ'o, ni sufiĉ'e bon'e am'as la sub'ĉiel'a'j'n mont'dekliv'o'j'n kaj la profund'a'j'n arb'ar'et'o'j'n; sed en la nokt'o, kiam ni'a Patr'in'o, Ter'o, jam dorm'as kaj las'as ni'n vek'a'j, ho! la mond'o ŝajn'as tiel sol'ec'a kaj ni ek'tim'as, simil'e al infan'o'j en silent'a dom'o. Tiam ni sid'as kaj plor'ĝem'as, sopir'as al la gas'lum'ig'it'a'j strat'o'j, la son'o de hom'a'j voĉ'o'j kaj la respond'ant'a'j puls'bat'o'j de hom'a viv'o. Ni sent'as ni'n tiel sen'help'a'j kaj mal'grand'a'j en la grand'a kviet'o, kiam la mal'lum'a'j arb'o'j susur'as en la nokt'a vent'o. Tiom da fantom'o'j ĉirkaŭ'ir'as kaj ili'a'j silent'a'j ĝem'et'o'j ni'n tiel mal'ĝoj'ig'as. Ni grup'iĝ'u en grand'a'j urb'o'j kaj brul'ig'u grand'a'j'n fest'fajr'o'j'n per milion'o da gas'flam'o'j, kri'u kaj kant'u kun'e kaj sent'u ni'n kuraĝ'a'j.

Harris demand'is mi'n, ĉu mi iam vizit'is la labirint'o'n ĉe Hampton Court. Li dir'is, ke li foj'e en'ir'is por montr'i al iu la ĝust'a'n voj'o'n. Li mem ĝi'n el'stud'is per'e de voj'plan'o kaj la afer'o est'is tiel simpl'a, ke ĝi ŝajn'is eĉ mal'saĝ'a — apenaŭ valor'is la du penc'o'j'n postulat'a'j'n por la en'ir'o. Harris dir'is, ke li kred'as, ke oni el'pens'is tiu'n plan'o'n kiel ŝerc'artifik'o'n, ĉar ĝi tut'e ne simil'is la real'aĵ'o'n kaj nur erar'ig'is. Li'a akompan'ant'o est'is provinc'a kuz'o. Li dir'is:
—Ni en'ir'u ĉi tie'n, nur por ke vi pov'u dir'i, ke vi en'ir'is, tamen ĝi est'as tre simpl'a. Est'as rid'ind'e ĝi'n nom'i labirint'o. Vi pren'as ĉiam la unu'a'n voj'o'n dekstr'e. Ni promen'os dek minut'o'j kaj post'e for'ir'os por lunĉ'o.

Tuj post ili'a en'ir'o ili'n renkont'is kelk'a'j'n hom'o'j'n, kiu'j dir'is, ke ili est'as tie jam de tri hor'kvar'on'o'j kaj tio jam sufiĉ'is. Harris dir'is, ke ili pov'as sekv'i li'n, se ili vol'as; li nur en'ir'os, post'e turn'os kaj el'ir'os. Ili dir'is, ke tio est'as afabl'a li'a'part'e, ili post'vic'iĝ'is kaj li'n sekv'is.

Ankaŭ divers'a'j'n ali'a'j'n hom'o'j'n, kiu'j dezir'is far'i fin'o'n al la afer'o, ili kolekt'is dum la plu'ir'o, ĝis ili grup'ig'is ĉirkaŭ si ĉiu'j'n hom'o'j'n en la labirint'o. Hom'o'j, kiu'j jam perd'is ĉiu'j'n esper'o'j'n, ke ili iam el'ir'os, aŭ ke ili iam re'vid'os si'a'j'n hejm'o'n kaj amik'o'j'n, kuraĝ'iĝ'is ĉe la vid'o de Harris kaj li'a band'o kaj al'iĝ'is al la procesi'o kaj li'n ben'is. Harris dir'is, ke li kred'as, ke en'tut'e li'n sekv'is ne mal'pli ol du'dek hom'o'j; vir'in'o kun brak'infan'o, kiu est'is tie la tut'a'n maten'o'n, insist'e pet'is, ke ŝi ten'u li'a'n brak'o'n, por ke ŝi ne perd'u li'n.

Harris tiam turn'is si'n dekstr'e'n, sed la voj'o ŝajn'is long'a kaj li'a kuz'o dir'is, ke li supoz'as, ke la labirint'o est'as tre grand'a.

—Ho, unu el la plej grand'a'j en Eŭrop'o, — dir'is Harris.

—Jes, ĝi dev'as est'i, — respond'is la kuz'o, — ĉar ni jam marŝ'is pli ol du mejl'o'j'n.

Eĉ Harris komenc'is pens'i, ke tio est'as iel rimark'ind'a, sed li daŭr'ig'is, ĝis fin'e ili preter'pas'is du'on'o'n de unu'penc'a kuk'et'o kuŝ'ant'a sur la ter'o, pri kiu la kuz'o de Harris ĵur'is, ke li jam vid'is ĝi'n tie antaŭ sep minut'o'j. Harris dir'is: ”Ho, ne'ebl'e!”, sed la vir'in'o kun la brak'infan'o dir'is; ”Tut'e ne”, ĉar ĝi'n ŝi pren'is mem de la infan'o kaj ĵet'is tie'n, tuj antaŭ ol ŝi renkont'iĝ'is kun Harris. Ŝi dir'is pli'e, ke ŝi bedaŭr'as, ke ŝi iam renkont'iĝ'is kun Harris, kaj el'dir'is la opini'o'n, ke li est'as tromp'ist'o. Tio koler'ig'is Harris, li aper'ig'is si'a'n plan'o'n kaj klar'ig'is si'a'n teori'o'n.

—La plan'o ebl'e taŭg'us sufiĉ'e bon'e, — dir'is unu el la grup'o, — se vi sci'us, kie ni est'as nun.

Harris ne sci'is kaj propon'is, ke la plej bon'a far'end'aĵ'o est'as, re'ir'i al la en'ir'ej'o kaj komenc'i de'nov'e. Komenc'i de'nov'e entuziasm'ig'is neniu'n; tamen pri la util'o de la re'ir'o al la en'ir'ej'o est'is sen'mank'a unu'anim'ec'o, tial ili turn'is si'n kaj si'n tren'is re'foj'e post Harris en la kontraŭ'a direkt'o. Pas'is ankoraŭ dek kelk minut'o'j kaj ili trov'is si'n en la mez'o.

La unu'a intenc'o de Harris est'is pretekst'i, ke tio'n li cel'is, sed la hom'amas'o aspekt'is minac'a, kaj li decid'is rigard'i ĝi'n kiel mal'traf'o'n.

Tamen ili nun hav'is definitiv'a'n ek'ir'punkt'o'n. Ili sci'is kie ili est'as, ankoraŭ unu foj'o'n oni esplor'is la plan'o'n, la afer'o ŝajn'is eĉ pli simpl'a ol antaŭ'e kaj ili ek'ir'is la tri'a'n foj'o'n.

Post tri minut'o'j ili est'is de'nov'e en la mez'o. Post tio, neniu'n ali'a'n lok'o'n ili pov'is traf'i. Kie'n ajn ili direkt'is si'n, ili re'ven'is al la mez'o. Tio fin'e far'iĝ'is tiel regul'a, ke kelk'a'j hom'o'j rest'is tie kaj atend'is, ĝis la ali'a'j far'is promen'o'n kaj re'ven'is. Post iom da temp'o Harris re'el'ig'is la plan'o'n, sed la nur'a vid'o de tio koler'ig'is la hom'amas'o'n kaj ili ordon'is, ke li ir'u friz'i per ĝi la har'o'j'n. Harris dir'is, ke li ne pov'is ne sent'i, ke ĝis cert'a grad'o li far'iĝ'is ne'popular'a.

Fin'e ili ĉiu'j frenez'iĝ'is kaj vok'is per kri'o'j la gard'ist'o'n kaj la vir'o ven'is, grimp'is la ŝtup'et'ar'o'n ekster'e kaj kri'is, kie'n ili ir'u.

Sed jam ili ĉiu'j tiel konfuz'iĝ'is, ke ili neni'o'n pov'is kompren'i kaj la vir'o ordon'is al ili rest'i, kie ili est'as, ĝis li al'ven'os. Ili kun'prem'iĝ'is tie kaj atend'is; li grimp'is mal'supr'e'n kaj ek'ir'is.

Li est'is, mal'feliĉ'e, jun'a gard'ist'o kaj nov'a en la meti'o; kiam li en'ir'is, li ne pov'is traf'i ili'n kaj baldaŭ ankaŭ li perd'iĝ'is. Jen kaj jen ili ek'vid'is li'n ĉirkaŭ'kur'ant'a ĉe la ali'a flank'o de la kresk'aĵ'bar'il'o, kaj foj'e li ek'vid'is ili'n, kur'is por ating'i ili'n kaj dum kvin minut'o'j ili atend'is li'n kaj tiam li re'aper'is de'nov'e en ĝust'e la sam'a lok'o kaj demand'is, kie'n ili est'is ir'int'a'j.

Ili dev'is atend'i, ĝis unu el la mal'jun'a'j gard'ist'o'j re'ven'is de si'a tag'manĝ'o antaŭ ol ili pov'is el'ir'i.

Harris dir'is, ke li opini'as ĝi'n tre bel'a labirint'o, kiam li est'as kompetent'ul'o; ni inter'konsent'is, ke ni pen'os instig'i Georg'o'n en'ir'i ĝi'n sur ni'a voj'o re'turn'e.

Ĉapitr'o Vi'i

La river'o en dimanĉ'a vest'o — Vest'ar'o sur la river'o — Okaz'o por la vir'o'j — Mank'o de gust'o ĉe Harris — La flanel'a jak'o de Georg'o — Tag'o kun mod'revu'a jun'ul'in'o — La tomb'o de sinjor'in'o Thomas — La vir'o, kiu ne am'as tomb'o'j'n kaj ĉerk'o'j'n kaj krani'o'j'n — Harris frenez'iĝ'as — Li'a'j opini'o'j pri Georg'o kaj bank'o'j kaj limonad'o — Li akrobat'as

Harris mi'n inform'is pri si'a labirint'a tra'viv'aĵ'o, dum ni tra'pas'is la kluz'o'n ĉe Moulsey. La tra'pas'o daŭr'is iom da temp'o, ĉar ni'a est'is la sol'a boat'o kaj la kluz'o est'as grand'a. Mi kred'as, ke neniam antaŭ'e mi vid'is la kluz'o'n ĉe Moulsey kun nur unu boat'o. Ĝi est'as, mi supoz'as, eĉ ne escept'int'e la kluz'o'n ĉe Boulter, la plej uz'at'a kluz'o sur la river'o.

Kelk'foj'e mi rigard'is ĝi'n, kiam oni tut'e ne pov'is vid'i la akv'o'n, nur bril'ant'a'n plekt'aĵ'o'n de hel'a'j blazon'vest'o'j kaj gaj'aspekt'a'j ĉap'o'j, impertinent'a'j ĉapel'o'j, mult'kolor'a'j sun'ombrel'o'j, silk'a'j tapiŝ'et'o'j, mantel'o'j, flirt'ant'a'j ruband'o'j kaj bel'et'a'j blank'a'j vest'aĵ'o'j; rigard'ant'e mal'supr'e'n al la kluz'o de la kaj'o vi pov'as imag'i, ke ĝi est'as grand'a skatol'o, en kiu'n oni ĵet'is sen'ord'e flor'o'j'n de ĉi'a'j kolor'o kaj nuanc'o, kiu'j kuŝ'as ar'e amas'ig'it'a'j en ĉiel'ark'a amas'o.

En hel'a dimanĉ'o tiel ĝi aspekt'as preskaŭ la tut'a'n tag'o'n, dum supr'e kaj mal'supr'e sur la river'o, atend'ant'e si'a'n vic'o'n apud la pord'eg'o'j, kuŝ'as long'a'j lini'o'j de ankoraŭ pli'a'j boat'o'j; boat'o'j proksim'iĝ'as kaj for'puŝ'iĝ'as, tiel ke la sun'plen'a river'o, de la palac'o ĝis la preĝ'ej'o de Hampton, est'as punkt'it'a kaj ornam'it'a per flav'a, blu'a, oranĝ'a, blank'a, ruĝ'a kaj roz'a kolor'o'j. Ĉiu'j en'loĝ'ant'o'j de Hampton kaj Moulsey si'n vest'as por boat'vetur'ad'o, ven'as kaj vag'as kun si'a'j hund'o'j ĉirkaŭ la kluz'o, am'ind'um'as, fum'as kaj rigard'as la boat'o'j'n; en'tut'e la ĉap'o'j kaj jak'o'j de la vir'o'j, la hel'a'j kolor'o'j de la vir'in'a'j vest'o'j, la ekscit'it'a'j hund'o'j, la mov'iĝ'ant'a'j boat'o'j, la blank'a'j vel'o'j, la plaĉ'a pejzaĝ'o kaj la bril'ant'a akv'o, ĉio est'as unu el la plej gaj'ig'a'j vid'ind'aĵ'o'j, laŭ mi'a sci'o, en la proksim'ec'o de ĉi tiu sen'interes'a mal'nov'a urb'o, Londono.

La river'o don'as bon'a'n okaz'o'n por vest'ar'o. Almenaŭ unu foj'o'n dum period'o ni vir'o'j pov'as montr'i ni'a'n gust'o'n pri kolor'o'j kaj mi opini'as, ke ni prezent'iĝ'as tre elegant'e, se vi mi'n demand'as. Mi ĉiam am'as iom da ruĝ'o en mi'a'j vest'aĵ'o'j — ruĝ'o kaj nigr'o. Vi sci'as, ke la kolor'o de mi'a'j har'o'j est'as ia or'brun'o, sufiĉ'e hel'a nuanc'o, oni dir'is al mi, kaj kun ĝi harmoni'as bel'eg'e mal'hel'a ruĝ'o; mi ĉiam kred'as, ke kun ĝi bel'e akord'as ankaŭ pal'blu'a kravat'o, par'o de tiu'j juft'a'j bot'o'j kaj ruĝ'a silk'a poŝ'tuk'o ĉirkaŭ la tali'o — poŝ'tuk'o aspekt'as mult'e pli bel'a ol zon'o.

Harris ĉiam si'n ten'as al nuanc'o'j aŭ miks'aĵ'o'j de oranĝ'a aŭ flav'a, tamen mi opini'as, ke en tio li tut'e ne est'as saĝ'a. Li'a viz'a ̧koloro est'as tro mal'hel'a por flav'aĵ'o'j. Ne bon'e taŭg'as por li flav'aĵ'o'j: pri tio ĉi ne pov'as est'i demand'o. Mi vol'as, ke li pren'u blu'o'n por la fon'o, kun blank'o aŭ krem'o por kontrast'o; sed tamen, ju mal'pli da gust'o pri vest'o'j la hom'o hav'as, des pli obstin'a li ŝajn'as. Tio est'as grand'a domaĝ'o, ĉar li neniam pov'os ating'i feliĉ'a'n rezult'o'n, tamen ekzist'as unu-du kolor'o'j, en kiu'j li pov'us fakt'e aspekt'i ne tre mal'bon'e, se li port'us ĉapel'o'n.

Georg'o aĉet'is kelk'a'j'n nov'a'j'n vest'o'j'n por ĉi tiu vojaĝ'o, pri kiu'j mi iom ĉagren'iĝ'is. La flanel'a jak'o est'is bril'aĉ'a. Mi ne vol'us, ke Georg'o sci'u, ke tio'n mi pens'as, sed fakt'e neni'u ali'a vort'o taŭg'as por ĝi. Li ĝi'n al'port'is hejm'e'n ĵaŭd'e vesper'e. Ni li'n demand'is, kiel li nom'as tiu'n kolor'o'n, kaj li dir'is, ke li ne sci'as. Li ne opini'is, ke ĝi hav'as nom'o'n. La vend'ist'o dir'is, ke ĝi est'as orient'a spec'o. Georg'o ĝi'n sur'met'is kaj demand'is ni'n, kio'n ni pens'as pri ĝi. Harris dir'is, ke kiel objekt'o'n pend'ig'ot'a'n super flor'bed'o en la fru'a printemp'o por for'tim'ig'i bird'o'j'n li pov'as ĝi'n respekt'i; sed ke, konsider'at'a kiel vest'aĵ'o por ali'a hom'a est'aĵ'o ol negr'o el Margate, ĝi naŭz'as li'n. Georg'o ofend'iĝ'is; sed, kiel Harris dir'is, se li ne vol'is li'a'n opini'o'n, kial li demand'is?

Kio mal'trankvil'ig'as Harris kaj mi'n, tio est'as ni'a tim'o, ke ĝi al'tir'os atent'o'n al la boat'o.

Ankaŭ jun'ul'in'o'j ne aspekt'as mal'bon'e en boat'o, se ili est'as bel'e vest'it'a'j. Neni'o est'as pli al'log'a, laŭ mi'a opini'o, ol bon'gust'a por'boat'a kostum'o. Sed ”por'boat'a kostum'o” — est'us bon'e, se tio'n kompren'us ĉiu'j vir'in'o'j — dev'us est'i kostum'o port'ebl'a en boat'o kaj ne nur sub vitr'a ŝirm'il'o. La vojaĝ'o tut'e mal'bon'iĝ'as, se est'as en la boat'o hom'o'j, kiu'j la tut'a'n temp'o'n pens'as pli pri si'a'j vest'o'j ol pri la vojaĝ'o. Unu foj'o'n mi hav'is la mal'feliĉ'o'n part'o'pren'i en sur'akv'a piknik'o kun du tia'spec'a'j vir'in'o'j. Ni pas'ig'is ekscit'a'n temp'o'n!

Ili ambaŭ est'is bel'eg'e vest'it'a'j — per punt'aĵ'o'j kaj silk'aĵ'o'j kaj flor'o'j kaj ruband'o'j kaj delikat'a'j ŝu'o'j kaj mal'pez'a'j gant'o'j. Sed ili est'is vest'it'a'j por fot'ej'o, ne por river'a piknik'o. Tiu'j est'is la ”por'boat'a'j kostum'o'j” de franc'a mod'revu'o. Est'is rid'ind'e ir'i sen'ĝen'e en ili i'e'n ajn proksim'e'n al real'a'j ter'o, aer'o kaj akv'o.

La unu'a aĉ'aĵ'o est'is, ke ili opini'is, ke la boat'o ne est'as pur'a.

Ni sen'polv'ig'is por ili ĉiu'j'n sid'lok'o'j'n kaj cert'ig'is ili'n, ke ĝi nun est'as pur'a, sed ili ne kred'is al ni. Unu el ili frot'is la kusen'o'n per la montr'o'fingr'o de si'a gant'o, kaj montr'is la rezult'o'n al la ali'a, kaj ili ambaŭ ĝem'spir'is kaj sid'iĝ'is kun mien'o de fru'temp'a'j krist'an'a'j martir'in'o'j, kiu'j pen'as konsol'i unu la ali'a'n antaŭ la brul'ŝtip'ar'o. Facil'e pov'as okaz'i, ke foj'e dum la rem'ad'o oni iom'et'e ŝpruc'ig'as akv'o'n, kaj ŝajn'as, ke tiu'j'n kostum'o'j'n ruin'ig'us unu gut'o da akv'o. La makul'o neniam for'iĝ'us kaj rest'us sur la vest'aĵ'o'j por ĉiam.

Mi est'is la ĉef'rem'ist'o. Mi far'is mi'a'n ebl'o'n. Mi plat'etend'is la rem'il'o'j'n du fut'o'j'n alt'e kaj mi halt'is ĉe la fin'o de ĉiu mov'o por las'i la akv'o'n for'gut'i antaŭ ol mi de'nov'e en'met'is ili'n. (La rem'ant'o ĉe la antaŭ'part'o dir'is post kelk'a temp'o, ke li ne kred'as si'n sufiĉ'e spert'a por rem'i kun mi, sed ke li sid'os trankvil'e, se mi tio'n permes'os, kaj stud'os mi'a'j'n mov'o'j'n. Li dir'is, ke ili interes'as li'n). Malgraŭ ĉio ĉi, kaj kiel ajn fort'e mi pen'is, mi tamen ne pov'is mal'help'i kelk'foj'a'n asperg'o'n de akv'o sur tiu'j'n kostum'o'j'n.

La jun'ul'in'o'j ne plend'is, ili nur kun'prem'iĝ'is kaj firm'e kun'prem'is la lip'o'j'n, kaj ĉiu'foj'e kiam ili'n tuŝ'is gut'o, ili vid'ebl'e kun'tir'iĝ'is kaj ek'trem'is. Est'is nobl'a vid'ind'aĵ'o vid'i ili'n sufer'i silent'e, sed ĝi mi'n tut'e mal'fort'ig'is. Mi est'as tro sent'em'a. Mi'a rem'ad'o far'iĝ'is sovaĝ'a kaj intermit'a kaj mi asperg'is des pli mult'e, ju pli fort'e mi pen'is tio'n evit'i.

Fin'e mi rezign'is; mi dir'is, ke mi rem'os en la antaŭ'part'o.

Ankaŭ la antaŭ'part'a rem'ant'o opini'is, ke tiu aranĝ'o est'os bon'a, kaj ni inter'ŝanĝ'is lok'o'n. La sinjor'in'o'j sen'vol'e el'ig'is ĝem'spir'o'j'n de sen'ŝarĝ'iĝ'o, kiam ili vid'is mi'n for'ir'i, kaj dum moment'o fakt'e gaj'iĝ'is. Kompat'ind'a'j jun'ul'in'o'j! Prefer'e ili est'us mi'n toler'int'a'j. La nov'a rem'ant'o est'is gaj'a, facil'kor'a, ŝtip'kap'a ul'o, kun tiom da sent'em'o, kiom hav'as Nov'land'a hund'id'o.

Vi pov'us li'n mal'afabl'eg'e rigard'i dum hor'o, kaj li eĉ ne rimark'us tio'n, kaj tio ne ĝen'us li'n, eĉ se li i'o'n rimark'us. Li labor'is per fort'a'j, gaj'a'j, vigl'a'j mov'o'j, kiu'j ŝpruc'ig'is akv'er'o'j'n kiel fontan'o sur la tut'a'n boat'o'n, kaj tre baldaŭ ig'is ĉiu'j'n gard'i si'n.

Verŝ'int'e pli ol du'on'litr'o'n da akv'o sur tiu'j'n kostum'o'j'n, li el'ig'is afabl'a'n et'a'n rid'o'n, kaj dir'is:
—Ver'e mi pardon'pet'as; — kaj propon'is al ili si'a'n naz'tuk'o'n por for'viŝ'i ĝi'n.

—Ho, tut'e ne grav'as, la kompat'ind'a'j jun'ul'in'o'j respond'e murmur'et'is kaj kaŝ'e tir'is sur si'n tapiŝ'et'o'j'n kaj mantel'o'j'n, kaj pen'is si'n ŝirm'i per si'a'j punt'a'j sun'ombrel'o'j.

Ĉe la lunĉ'o est'is al ili tut'e mal'bon'e. Oni dezir'is, ke ili sid'iĝ'u sur la herb'o, sed la kalik'o est'is polv'o'plen'a; la arb'trunk'o'j'n, al kiu'j ili est'is petit'a'j apog'i si'n, ŝajn'e oni ne bros'is de semajn'o'j, tial ili stern'is la poŝ'tuk'o'j'n sur la ter'o'n kaj sid'iĝ'is tut'e rekt'a'j sur ili. Iu, paŝ'ant'e i'e'n kun teler'o hav'ant'a bifstek'a'n pasteĉ'o'n, fal'puŝ'iĝ'is ĉe radik'o kaj flug'ig'is la pasteĉ'o'n. Feliĉ'e neni'o fal'is sur ili'n, tamen la okaz'aĵ'o sugest'is al ili nov'a'n danĝer'o'n kaj ili'n mal'trankvil'iĝ'is; post tio ĉiu'foj'e, kiam ni mov'iĝ'is kun io en la man'o, kio pov'us fal'i kaj far'i mal'pur'aĵ'o'n, tiu'n hom'o'n ili rigard'is kun kresk'ant'a mal'trankvil'o ĝis li de'nov'e sid'iĝ'is.

—Nu, knab'in'o'j, — dir'is gaj'e al ili ni'a amik'o antaŭ'rem'ul'o, kiam ĉio fin'iĝ'is, ven'u, vi dev'as pur'ig'i la manĝ'il'ar'o'n.

Komenc'e ili ne kompren'is li'n. Kiam la ide'o en'ir'is ili'a'n mens'o'n, ili dir'is, ke ili tim'as, ke ili ne sci'as pur'ig'i manĝ'il'ar'o'n.

—Ho, mi baldaŭ montr'os al vi, — li kri'is; — tio est'as mal'oft'a amuz'aĵ'o! Oni kuŝ'iĝ'as sur la ... — mi vol'as dir'i, oni klin'iĝ'as super la bord'o'n, vi kompren'as, kaj la objekt'o'j'n oni sku'as rapid'e sub la akv'o.

La pli'aĝ'a frat'in'o dir'is, ke ŝi tim'as, ke la vest'o'j, kiu'j'n ili sur'hav'as, ne taŭg'as por tiu labor'o.

—Ho, ne zorg'u pri tio, — li dir'is facil'kor'e; — fald'e supr'e'n'turn'u ili'n.

Fakt'e li dev'ig'is ili'n far'i tio'n. Li dir'is al ili, ke tia'j afer'o'j est'as du'on'o de la plezur'o de piknik'o. Ili dir'is, ke tio est'as interes'a.

Nun, pri'pens'int'e la okaz'int'aĵ'o'n, mi demand'as al mi, ĉu tiu jun'ul'o est'is tiel naiv'a, kiel ni kred'is? Aŭ ĉu li est'is? — ne, ne'ebl'e! est'is en li'a vizaĝ'o tia simpl'a, infan'ec'a esprim'o!

Harris dezir'is el'ir'i el la boat'o ĉe la preĝ'ej'o de Hampton por ir'i rigard'i la tomb'o'n de sinjor'in'o Thomas.

—Kiu est'as sinjor'in'o Thomas? — mi demand'is.

—Kiel mi pov'as sci'i? — respond'is Harris. — Ŝi est'as sinjor'in'o, kiu hav'as kurioz'a'n tomb'o'n, kaj mi dezir'as ĝi'n vid'i.

Mi kontraŭ'star'is. Mi ne sci'as, ĉu mi est'as mal'ĝust'e kun'met'it'a, sed mi neniam hav'is inklin'o'n al tomb'ŝton'o'j. Mi sci'as, ke kiam oni al'ven'as al vilaĝ'o aŭ urb'o, est'as konven'e kur'eg'i al la preĝ'ej'a kort'o kaj ĝu'i la tomb'o'j'n; tamen tio est'as distr'aĵ'o, kiu'n mi ĉiam rifuz'as. Mi'n ne interes'as ramp'i ĉirkaŭ'e en mal'hel'a'j kaj mal'varm'a'j preĝ'ej'o'j mal'antaŭ fajf'spirant'a'j mal'jun'ul'o'j kaj leg'i epitaf'o'j'n. Eĉ ne la vid'o de pec'o da krev'int'a latun'o en'fiks'it'a en ŝton'o'n al'port'as al mi tio'n, kio'n mi nom'as ver'a feliĉ'o.

Mi konstern'as respekt'ind'a'j'n sakristi'an'o'j'n per la trankvil'o, kiu'n mi pov'as montr'i antaŭ kor'tuŝ'a'j sur'skrib'o'j, kaj per mi'a mank'o de entuziasm'o pri la lok'a famili'a histori'o, dum ili'a'j'n sent'o'j'n vund'as mi'a mal'bon'e kaŝ'it'a dezir'o el'ir'i.

lu'n or'a'n maten'o'n de sun'plen'a tag'o mi apog'is mi'n al mal'alt'a ŝton'a mur'o, kiu gard'is mal'grand'a'n vilaĝ'a'n preĝ'ej'o'n, mi fum'is kaj en'sorb'is profund'a'n, seren'a'n ĝoj'o'n el la ĉarm'a, trankvil'ig'a scen'o — la griz'a mal'nov'a preĝ'ej'o kun si'a amas'iĝ'ant'a heder'o kaj la kurioz'e skulpt'it'a lign'a portal'o, la blank'a voj'et'o serpent'ant'a mal'supr'e'n de la mont'et'o inter alt'a'j vic'o'j de ulm'o'j, la pajl'tegment'it'a'j dom'et'o'j rigard'ant'a'j trans si'a'j'n tond'it'a'j'n kresk'aĵ'bar'il'o'j'n, la arĝent'ec'a river'o en la val'o, la arb'o'kovr'it'a'j mont'et'o'j en la mal'proksim'o!

Ĝi est'is bel'eg'a pejzaĝ'o. Ĝi est'is idili'a! poezi'a, kaj ĝi mi'n inspir'is. Mi sent'is mi'n bon'a kaj nobl'a. Mi sent'is, ke mi ne plu vol'as est'i pek'em'a kaj mal'virt'a. Ĉi tie'n mi ven'os loĝ'i, neniam plu far'os mal'bon'aĵ'o'j'n kaj viv'os sen'riproĉ'a'n, bel'eg'a'n viv'o'n, kaj hav'os arĝent'ec'a'j'n har'o'j'n, kiam mi mal'jun'iĝ'os, kaj ĉio'n tia'n.

En tiu moment'o al ĉiu'j mi'a'j amik'o'j kaj parenc'o'j mi pardon'is ili'a'j'n mal'bon'o'n kaj mal'bon'vol'o'n kaj mi ben'is ili'n. Ili ne sci'is, ke mi ben'is ili'n. Ili ir'is si'a'n sen'moral'a'n voj'o'n, tut'e ne sci'ant'e tio'n, kio'n mi, mal'proksim'e en tiu kviet'a vilaĝ'o, far'is por ili; sed mi far'is tio'n, ĉar mi vol'is ili'n feliĉ'ig'i. Mi daŭr'e pens'is ĉiu'j'n ĉi grand'anim'a'j'n, ĉarm'a'j'n pens'o'j'n, kiam mi'a'n rev'ad'o'n inter'romp'is akr'a, fajf'a voĉ'o kri'ant'a:
—Bon'e, sinjor'o, mi ven'as, mi ven'as. Ĉio en ord'o, sinjor'o; ne mal'pacienc'u.

Mi lev'is la okul'o'j'n kaj vid'is mal'jun'a'n, kalv'a'n vir'o'n lam'ir'i tra la preĝ'ej'a kort'o en mi'a direkt'o kaj li port'is en la man'o grand'a'n ŝlos'il'ar'o'n, kiu balanc'iĝ'is kaj tint'is ĉe ĉiu paŝ'o.

Kun silent'a dign'o mi man'sign'is, ke li for'ir'u, sed li ankoraŭ antaŭ'e'n'ir'is, daŭr'e kri'ant'e:
—Mi ven'as, sinjor'o, mi ven'as. Mi est'as iom lam'a. Mi ne est'as tiel vigl'a, kiel mi est'is. Ĉi tie'n, sinjor'o.

—For'ir'u, mizer'a mal'jun'ul'o, — mi dir'is.

—Mi ven'is kiel ebl'e plej rapid'e, sinjor'o, — li respond'is. — Mi'a edz'in'o nur ĉi tiu'n moment'o'n vi'n vid'is. Sekv'u mi'n, sinjor'o.

—For'ir'u, — mi ripet'is; — las'u mi'n antaŭ ol mi grimp'os la mur'o'n kaj vi'n mort'ig'os.

Li ŝajn'is surpriz'it'a.

—Ĉu vi ne vol'as vid'i la tomb'o'j'n? — li dir'is.

—Ne, — mi respond'is, — mi ne vol'as. Mi vol'as rest'i ĉi tie kaj apog'i mi'n al ĉi tiu ŝton'et'aĵ'a mal'nov'a mur'o. For'ir'u kaj ne ĝen'u mi'n. Mi est'as plen'plen'a de bel'eg'a'j kaj nobl'a'j pens'o'j kaj tia mi vol'as rest'i, ĉar la sent'o est'as dolĉ'a kaj bon'a. Ne ven'u ĉi tie'n por petol'ad'i, por mi'n furioz'ig'i, por for'parol'i ĉiu'j'n mi'a'j'n pli bon'a'j'n sent'o'j'n per ĉi tiu tomb'ŝton'a sen'senc'aĵ'o vi'a.

For'ir'u, ven'ig'u iu'n por vi'n en'ter'ig'i mal'mult'e'kost'e kaj du'on'o'n de la el'spez'o mi pag'os mem.

Dum moment'o li est'is konstern'it'a. Li frot'is la okul'o'j'n kaj gap'is al mi. Mi ŝajn'is sufiĉ'e hom'a laŭ ekster'aĵ'o; li ne pov'is kompren'i.

Li dir'is:
—Vi est'as fremd'ul'o en ĉi tiu region'o? Vi ne loĝ'as ĉi tie?

—Ne, — mi dir'is, — tut'e ne. Se mi est'us loĝ'ant'a ĉi tie, vi ne est'us!

—Nu, — li dir'is, — vi dezir'as vid'i la tomb'o'j'n — en'ter'ig'ej'o'j'n — hom'o'j'n en'ter'ig'it'a'j'n, vi kompren'as, ĉerk'o'j'n!

—Vi est'as mensog'ist'o, — mi respond'is, ekscit'iĝ'ant'e; — mi ne dezir'as vid'i tomb'o'j'n, ne vi'a'j'n tomb'o'j'n. Pro kio? Ni hav'as propr'a'j'n tomb'o'j'n, mi'a famili'o hav'as. Jen, en la tomb'ej'o ĉe Kensal Green mi'a onkl'o Podger hav'as tomb'o'n, pri kiu fier'as tiu tut'a najbar'ar'o; la ĉerk'uj'o de mi'a av'o ĉe Bow pov'as akcept'i ok gast'o'j'n, dum mi'a pra'onkl'in'o Susan hav'as en la preĝ'ej'a kort'o ĉe Finchley brik'a'n tomb'o'n kun monument'o port'ant'a barelief'aĵ'o'n de io simil'a al kaf'o'kruĉ'o, kaj tut'e ĉirkaŭ'e est'as blank'ŝton'a supr'aĵ'o, kiu kost'is pund'o'j'n. Kiam mi dezir'as tomb'o'j'n, mi ir'as al tiu'j lok'o'j kaj rav'iĝ'as. Fremd'a'j'n mi ne vol'as.

Kiam vi mem est'os en'ter'ig'it'a, mi ven'os por vid'i vi'a'n. Jen ĉio, kio'n mi pov'as far'i por vi.

Li ek'plor'is. Li dir'is, ke unu tomb'o hav'as sur la supr'o ŝton'pec'o'n, kiu laŭ kelk'iu'j probabl'e est'as part'o de rest'aĵ'o de figur'o de vir'o, kaj ke sur ali'a tomb'o est'as skulpt'it'a'j kelk'a'j vort'o'j, kiu'j'n neni'u iam pov'is deĉifr'i.

Mi ankoraŭ obstin'is kaj per kor'romp'it'a'j ton'o'j li dir'is:
—Nu, ĉu vi ne vol'as ven'i por vid'i la memor'ig'fenestr'o'n?

Eĉ ne tio'n mi vol'is vid'i, tial li paf'is si'a'n last'a'n kugl'o'n. Li al'proksim'iĝ'is kaj flustr'is raŭk'e:
—Mi hav'as du krani'o'j'n en la kript'o, — li dir'is; — ven'u vid'i tiu'j'n. Ho, ven'u vid'i la krani'o'j'n! Vi est'as jun'ul'o feri'ant'a kaj vi vol'as amuz'iĝ'i. Ven'u vid'i la krani'o'j'n!

Tiam mi mi'n turn'is kaj for'kur'is, kaj dum mi kur'is mi aŭd'is li'n post'kri'i:
—Ho, ven'u vid'i la krani'o'j'n; re'ven'u por vid'i la krani'o'j'n!

Harris tamen rav'iĝ'as pri tomb'o'j kaj en'ter'ig'ej'o'j kaj epitaf'o'j kaj monument'a'j sur'skrib'o'j, kaj la pens'o, ke li ne vid'os la tomb'o'n de sinjor'in'o Thomas, li'n serioz'ig'is kaj furioz'ig'is. Li dir'is, ke sen'pacienc'e li atend'is la okaz'o'n por vid'i la tomb'o'n de sinjor'in'o Thomas de la unu'a moment'o, kiam oni propon'is la vojaĝ'o'n; — li dir'is, ke li ne est'us al'iĝ'int'a, se ne est'us la ide'o vid'i la tomb'o'n de sinjor'in'o Thomas.

Mi memor'ig'is li'n pri Georg'o kaj pri tio, ke la boat'o'n ni dev'as ven'ig'i al Shepperton je la kvin'a por li'n renkont'i, kaj tiam li direkt'is si'a'n koler'o'n al Georg'o. Kia'rajt'e Georg'o petol'ad'as la tut'a'n tag'o'n kaj las'as ni'n tir'eg'i mem ĉi tiu'n pez'a'n mal'nov'a'n mal'facil'eg'a'n boat'aĉ'o'n laŭ'long'e de la river'o por renkont'i li'n? Kial Georg'o ne pov'is ven'i kaj labor'i? Kial li ne pov'is akir'i for'permes'o'n kaj ven'i kun ni? Bank'o? Sen'senc'aĵ'o!

Kiel li help'as en la bank'o?

—Neniam mi vid'as li'n labor'i, — daŭr'ig'is Harris, — kiam mi tie vizit'as. Li sid'as mal'antaŭ vitr'aĵ'o la tut'a'n tag'o'n kaj prov'as aspekt'i, kvazaŭ li far'us i'o'n. Kiel util'as vir'o mal'antaŭ vitr'aĵ'o?

Mi dev'as per'labor'i mi'a'j'n viv'rimed'o'j'n. Kial li ne labor'u? Por kio li serv'as tie, kaj por kio serv'as la bank'o'j? Ili pren'as vi'a'n mon'o'n kaj post'e, kiam vi skrib'as ĉek'o'n, ili re'send'as ĝi'n ĉirkaŭ'ŝmir'it'a'n per ”Neni'a bon'hav'o — Turn'u vi'n al la skrib'int'o”. Kiel tio help'as? Tia'j'n ŝerc'o'j'n ili far'is al mi du'foj'e en la last'a semajn'o. Tio'n mi ne toler'os mult'e pli long'e. Mi ferm'os mi'a'n kont'o'n. Se li est'us ĉi tie, ni pov'us ir'i vid'i tiu'n tomb'o'n.

Ver'e mi ne kred'as, ke li est'as en la bank'o. Li petol'ad'as ie, jen kio'n li far'as, kaj las'as al ni la tut'a'n labor'o'n. Mi intenc'as al'ter'iĝ'i kaj trink'i i'o'n.

Mi atent'ig'is li'n, ke ni est'as mejl'o'j'n for de trink'ej'o; tiam li koler'iĝ'is al la river'o, kiel help'as river'o, kaj ĉu ĉiu, kiu ven'as sur la river'o'n, dev'as mort'i pro soif'o?

Kiam Harris est'as en tia stat'o, est'as ĉiam plej bon'e sen'brid'ig'i li'n. Tiam li el'pump'as si'n kaj post'e kviet'iĝ'as.

Mi memor'ig'is al li, ke trov'iĝ'as en la korb'eg'o limonad'a esenc'o, kaj en la pru'o kvin'litr'a botel'eg'o da akv'o kaj ke neces'as nur kun'miks'i ili'n por hav'ig'i mal'varm'a'n kaj re'freŝ'ig'a'n trink'aĵ'o'n.

Ĉe tio li koler'iĝ'is al limonad'o kaj tia'j ”dimanĉ'lern'ej'a'j fluid'aĵ'o'j”, kiel li nom'is ili'n, zingibr'a bier'o, framb'a sirop'o, k.t.p., k.t.p. Li dir'is, ke ili ĉiu'j kaŭz'as dispepsi'o'n kaj ruin'ig'as ne nur la korp'o'n sed ankaŭ la anim'o'n kaj est'as la kaŭz'o de du'on'o de la krim'o'j en Angl'uj'o.

Li dir'is, ke li tamen dev'as i'o'n trink'i, grimp'is sur la sid'lok'o'n kaj klin'iĝ'is antaŭ'e'n por hav'ig'i la botel'o'n. Ĝi est'is tut'e en la fund'o de la korb'eg'o kaj ŝajn'e mal'facil'e trov'ebl'a, tial li bezon'is klin'iĝ'i pli kaj pli antaŭ'e'n kaj, pen'ant'e sam'temp'e direkt'i la boat'o'n el renvers'it'a vid'punkt'o, li tir'is la mal'ĝust'a'n ŝnur'o'n kaj kur'ig'is la boat'o'n al la bord'o. Li perd'is la ekvilibr'o'n pro la subit'a halt'o, ĵet'iĝ'is rekt'e en la korb'eg'o'n kaj tie li rest'is sur la kap'o, ten'ant'e, je viv'o kaj mort'o, la flank'o'j'n de la boat'o, kun la krur'o'j etend'it'a'j en la aer'o. Li ne kuraĝ'is mov'i si'n pro tim'o, ke li fal'os el la boat'o, kaj tie li dev'is rest'i ĝis mi pov'is pren'i li'a'j'n krur'o'j'n kaj tir'i li'n mal'antaŭ'e'n, kaj tio furioz'ig'is li'n eĉ pli.

Ĉapitr'o VIII

Ĉant'ad'o — La vol'o sekv'ind'a — Ego'ism'a krud'aĵ'o de river'bord'a bien'ul'o — Aviz'tabul'o'j — Ne'krist'an'a'j sent'o'j de Harris — Kia'manier'e Harris kant'as komik'a'n kant'o'n — Alt'rang'a kun'ven'o — Hont'ind'a kondut'o de du mal'moral'a'j jun'ul'o'j — Kelk'a'j sen'util'a'j inform'o'j — Georg'o aĉet'as banĝ'o'n

Ni halt'is sub la salik'o'j apud Kempton Park kaj lunĉ'is. Bel'et'a lok'o tie est'as: plaĉ'a, herb'o'riĉ'a eben'aĵ'o laŭ'long'e de la akv'o'bord'o, kie super'pend'as salik'o'j. Ni ĵus komenc'is la tri'a'n manĝ'o'plad'o'n — pan'o'n kun konfit'aĵ'o — kiam sinjor'o sen jak'o kaj kun mal'long'a pip'o al'ven'is kaj vol'is sci'i, ĉu ni sci'as, ke ni sur'paŝ'is privat'a'n bien'o'n. Ni dir'is, ke ni ankoraŭ ne sufiĉ'e pri'pens'is la afer'o'n por ebl'ig'i al ni far'i pri tiu punkt'o definitiv'a'n konklud'o'n, sed se li cert'iĝ'as ni'n, je si'a vort'o kiel sinjor'o, ke ni fakt'e super'paŝ'as privat'a'n bien'o'n, ni tio'n cert'e kred'os sen plu'a hezit'o.

Li don'is al ni la postul'it'a'n cert'ig'o'n kaj ni dank'is li'n, sed li ankoraŭ rest'is en ni'a proksim'ec'o kaj ŝajn'is mal'kontent'a; ni do demand'is li'n, ĉu i'o'n pli'a'n ni pov'as far'i por li; Harris, kiu est'as amik'iĝ'em'a, propon'is al li iom da pan'o kun konfit'aĵ'o.

Mi kred'as, ke li sen'dub'e aparten'is al ia societ'o ĵur'int'a si'n de'ten'i de pan'o kun konfit'aĵ'o, ĉar li ĝi'n mal'akcept'is tut'e mal'afabl'e, kvazaŭ ofend'iĝ'ant'e pro tio, ke oni prov'is tent'i li'n per ĝi, kaj li dir'is, ke li hav'as la dev'o'n for'ig'i ni'n.

Harris dir'is, ke se est'as dev'o, oni dev'as tio'n far'i, kaj demand'is la vir'o'n, kia est'as li'a ide'o pri la plej bon'a rimed'o por tio'n far'i. Harris est'as tio, kio'n oni nom'us bon'statur'a vir'o, kun grand'ec'o proksim'um'e numer'o unu, kaj li aspekt'as hard'it'a kaj ost'ec'a, kaj la vir'o li'n mezur'is de supr'e mal'supr'e'n per la okul'o kaj dir'is, ke li for'ir'os por inter'konsil'iĝ'i kun si'a estr'o kaj post'e re'ven'os kaj ĵet'os ni'n ambaŭ en la river'o'n.

Kompren'ebl'e, ni li'n neniam plu vid'is, kaj kompren'ebl'e, ricev'i ŝiling'o'n est'as ĉio, kio'n li dezir'is. Trov'iĝ'as ĉe la river'bord'o cert'a nombr'o da kanajl'o'j, kiu'j per'labor'as kontent'ig'a'j'n en'spez'o'j'n dum la somer'a'j monat'o'j, vag'ant'e sur la bord'o'j kaj ĉantaĝ'ant'e en tia manier'o mal'fort'mens'a'j'n simpl'ul'o'j'n. Ili si'n prezent'as kiel send'it'o'j de la posed'ant'o. La voj'o sekv'ind'a est'as don'i vi'a'n nom'o'n kaj adres'o'n, kaj las'i al la posed'ant'o, se li fakt'e rilat'as al la afer'o, vi'n proces'al'vok'i kaj pruv'i, kia'n mal'util'o'n vi far'is al li'a bien'o per sid'ad'o sur pec'et'o de ĝi. Sed plej mult'a'j hom'o'j est'as tiel mal'energi'a'j kaj tim'em'a'j, ke ili prefer'as stimul'i la tromp'aĵ'o'n, ced'ant'e al ĝi anstataŭ far'i fin'o'n al ĝi montr'ant'e iom da firm'a vol'o.

En kaz'o'j, kiam fakt'e kulp'as la posed'ant'o, oni dev'us li'n mal'kovr'i. La ego'ism'o de la river'bord'a'j bien'ul'o'j kresk'as ĉiu'jar'e. Se ili pov'us, ili tut'e mal'permes'us ĉi'a'n uz'o'n de la river'o.

Tio'n ili fakt'e jam far'is en la ne'grav'a'j al'flu'a'j river'et'o'j kaj la flank'akv'o'j. Ili en'puŝ'as fost'o'j'n en la flu'uj'o'n de la river'et'o, etend'as ĉen'o'j'n de unu bord'o al ali'a kaj najl'fiks'as grand'eg'a'j'n aviz'tabul'o'j'n sur ĉiu'j'n arb'o'j'n. La vid'o de tiu'j aviz'tabul'o'j vek'as ĉiu'n mal'bon'a'n instinkt'o'n en mi'a natur'o. Mi sent'as, ke mi vol'as ĉiu'n de'ŝir'i kaj bat'i per ĝi la kap'o'n de tiu, kiu al'fiks'is ĝi'n, ĝis mi li'n mort'ig'is, kaj tiam mi en'ter'ig'us li'n kaj star'ig'us la tabul'o'n super li'a'n tomb'o'n kiel monument'o'n.

Mi menci'is ĉi tiu'j'n mi'a'j'n sent'o'j'n al Harris kaj li dir'is, ke li hav'as eĉ pli mal'bon'a'j'n sent'o'j'n. Li dir'is, ke li ne nur sent'as dezir'o'n mort'ig'i tiu'n, kiu al'fiks'ig'is la tabul'o'n, sed ankaŭ, ke li em'us buĉ'i li'a'n tut'a'n famili'o'n kaj ĉiu'j'n li'a'j'n amik'o'j'n kaj parenc'o'j'n kaj post'e brul'ig'i li'a'n dom'o'n. Tio ŝajn'is al mi tro kaj tio'n mi dir'is al Harris; sed li respond'is:
—Tut'e ne. Tio'n ili bon'e merit'as; super la ruin'o'j mi kant'us komik'a'j'n kant'o'j'n.

Mi koler'iĝ'is, aŭd'ant'e Harris parol'i en tia sang'o'soif'a manier'o. Ni dev'us neniam permes'i al ni'a'j instinkt'o'j de just'ec'o degener'i en nur'a'n venĝ'em'o'n. Pas'is long'a temp'o antaŭ ol mi pov'is ven'ig'i Harris al pli krist'an'a vid'punkt'o pri la tem'o, sed fin'e mi sukces'is kaj li promes'is al mi, ke li mal'domaĝ'os almenaŭ la amik'o'j'n kaj parenc'o'j'n kaj ne kant'os komik'a'j'n kant'o'j'n super la ruin'o'j.

Vi neniam aŭd'is Harris kant'i komik'a'n kant'o'n, ali'e vi kompren'us, kia'n serv'o'n mi far'is al la hom'ar'o. Harris ek'hav'is la ide'o'n, ke li pov'as kant'i komik'a'j'n kant'o'j'n; kontraŭ'e, tiu'j el la amik'o'j de Harris, kiu'j aŭd'is li'n prov'i, hav'as la ide'o'n, ke li tut'e ne pov'as kaj neniam pov'os, kaj ke oni neniam rajt'us permes'i al li eĉ prov'i.

Kiam Harris ĉe'est'as amik'a'n kun'ven'o'n kaj oni pet'as li'n kant'i, li respond'as: — Nu, mi pov'as kant'i nur komik'a'n kant'o'n, vi kompren'as; — kaj li dir'as tio'n en ton'o, kiu sugest'as, ke tia'n kant'ad'o'n li'a'n tamen vi dev'us aŭd'i nur unu'foj'e, kaj post'e mort'i.

—Ho, tio est'as agrabl'a, — dir'as la dom'mastr'in'o. — Almenaŭ unu kant'o'n, sinjor'o Harris; — kaj Harris lev'iĝ'as kaj al'ir'as la fortepian'o'n kun la radi'ant'a bon'kor'ec'o de grand'anim'a vir'o, kiu tuj don'os i'o'n al iu.

—Nu, silent'o'n, mi pet'as, ĉiu'j, — dir'as la dom'mastr'in'o, turn'ant'e si'n; — Sinjor'o Harris kant'os komik'a'n kant'o'n !

—Ho, kiel gaj'e! — ili murmur'et'as; ili rapid'as de la vitr'a plant'ej'o kaj ven'as de la ŝtup'ar'o, ir'as ven'ig'i unu la ali'a'n de ĉiu'j part'o'j de la dom'o, kolekt'iĝ'as en la salon'o kaj sid'iĝ'as, feliĉ'e rid'et'ant'e pro la antaŭ'ĝu'o.

Tiam Harris komenc'as.

Nu, ĉe komik'a kant'o vi ne atend'as bel'a'n voĉ'o'n. Vi ne atend'as ĝust'a'n aranĝ'o'n aŭ el'parol'o'n. Vi ne zorg'as, se iu, mez'e de ton'o, trov'ant'e ke li kant'as tro alt'e, per'fort'e mal'alt'ig'as la voĉ'o'n. La takt'mezur'o vi'n ne ĝen'as. Vi ne zorg'as, se iu trov'iĝ'as du takt'o'j'n antaŭ la akompan'aĵ'o kaj halt'as mez'e de vers'o por disput'i kun la pian'ist'o, kaj post'e komenc'as la strof'o'n de'nov'e. Sed vort'o'j'n vi atend'as.

Vi ne atend'as, ke iu neniam memor'os pli ol la tri unu'a'j'n vers'o'j'n de la unu'a strof'o, kaj ke ĉi tiu'j'n li ripet'ad'os ĝis ven'as la temp'o por komenc'i la re'kant'aĵ'o'n. Vi ne atend'as, ke li halt'os mez'e de vers'o, kaj rid'aĉ'os, kaj dir'os, ke ĝi est'as tre komik'a, sed li tut'e ne pov'as memor'i la ceter'o'n, kaj tiam pen'os mem el'pens'i ĝi'n, kaj post'e ĝi'n subit'e re'memor'os, kiam li jam al'ven'is al ali'a part'o de la kant'o, kaj inter'romp'os ĝi'n sen ia avert'o por re'ir'i kaj ĝi'n don'i al vi sen'prokrast'e. Vi ne atend'as, — nu, mi nur don'os al vi ide'o'n pri la komik'kant'ad'o de Harris, kaj post'e vi mem pov'os pri'juĝ'i ĝi'n.

Harris (star'as antaŭ la fortepian'o kaj al'parol'as la atend'ant'a'n hom'amas'o'n): Mi tim'as, ke ĝi est'as tre mal'nov'a kant'o. Mi kred'as, ke ĝi'n vi ĉiu'j jam kon'as. Tamen ĝi est'as la sol'a, kiu'n mi kon'as. Ĝi est'as la kant'o de la juĝ'ist'o en Pinafore, ne, mi ne vol'as dir'i Pinafore — mi vol'as dir'i — vi sci'as, kio'n mi vol'as dir'i, — tiu'n ali'a'n, vi kompren'as. Vi ĉiu'j dev'os kun'kant'i la re'kant'aĵ'o'n, vi kompren'as.

(Murmur'et'o'j de ĝoj'o kaj dezir'o kun'kant'i la re'kant'aĵ'o'n. Bril'a lud'ad'o de la prelud'o de la kant'o de la juĝ'ist'o en ’Ĵuri'a juĝ'ad'o’ de nervoz'a pian'ist'o. Al'ven'as la moment'o por la kant'o de Harris.

Harris ĝi'n ignor'as. La nervoz'a pian'ist'o re'komenc'as la prelud'o'n kaj Harris, sam'temp'e komenc'ant'e si'a'n kant'ad'o'n, rapid'e el'ig'as la du unu'a'j'n vers'o'j'n de la kant'o de la unu'a lord'o en ”Pinafore”. La nervoz'a pian'ist'o pen'as daŭr'ig'i la prelud'o'n, rezign'as kaj pen'as sekv'i Harris per akompan'o de la kant'o de la juĝ'ist'o en’ Ĵuri'a juĝ'ad'o’, trov'as, ke tio ne taŭg'as, kaj pen'as memor'i, kio'n li far'as kaj kie li est'as, sent'as, ke li'a mens'o mal'fort'iĝ'as, kaj subit'e halt'as.) Harris (afabl'e kuraĝ'ig'as): Ĉio, en ord'o. Vi lud'as tre bon'e, ver'e — daŭr'ig'u.

La nervoz'a pian'ist'o: Mi tim'as, ke est'as ia erar'o. Kio'n vi kant'as?

Harris (tuj): Sen'dub'e la kant'o'n de la juĝ'ist'o en Ĵuri'a juĝ'ad'o.

Ĉu vi ne kon'as ĝi'n?

Amik'o de Harris (de la mal'antaŭ'o de la ĉambr'o): Ne, ne tio'n vi kant'as, fuŝ'kap'ul'o, vi kant'as la kant'o'n de la admiral'o en Pinafore.

(Long'a disput'o inter Harris kaj la amik'o de Harris pri tio, kio'n li ver'e kant'as. La amik'o fin'e sugest'as, ke ne grav'as, kio'n Harris kant'as, se Harris nur komenc'as kant'i, kaj Harris, kiu'n evident'e mord'et'as sent'o de mal'just'o, pet'as la pian'ist'o'n komenc'i de'nov'e.

Ĉe tio la pian'ist'o komenc'as la prelud'o'n de la kant'o de la admiral'o kaj Harris, profit'ant'e tio'n, kio'n li konsider'as bon'a okaz'o en la muzik'o, komenc'as.) Harris:
Jun'aĝ'e mi iĝ'is advokat'o.

(Ĝeneral'a ek'rid'eg'o, akcept'at'a de Harris kiel kompliment'o. La pian'ist'o, pens'ant'e pri la edz'in'o kaj si'a famili'o, rezign'as la ne'egal'a'n konkurs'o'n kaj re'tir'iĝ'as; li'a'n lok'o'n okup'as vir'o kun pli fort'a'j nerv'o'j.) La nov'a pian'ist'o (gaj'e): Nu, mal'jun'a knab'o, vi ek'kant'u, kaj mi sekv'os. La prelud'o'n ni rezign'u.

Harris (en kies mens'o jam mal'rapid'e la afer'o klar'iĝ'as, rid'as):
Je Jov'o! Mi pardon'pet'as. Kompren'ebl'e, mi inter'miks'is la du kant'o'j'n. Est'is Jenkins, kiu mi'n konfuz'is, vi kompren'as. Nu.

(Kant'as; li'a voĉ'o ŝajn'e ven'as el la kel'o, kaj sugest'as la unu'a'j'n mal'laŭt'a'j'n avert'o'j'n de al'proksim'iĝ'ant'a ter'trem'o.) Jun'aĝ'e serv'is mi en stat'o De kontor'knab’ ĉe advokat'o.

(Flank'e al pian'ist'o): Tio est'as tro mal'alt'a, mal'jun'a knab'o; ni ripet'u tio'n, se al vi plaĉ'as.

(Kant'as de'nov'e la du unu'a'j'n vers'o'j'n, ĉi'foj'e per alt'a kap'voĉ'o.

Grand'a surpriz'iĝ'o flank'e de la aŭskult'ant'o'j. Nerv'em'a mal'jun'ul'in'o apud la kamen'o ek'plor'as kaj oni konduk'as ĝi'n ekster'e'n.) Harris (daŭr'ig'as):
Bala'is mi fenestr'o'j'n, pord'o'n Kaj mi ...

Ne, ne, mi pur'ig'is la fenestr'o'j'n de la grand'a front'pord'o.

Kaj mi polur'is la plank'o'n — ne, infer'o pren'u ĝi'n — mi pet'as pardon'o'n — est'as rimark'ind'e, ke mi ne pov'as memor'i tiu'n vers'o'n. Kaj mi — kaj mi — Nu, bon'e, ni komenc'u la re'kant'aĵ'o'n (kant'as):
”Kaj diddlediddlediddlediddleididdlediddledin, Kaj nun mi est'as estr'o de l’ŝip'ar'o de l’reĝ'in’.”

Nu, nun la re'kant'aĵ'o'n — ĝi est'as la du last'a'j vers'o'j ripet'at'a'j, vi sci'as.

Komun'a ĥor'o:
”Kaj diddlediddlediddlediddlediddlediddledin, Kaj nun li est'as estr'o de l’ŝip'ar'o de l’reĝ'in’.”

Harris neniam vid'as, kia azen'o li aspekt'as, kaj kiel li ĝen'as ar'o'n da hom'o'j, kiu'j al li neniam mal'util'is. Li honest'e kred'as, ke li ili'n bon'e regal'is, kaj dir'as, ke li kant'os ali'a'n komik'a'n kant'o'n post la vesper'manĝ'o.

Parol'ant'e pri komik'a'j kant'o'j kaj amik'a'j kun'ven'o'j, mi memor'as pri kurioz'a okaz'aĵ'o, al kiu mi part'o'pren'is; ĉar ĝi ĵet'as mult'e da lum'o sur la intern'a'n mens'a'n funkci'ad'o'n de la hom'a natur'o ĝeneral'e, ĝi rajt'as, mi kred'as, est'i registr'it'a en ĉi tiu'j pag'o'j.

Ni est'is laŭ'mod'a kaj kultur'it'a amik'ar'o. Ni port'is ni'a'j'n plej bon'a'j'n vest'o'j'n, ni parol'is bel'et'e kaj est'is tre feliĉ'a'j — ĉiu'j krom du jun'ul'o'j, student'o'j, kiu'j ĵus re'ven'is de German'uj'o, trivial'a'j jun'ul'o'j, kiu'j ŝajn'is mal'trankvil'a'j kaj ĝen'at'a'j, kvazaŭ ili trov'us la afer'o'n sen'interes'a. La ver'o est'as, ke ni est'is tro kler'a'j por ili. Ni'a bril'a sed polur'it'a inter'parol'ad'o kaj ni'a'j alt'rang'a'j gust'o'j ili'n super'pas'is. Inter ni, ili est'is mal'oportun'a'j.

Tie ili neniam dev'us est'i. Pri tio ĉiu'j sam'opini'is, post'e.

Ni lud'is pec'o'j'n de la mal'nov'a'j german'a'j majstr'o'j. Ni diskut'is pri filozofi'o kaj etik'o. Ni am'ind'um'is kun graci'a dign'o.

Ni eĉ est'is sprit'a'j — en alt'rang'a manier'o.

Post la vesper'manĝ'o iu deklam'is franc'a'n poezi'o'n kaj ni dir'is, ke ĝi est'as bel'eg'a; post'e iu sinjor'in'o kant'is sentimental'a'n kant'o'n hispan'lingv'e kaj ĝi ig'is unu-du el ni plor'i — tiel kor'tuŝ'a ĝi est'is.

Tiam tiu'j du jun'ul'o'j star'iĝ'is, kaj ni'n demand'is, ĉu iam ni aŭd'is sinjor'o'n Slossenn Boschen (kiu ĵus al'ven'is kaj est'is tiam mal'supr'e en la vesper'manĝ'a salon'o) kant'i si'a'n kon'at'a'n german'a'n komik'a'n kant'o'n. Neni'u el ni aŭd'is ĝi'n, laŭ kio ni pov'is memor'i. La jun'ul'o'j dir'is, ke ĝi est'as la plej komik'a kant'o iam verk'it'a kaj ke sinjor'o'n Slossenn Boschen, kiu'n ili kon'as tre bon'e, ili persvad'os kant'i ĝi'n, se tio plaĉ'os al ni. Ili dir'is, ke ĝi est'as tiel rid'ig'a, ke foj'e kiam sinjor'o Slossenn Boschen ĝi'n kant'is antaŭ la german'a imperi'estr'o, li'n (la german'a'n imperi'estr'o'n) oni dev'is for'port'i al la lit'o.

Ili dir'is, ke neni'u pov'as ĝi'n kant'i kiel sinjor'o Slossenn Boschen; li est'as tiel serioz'a la tut'a'n temp'o'n, ke oni pov'as kred'i, ke li deklam'as tragedi'o'n, kaj tio, kompren'ebl'e, far'as ĝi'n mult'e pli rid'ig'a. Ili dir'is, ke li eĉ ne unu foj'o'n sugest'as per si'a ton'o aŭ si'n'ten'o, ke li kant'as i'o'n komik'a'n — tio mal'bon'ig'us ĝi'n. Est'as li'a mien'o, plen'a de serioz'ec'o, preskaŭ de kor'tuŝ'ec'o, kiu ig'as ĝi'n tiel ne'rezist'ebl'e amuz'a.

Ni dir'is, ke ni sopir'as aŭd'i ĝi'n, ke ni dezir'as bon'e rid'i; ili mal'supr'e'n'ir'is kaj ven'ig'is sinjor'o'n Slossenn Boschen.

Li ŝajn'e tre ĝoj'is kant'i ĝi'n, ĉar li tuj ven'is kaj sid'iĝ'is ĉe la fortepian'o sen'vort'e.

—Ho, ĝi amuz'os vi'n. Vi sat'rid'os, — flustr'is la du jun'ul'o'j, trans'pas'ant'e la ĉambr'o'n kaj si'n lok'ant'e ne'trud'em'e mal'antaŭ la dors'o'n de la profesor'o.

Sinjor'o Slossenn Boschen akompan'is si'n mem. La prelud'o ne sugest'is komik'a'n kant'o'n. Ĝi est'is strang'a sent'o'plen'a melodi'o. Efektiv'e ĝi ig'is vent'o'n flug'i sub la haŭt'o; sed ni flustr'is unu al la ali'a, ke tio est'as la german'a manier'o, kaj ni ni'n prepar'is por ĝu'i ĝi'n.

La german'a'n lingv'o'n mi ne kompren'as. Mi lern'is ĝi'n en la lern'ej'o, sed forges'is ĉiu'n vort'o'n du jar'o'j'n post'e kaj de tiam fart'is mult'e pli bon'e. Tamen mi ne dezir'is, ke mi'a'n ne'sci'o'n diven'u la hom'o'j tie; mi do el'pens'is i'o'n, kio ŝajn'is al mi bon'eg'a ide'o. Mi rigard'is la du jun'a'j'n student'o'j'n kaj ili'n sekv'is.

Kiam ili sub'rid'aĉ'is, ankaŭ mi sub'rid'aĉ'is; kiam ili rid'eg'is, ankaŭ mi rid'eg'is; mi ankaŭ al'don'is kelk'foj'e mal'grand'a'n sub'rid'o'n tut'e sol'a, kvazaŭ vid'ant'e pec'o'n de amuz'aĵ'o, kiu'n la ali'a'j mal'traf'is. Tio'n mi konsider'is apart'e ruz'a mi'a'flank'e.

Mi rimark'is, dum progres'is la kant'o, ke mult'a'j ali'a'j hom'o'j krom mi ŝajn'is fiks'e rigard'i la du jun'ul'o'j'n. Ankaŭ ĉi tiu'j ali'a'j hom'o'j sub'rid'aĉ'is, kiam sub'rid'aĉ'is la jun'ul'o'j, kaj rid'eg'is, kiam rid'eg'is la jun'ul'o'j; ĉar la jun'ul'o'j sub'rid'aĉ'is kaj rid'eg'is kaj rid'is preskaŭ sen'ĉes'e dum la tut'a kant'o, tial la akcept'o est'is bon'eg'a.

Tamen tiu german'a profesor'o ne ŝajn'is feliĉ'a. Unu'e, kiam ni komenc'is rid'i, li'a mien'o registr'is surpriz'iĝ'o'n kvazaŭ rid'ad'o'n li tut'e ne est'us atend'int'a. Tio'n ni trov'is tre amuz'a; ni dir'is, ke li'a serioz'a si'n'ten'o est'as du'on'o de la ŝerc'o. La plej mal'grand'a alud'et'o li'a'flank'e, ke li sci'as, kiel rid'ind'a li est'as, est'us ĉio'n ruin'ig'int'a. Dum ni daŭr'e rid'is, li'a surpriz'iĝ'o ced'is lok'o'n al esprim'o de ĉagren'iĝ'o kaj indign'o kaj kun mal'seren'a vizaĝ'o li furioz'e ĉirkaŭ'rigard'is ni'n ĉiu'j'n (krom la du jun'ul'o'j, kiu'j'n li ne pov'is vid'i, ĉar ili est'is mal'antaŭ li). Tio ni'n konvulsi'ig'is de rid'ad'o. Ni dir'is unu al ali'a, ke ĉi tiu afer'o mort'ig'os ni'n. Nur la vort'o'j, ni dir'is, sufiĉ'as por met'i ni'n en paroksism'o'j'n de rid'ad'o, sed al'don'it'a'j al li'a ŝajn'ig'a serioz'ec'o — ho, tio est'is tro'a!

En la last'a strof'o li super'is si'n mem. Li ni'n sever'eg'e ĉirkaŭ'rigard'is per mien'o tiel intens'e furioz'a, ke se ni ne est'us antaŭ'e avert'it'a'j pri la german'a manier'o de komik'a kant'ad'o, ni far'iĝ'us tim'ig'it'a'j; en la strang'a'n muzik'o'n li en'met'is tia'n plor'kri'a'n ton'o'n de angor'o, ke se ni ne est'us sci'int'a'j, ke ĝi est'as komik'a kant'o, ni ebl'e plor'us.

Li fin'is mez'e de laŭt'a rid'eg'o. Ni dir'is, ke tio est'is la plej komik'a afer'o, kiu'n ni iam en la tut'a viv'o aŭd'is. Ni dir'is, kiel strang'e est'as, ke malgraŭ tia'j fakt'o'j ekzist'as ĝeneral'a ide'o, ke mank'as al la german'o'j sent'o por humur'o. Ni demand'is la profesor'o'n, kial li ne traduk'as angl'a'lingv'e'n tiu'n kant'o'n, por ke ankaŭ la vulgar'a'j hom'o'j ĝi'n kompren'u kaj aŭd'u ver'e komik'a'n kant'o'n.

Tiam sinjor'o Slossenn Boschen star'iĝ'is kaj el'verŝ'is si'a'n koler'o'n. Li blasfem'is al ni en la german'a lingv'o (kiu'n mi taks'as rimark'ind'e efik'a lingv'o por tiu cel'o), li danc'is kaj sku'is la pugn'o'j'n, kaj nom'is ni'n ĉio, kio'n permes'is li'a sci'o de la angl'a lingv'o. Li dir'is, ke neniam en la viv'o oni li'n tiel insult'is.

Ŝajn'as, ke li'a kant'o tut'e ne est'is komik'a kant'o. Ĝi tem'is pri jun'ul'in'o, kiu loĝ'is en la Haremontoj kaj kiu for'don'is la viv'o'n por sav'i la anim'o'n de si'a am'ant'o; li mort'is kaj renkont'is ŝi'a'n spirit'o'n en la aer'o; post'e, en la fin'a strof'o, li am'tromp'is ŝi'a'n spirit'o'n kaj for'ir'is kun ali'a spirit'o — pri la detal'o'j mi ne est'as tut'e cert'a, tamen mi sci'as, ke ĝi est'is tre mal'ĝoj'a. Sinjor'o Boschen dir'is, ke li kant'is ĝi'n foj'e antaŭ la german'a imperi'estr'o, kaj li (la german'a imperi'estr'o) plor'is kiel mal'grand'a infan'o. Li (sinjor'o Boschen) dir'is, ke ĝi est'as ĝeneral'e re'kon'at'a kiel unu el la plej tragik'a'j kaj kor'tuŝ'a'j kant'o'j en la german'a lingv'o.

Est'is por ni tre mal'facil'a situaci'o — tre mal'facil'a. Ŝajn'e ne est'is ia respond'o. Ni ĉirkaŭ'rigard'is por trov'i la du jun'ul'o'j'n, kiu'j tio'n okaz'ig'is, sed la dom'o'n ili jam for'las'is, sen parad'o, tuj post la fin'iĝ'o de la kant'o.

Tio fin'ig'is la kun'ven'o'n. Mi neniam vid'is kun'ven'o'n dis'iĝ'i tiel kviet'e kaj kun tiel mal'mult'e da ekscit'o. Ni eĉ ne dir'is unu al ali'a bon'a'n nokt'o'n. Ni mal'supr'e'n'ir'is unu'op'e, pag'is mal'laŭt'e kaj ni'n ten'is ĉe la ombr'a flank'o. Per flustr'o'j ni pet'is de la serv'ist'o la ĉapel'o'n kaj palt'o'n, mal'ferm'is mem la pord'o'n, glit'is ekster'e'n kaj rapid'is al la strat'angul'o, evit'ant'e unu la ali'a'n kiel ebl'e plej mult'e.

De tiam mi ne mult'e interes'iĝ'as pri german'a'j kant'o'j.

Ni ating'is la kluz'o'n de Sunbury je du'on'o post la tri'a. Tie la river'o est'as ĉarm'e bel'et'a, antaŭ ol vi ven'as al la pord'eg'o'j, kaj la flank'akv'o est'as ĉarm'a; tamen sur ĝi ne prov'u rem'i.

Tio'n unu'foj'e mi prov'is. Dum mi rem'is, mi demand'is la direkt'ant'o'j'n, ĉu ili opini'as, ke tio est'as far'ebl'a, kaj ili dir'is, ho jes, ili kred'as, ke ni pov'os, se mi tir'os fort'e. Ni est'is ĝust'e sub la mal'grand'a pied'pont'o, kiu ĝi'n tra'pas'as inter la du akv'o'barier'o'j, kiam ili dir'is tio'n, kaj mi klin'iĝ'is super la rem'il'o'j, rekt'iĝ'is kaj tir'is.

Mi tir'is bon'eg'e. Mi balanc'iĝ'is regul'e kaj ritm'e. Mi labor'ig'is la brak'o'j'n, la krur'o'j'n kaj la dors'o'n. Mi mi'n don'is al mov'o'j bon'a'j, rapid'a'j, vigl'a'j kaj labor'is grandioz'e. Mi'a'j du amik'o'j dir'is, ke rigard'i mi'n est'as plezur'o. Post kvin minut'o'j mi kred'is, ke ni dev'us est'i preskaŭ proksim'e de la barier'o, kaj mi lev'is la okul'o'j'n. Ni est'is sub la pont'o en ĝust'e la sam'a lok'o, kie ni est'is kiam mi komenc'is, kaj tie est'is tiu'j du idiot'o'j mal'util'ant'a'j al si per laŭt'a rid'ad'o. Mi labor'eg'is kiel frenez'ul'o nur por ten'i la boat'o'n sen'mov'a sub tiu pont'o. Nun mi las'as al ali'a'j tir'i boat'o'j'n tra flank'akv'o'j kontraŭ fort'a'j flu'o'j.

Ni rem'is ĝis Walton, sufiĉ'e grand'a river'bord'a urb'o. Kiel okaz'as ĉe ĉiu'j river'bord'a'j lok'o'j, nur la plej mal'grand'a angul'o ating'as la akv'o'n, tiel ke de la boat'o vi pov'as kred'i, ke ĝi est'as vilaĝ'o kun en'tut'e kelk'a'j dek'du'o'j da dom'o'j. Windsor kaj Abingdon est'as la sol'a'j urb'o'j inter Londono kaj Oksford'o, kies grand'part'o'n vi pov'as vid'i de la river'o. Ĉiu'j ali'a'j si'n kaŝ'as mal'antaŭ angul'o'j kaj rigard'as la river'o'n nur el unu strat'o; mi'a'n dank'o'n al ili pro ili'a komplez'em'o kaj ankaŭ pro tio, ke tial ili las'as la river'bord'o'j'n al arb'ar'et'o'j kaj kamp'o'j kaj akv'o'proviz'ej'o'j.

Eĉ Reading, kvankam ĝi far'as si'a'n ebl'o'n por mal'bon'ig'i kaj mal'pur'ig'i kaj mal'bel'ig'i tiom de la river'o, kiom ĝi pov'as ating'i, est'as sufiĉ'e bon'anim'a kaj kaŝ'as la plej'part'o'n de si'a mal'bel'a vizaĝ'o.

Cezar'o kompren'ebl'e hav'is rest'ad'ej'o'n ĉe Walton — tend'ar'o'n, aŭ redut'o'n, aŭ i'o'n tia'n. Cezar'o est'is konstant'a vizit'ant'o al la river'o. Ankaŭ reĝ'in'o Elizabeto vizit'is ĉi tie. Tiu'n vir'in'o'n vi neniam pov'as evit'i, ir'u kie'n i'a'j'n vi vol'as. Ankaŭ Cromwell kaj Bradshaw (ne la hor'tabel'ist'o, sed tiu, kiu rilat'is kun la kap'o de reĝ'o Karlo I) loĝ'is tie. En'tut'e ili est'is feliĉ'a kompani'o.

En preĝ'ej'o de Walton trov'iĝ'as fer'a ”brid'o por riproĉ'ul'in'o'j”. Tia'j'n objekt'o'j'n oni uz'is en la antikv'a temp'o por brid'i la vir'in'a'j'n lang'o'j'n. Nun oni jam ĉes'is prov'i tio'n. Mi supoz'as, ke la fer'o far'iĝ'is mal'abund'a, kaj neni'o ali'a est'us sufiĉ'e fort'a.

Trov'iĝ'as en la preĝ'ej'o ankaŭ kon'at'a'j tomb'o'j kaj mi tim'is, ke mi neniam sukces'os ir'ig'i Harris preter ili'n; sed ŝajn'e li eĉ ne pens'is pri ili kaj ni plu'ir'is. Preter la pont'o la river'o mult'e serpent'um'as. Tio don'as al ĝi pitoresk'a'n aspekt'o'n, tamen el la rem'vid'punkt'o tio vi'n incit'et'as kaj kaŭz'as disput'o'j'n inter tiu, kiu rem'as, kaj tiu, kiu direkt'as.

Ĉi tie vi preter'pas'as sur la dekstr'a bord'o la park'o'n de Oatlands. Ĝi est'as glor'a mal'nov'a lok'o. Henrik'o VIII ĝi'n ŝtel'is de iu aŭ ali'a, mi nun forges'as de kiu, kaj loĝ'is tie. Trov'iĝ'as en la park'o grot'o, kiu'n vi pov'as vid'i kontraŭ pag'o kaj kiu, laŭ oni'dir'o, est'as tre mir'ind'a; tamen neni'o'n grav'a'n en ĝi mi vid'is mem. La mort'int'a duk'in'o de York, kiu loĝ'is en Oatlands, tre am'is hund'o'j'n kaj posed'is mult'eg'a'j'n. Ŝi konstru'ig'is apart'a'n tomb'ej'o'n por ili'a en'ter'ig'o, kiam ili mort'is, kaj tie ili kuŝ'as, ĉirkaŭ kvin'dek el ili, ĉiu kun propr'a tomb'ŝton'o kaj epitaf'o sur'skrib'it'a.

Nu, est'as ebl'e, ke ili merit'as tio'n sam'e kiel ordinar'a krist'an'o.

Ĉe Corway Stakes — la unu'a kurb'o preter la pont'o ĉe Walton — inter'batal'is Cezar'o kaj Cassivelaunus. Cassivelaunus la river'o'n jam pret'ig'is por Cezar'o, ĝi'n plen'e pri'plant'is per fost'o'j (kaj al'fiks'is sen'dub'e ankaŭ aviz'tabul'o'j'n). Tamen spit'e tio'n Cezar'o trans'ir'is. Cezar'o'n oni neniel pov'is for'ten'i de tiu river'o. Tia'n vir'o'n ni nun bezon'us sur la flank'akv'o'j.

Halliford kaj Shepperton est'as ambaŭ bel'et'a'j lok'o'j tie, kie ili tuŝ'as la river'o'n; sed neni'o pri unu aŭ la ali'a est'as rimark'ind'a. Tamen en la preĝ'ej'a kort'o en Shepperton trov'iĝ'as tomb'o, kiu sur'hav'as poem'o'n, kaj mi est'is plen'a de tim'o, ke Harris ebl'e dezir'os el'boat'iĝ'i kaj tie petol'ad'i. Mi vid'is li'n turn'i sopir'ant'a'j'n okul'o'j'n al la kaj'et'o, kiam ni al'proksim'iĝ'is, sed mi sukces'is per lert'a mov'o sku'i li'a'n ĉap'o'n en la akv'o'n, kaj li tiel ekscit'iĝ'is ĝi'n re'kapt'ant'e kaj tiel indign'is pro mi'a mal'lert'o, ke li tut'e forges'is pri si'a'j am'at'a'j tomb'o'j.

Ĉe Weybridge Wey (bel'et'a river'et'o, navig'ebl'a de mal'grand'a'j boat'o'j ĝis Guildford, kaj kiu'n esplor'i mi ĉiam decid'iĝ'ad'as, sed ankoraŭ neniam esplor'is), Bourne, kaj Basingstoke-kanal'o ĉiu'j kun'e en'ir'as la Tamiz'o'n. La kluz'o star'as ĝust'e kontraŭ la urb'o kaj la unu'a objekt'o, kiu'n ni vid'is, kiam tio vid'ebl'iĝ'is, est'is la flanel'a jak'o de Georg'o sur unu el la kluz'a'j pord'o'j kaj pli proksim'a rigard'o montr'is, ke en ĝi est'as Georg'o.

Montmorency furioz'e boj'is, mi kri'eg'is, Harris muĝ'is; Georg'o sving'is la ĉapel'o'n kaj kri'eg'is re'turn'e. La kluz'gard'ist'o el'kur'is kun drag'il'o kred'ant'e, ke iu fal'is en la river'o'n, kaj est'is ŝajn'e ĉagren'it'a, trov'ant'e ke neni'u fal'is.

Georg'o hav'is en la man'o strang'a'n pak'et'o'n kovr'it'a'n per lak'it'a tol'o. Ĝi est'is rond'a kaj plat'a ĉe unu fin'o, kaj el ĝi etend'iĝ'is long'a rekt'a ten'il'o.

—Kio est'as tio? — dir'is Harris. — ĉu pat'o?

—Ne, — dir'is Georg'o, kun strang'a, sovaĝ'a esprim'o en la okul'o'j; — ili tut'e furor'as ĉi sezon'e; ili'n hav'as ĉiu'j sur la river'o.

Ĝi est'as banĝ'o.

—Mi neniam sci'is, ke vi lud'as banĝ'o'n! — Harris kaj mi kri'is, sam'spir'e.

—Ne preciz'e, — respond'is Georg'o: — sed tio est'as tre facil'a, oni dir'is al mi; mi hav'as la lern'o'libr'o'n.

Ĉapitr'o IX

Georg'o kon'at'iĝ'as kun labor'o — Barbar'a'j instinkt'o'j de tren'ŝnur'o'j — Sen'dank'a kondut'o de du'rem'il'a boat'et'o — Tren'ant'o'j kaj tren'at'o'j — Uz'o por ge'am'ant'o'j el'trov'it'a — Strang'a mal'aper'o de mal'jun'a sinjor'in'o — Mult'e da akcel'o, mal'pli da rapid'o — Tren'at'a'j de knab'in'o'j: ekscit'a sensaci'o — La mank'ant'a kluz'o aŭ la hant'at'a river'o — Muzik'o — Sav'it'a'j!

Akir'int'e Georg'o'n ni dev'ig'is li'n labor'i. Labor'i li ne vol'is, kompren'ebl'e. Li jam mult'e labor'is en la urb'o, tiel li klar'ig'is. Harris, kiu est'as ne'sent'em'a laŭ si'a natur'o kaj ne em'as al kompat'o, dir'is:
—Ha! kaj nun vi mult'e labor'os sur la river'o, por far'i ŝanĝ'o'n; al ĉiu'j util'as ŝanĝ'o. El'iĝ'u!

Li ne pov'is konscienc'e — eĉ ne kun konscienc'o, kia tiu de Georg'o — kontraŭ'star'i, kvankam li sugest'is, ke ebl'e est'us pli bon'e, se li rest'us en la boat'o kaj pret'ig'us la te'manĝ'o'n, dum Harris kaj mi tren'as, ĉar pret'ig'o de te'manĝ'o est'as tre zorg'o'plen'a labor'o kaj Harris kaj mi aspekt'is lac'a'j. Al tio ni'a sol'a respond'o est'is trans'don'i al li la tren'ŝnur'o'n, li ĝi'n pren'is kaj el'paŝ'is el la boat'o.

Pri tren'ŝnur'o est'as io strang'a kaj ne'klar'ig'ebl'a. Vi ĝi'n volv'as kun tiom da pacienc'o kaj zorg'o, kiom vi bezon'us por kun'fald'i nov'a'n pantalon'o'n, kaj post kvin minut'o'j, kiam vi ĝi'n lev'as, ĝi est'as jam mal'bel'eg'a, anim'sku'a implik'aĵ'o.

Insult'i mi ne vol'as, tamen mi firm'e kred'as, ke se vi pren'us mez'a'n tren'ŝnur'o'n kaj etend'us ĝi'n rekt'e tra la mez'o de kamp'o kaj post'e turn'us al ĝi la dors'o'n dum tri'dek sekund'o'j, vi trov'us, re'rigard'ant'e, ke ĝi jam kolekt'is si'n en amas'o'n mez'e de la kamp'o, ke ĝi kun'tord'iĝ'is kaj far'is el si inter'plekt'aĵ'o'n, perd'is si'a'j'n du fin'o'j'n kaj la tut'o far'iĝ'is maŝ'aĵ'o; vi bezon'us plen'a'n du'on'hor'o'n, sid'ant'e tie sur la herb'o kaj blasfem'ant'e la tut'a'n temp'o'n, por ĝi'n de'nov'e mal'implik'i.

Jen mi'a opini'o pri tren'ŝnur'o'j ĝeneral'e. Pov'as kompren'ebl'e est'i, ke trov'iĝ'as ankaŭ honor'ind'a'j escept'o'j; mi ne dir'as, ke ne. Pov'as est'i, ke trov'iĝ'as tren'ŝnur'o'j, kiu'j al'port'as honor'o'n al si'a profesi'o — konscienc'a'j, respekt'ind'a'j tren'ŝnur'o'j — tren'ŝnur'o'j, kiu'j ne imag'as si'n kroĉ'trik'aĵ'o kaj ne pen'as trik'i si'n en punt'aĵ'o'n tuj kiam oni las'as ili'n sol'a'j. Mi dir'as, ke pov'as est'i, ke trov'iĝ'as tia'j tren'ŝnur'o'j; mi sincer'e esper'as, ke trov'iĝ'as. Tamen tia'j'n mi neniam renkont'is.

Ĉi tiu'n tren'ŝnur'o'n mi en'tir'is mem tuj antaŭ ol ni al'ven'is al la kluz'o. Al Harris mi ne permes'is eĉ tuŝ'i ĝi'n, ĉar li est'as ne'zorg'em'a. Mi ĝi'n volv'is mal'rapid'e kaj si'n'gard'e kaj ĝi'n lig'is en la mez'o, ĝi'n fald'is kaj zorg'e de'met'is en la fund'o'n de la boat'o. Harris ĝi'n lev'is scienc'e kaj en'met'is en la man'o'n de Georg'o. Georg'o ĝi'n pren'is firm'e, ten'is ĝi'n for de si kaj komenc'is ĝi'n mal'volv'i kvazaŭ li de'met'us vind'aĵ'o'n de nov'e nask'it'a infan'o; antaŭ ol li mal'volv'is dek metr'o'j'n, ĝi jam pli simil'is mal'bon'e far'it'a'n pord'tapiŝ'et'o'n ol i'o'n ali'a'n. Tiel ĉiam est'as kaj la sam'o ĉiam okaz'as kun ĝi. La vir'o sur la bord'o, kiu pen'as ĝi'n mal'implik'i, pens'as, ke la tut'a kulp'o aparten'as al la vir'o, kiu ĝi'n volv'is; kiam river'ul'o pens'as i'o'n, li el'dir'as tio'n.

—Kio'n vi pen'is far'i el ĝi, ĉu fiŝ'kapt'a'n ret'o'n? Ja bel'a'n fuŝ'aĵ'o'n vi far'is; kial vi ne volv'is ĝi'n ĝust'e, stult'a ŝtip'o? — li el'grunt'as de temp'o al temp'o, furioz'e barakt'ant'e kun ĝi, kaj met'as ĝi'n plat'a sur la bord'voj'o'n kaj ĉirkaŭ'kur'as ĝi'n pen'ant'e trov'i la fin'aĵ'o'n.

Ali'flank'e la vir'o, kiu ĝi'n volv'is, pens'as, ke la tut'a kaŭz'o de la konfuz'o est'as la vir'o, kiu pen'as ĝi'n mal'volv'i.

—Ĝi est'is ĝust'a, kiam vi pren'is ĝi'n! — li kri'as indign'e. — Kial vi ne atent'as, kio'n vi far'as? Vi ĉiam labor'as en tre sen'zorg'a manier'o. Eĉ konstru'stang'o'n vi implik'us!

Ili sent'as si'n tiel koler'a'j unu al la ali'a, ke ili volont'e pend'ig'us unu la ali'a'n per la mal'ben'ind'aĵ'o. For'pas'as dek minut'o'j kaj la unu'a vir'o el'ig'as kri'eg'o'n kaj frenez'iĝ'as, danc'as sur la ŝnur'o kaj pen'as tir'i ĝi'n rekt'a, kapt'as la unu'a'n pec'o'n, kiu ven'as al li'a man'o, kaj ĝi'n tir'eg'as. Tio kompren'ebl'e ĝi'n nur implik'as pli ol antaŭ'e. Tiam la du'a vir'o grimp'as el la boat'o kaj ven'as por help'i li'n, ili bar'as si'a'n voj'o'n kaj mal'help'as unu la ali'a'n. Ili ambaŭ pren'as la sam'a'n pec'o'n de ŝnur'o, ĝi'n tir'as en kontraŭ'a'j direkt'o'j kaj mir'as, ke io halt'ig'as ĝi'n. Fin'e ili liber'ig'as ĝi'n kaj tiam ili si'n turn'as kaj trov'as, ke la boat'o jam for'naĝ'is kaj vetur'as rekt'e al la akv'o'barier'o.

Tio foj'e fakt'e okaz'is, laŭ mi'a propr'a sci'o. Est'is apud Boveney, iu'n maten'o'n iom vent'a'n. Ni rem'ad'is laŭ'flu'e, kaj, ĉirkaŭ'ir'int'e la kurb'o'n, ni rimark'is du vir'o'j'n sur la bord'o. Ili est'is rigard'ant'a'j unu la ali'a'n kun la plej konfuz'it'a kaj sen'help'e mal'feliĉ'a mien'o, kiu'n mi iam vid'is antaŭ'e aŭ post'e sur hom'a vizaĝ'o, kaj ili ten'is inter si long'a'n tren'ŝnur'o'n. Est'is klar'e, ke io okaz'is, ni tial halt'is kaj demand'is, kio okaz'is al ili.

—Jen, ni'a boat'o for'ir'is! — ili respond'is per indign'a ton'o. — Ni el'ir'is nur por mal'implik'i la tren'ŝnur'o'n kaj kiam ni rigard'is, ĝi est'is for!

Ŝajn'e ili'n dolor'ig'is tio, kio'n ili evident'e konsider'is kiel mal'nobl'a kaj sen'dank'a ag'o flank'e de la boat'o.

Ni trov'is por ili la for'kur'int'o'n du'on'mejl'o'n for, ten'at'a de junk'o'j, kaj ni re'port'is ĝi'n al ili. Mi vet'us, ke plu'a'n ŝanc'o'n ili tut'e ne don'is al tiu boat'o dum semajn'o.

Mi neniam forges'os la bild'o'n de tiu'j du vir'o'j promen'ant'a'j tie'n kaj re'e'n kun tren'ŝnur'o sur la bord'o kaj serĉ'ant'a'j si'a'n boat'o'n.

Oni vid'as sur la river'o mult'a'j'n amuz'aĵ'o'j'n rilat'a'j al tren'ad'o. Unu el la plej kutim'a'j est'as la vid'o de par'o da tren'ant'o'j, vigl'e marŝ'ant'a'j antaŭ'e'n, en'profund'iĝ'int'a'j en vigl'a'n diskut'o'n, dum la vir'o en la boat'o, cent metr'o'j'n post ili, van'e kri'eg'as, ke ili halt'u, kaj per rem'il'o frenez'e signal'as si'a'n angor'o'n. Io mal'ĝust'iĝ'is; la direkt'il'o mal'fiks'iĝ'is aŭ la hok'stang'o for'glit'is, aŭ li'a ĉapel'o fal'is en la akv'o'n kaj rapid'e naĝ'as laŭ'flu'e for. Li vok'as, ke ili halt'u, komenc'e tut'e mild'e kaj ĝentil'e.

—He! Halt'u moment'o'n, mi pet'as! — li kri'as indiferent'e.

Mi'a ĉapel'o fal'is en la akv'o'n.

Post'e: — He! Tom, Dick! Ĉu vi ne aŭd'as? — ĉi'foj'e ne tiel afabl'e.

Pli post'e: — He! La infer'o vi'n pren'u, ŝtip'kap'a'j idiot'o'j! He!

Halt'u! Ho vi ... !

Post tio li salt'e lev'iĝ'as kaj ĉirkaŭ'danc'as, kri'eg'as, ĝis li'a vizaĝ'o ruĝ'iĝ'as, kaj li mal'ben'as ĉio'n, kio'n li kon'as. La bub'o'j sur la bord'o halt'as kaj li'n pri'mok'as kaj ĵet'as ŝton'o'j'n al li, dum li est'as tren'at'a preter ili kun la rapid'ec'o de kvar mejl'o'j hor'e kaj ne pov'as el'ir'i.

La plej'part'o de tia'spec'a'j mal'facil'aĵ'o'j est'us evit'it'a, se tiu'j, kiu'j tren'as, ten'us en la memor'o tio'n, ke ili tren'as, kaj rigard'us sufiĉ'e oft'e por vid'i, kiel fart'as la tren'at'o. Est'as plej bon'e las'i la tren'ad'o'n al unu vir'o. Kiam du tren'as, ili komenc'as inter'babil'i kaj forges'as, kaj la boat'o mem fakt'e nur mal'mult'e rezist'ant'e ne mult'e serv'as por re'memor'ig'i ili'n.

Don'ant'e ekzempl'o'n, kiel forges'em'a pov'as est'i par'o da tren'ant'o'j, Georg'o rakont'is al ni pli mal'fru'e en la vesper'o, kiam post la vesper'manĝ'o ni diskut'is la tem'o'n, tre strang'a'n okaz'int'aĵ'o'n.

Li kaj tri ali'a'j vir'o'j, tiel li dir'is, iu'n vesper'o'n est'is rem'ant'a'j tre pez'e ŝarĝ'it'a'n boat'o'n kontraŭ'flu'e de Maidenhead. Iom preter la kluz'o de Cookham ili rimark'is vir'o'n kaj jun'ul'in'o'n, kiu'j promen'is sur la bord'voj'et'o, ambaŭ en'profund'iĝ'int'a'j en ŝajn'e interes'a kaj absorb'a inter'parol'o. Ili port'is inter si hok'stang'o'n kaj fiks'it'a al la hok'stang'o est'is tren'ŝnur'o, kiu tren'iĝ'is post ili kun la fin'o en la akv'o. Neni'u boat'o est'is apud'e, neni'u boat'o est'is vid'ebl'a. Dev'as est'i, ke iam boat'o est'is lig'it'a al tiu tren'ŝnur'o, tio est'is cert'a; sed kio okaz'is al ĝi, kia terur'a sort'o traf'is ĝi'n kaj tiu'j'n, kiu'j rest'is en ĝi, tio est'is kaŝ'it'a en mister'o. Kio ajn est'is la mal'feliĉ'o, ĝi neniel ĝen'is la jun'a'j'n ge'sinjor'o'j'n, kiu'j est'is tren'ant'a'j. Ili hav'is la hok'stang'o'n kaj ili hav'is la ŝnur'o'n, kaj tio ŝajn'is ĉio, kio'n ili kred'is neces'a por ili'a labor'o.

Georg'o est'is kri'ont'a por vek'i ili'n, sed en tiu moment'o en'ir'is li'a'n mens'o'n bril'a pens'o kaj li ne kri'is. Li anstataŭ'e pren'is la al'kroĉ'il'o'n, klin'is si'n antaŭ'e'n kaj en'tir'is la fin'o'n de la tren'ŝnur'o; li far'is en ĝi maŝ'o'n, met'is ĝi'n ĉirkaŭ si'a'n mast'o'n, ord'ig'is la rem'il'o'j'n, ir'is sid'iĝ'i en la mal'antaŭ'o kaj brul'ig'is si'a'n pip'o'n.

Tiu'j du ge'jun'ul'o'j tren'is tiu'j'n kvar dik'korp'a'j'n ul'o'j'n kaj pez'a'n boat'o'n ĝis Marlow.

Georg'o dir'is, ke li neniam antaŭ'e vid'is tiom da pens'em'a mal'ĝoj'o koncentr'ig'it'a en unu rigard'o, kiel en la moment'o, kiam ĉe la kluz'o tiu'j jun'a'j ge'am'ant'o'j kompren'is, ke dum la last'a'j du mejl'o'j ili tren'is mal'ĝust'a'n boat'o'n. Georg'o kred'is, ke se ne est'us la de'ten'ant'a influ'o de la jun'a vir'in'o ĉe li'a flank'o, la jun'a vir'o ebl'e si'n don'us al fort'a lingv'aĵ'o.

La jun'ul'in'o kiel unu'a re'ven'is el si'a surpriz'iĝ'o, kaj re'ven'int'e, ŝi inter'plekt'is la man'o'j'n kaj dir'is, frenez'e:
—Ho, Henrik'o, kie do est'as onkli'nj'o?

—Ĉu ili iam re'trov'is la mal'jun'ul'in'o'n? — demand'is Harris.

Georg'o respond'is, ke li ne sci'as.

Ali'a'n ekzempl'o'n de danĝer'a mank'o de simpati'o inter tren'ant'o kaj tren'at'o vid'is Georg'o kaj mi foj'e apud Walton. Okaz'is tie, kie la bord'voj'et'o grad'e dekliv'as mal'supr'e'n ĝis la akv'o, dum ni tend'um'is sur la kontraŭ'a bord'o kaj observ'is la mond'o'n ĝeneral'e, ke baldaŭ aper'is mal'grand'a boat'o tren'at'a rapid'eg'e tra la akv'o de fort'a boat'ĉeval'o, sur kiu sid'is tre mal'grand'a knab'o. En la boat'o kvin vir'o'j kuŝ'is dis'e en rev'em'a'j kaj ripoz'em'a'j poz'o'j; precip'e la direkt'ant'o hav'is trankvil'a'n aspekt'o'n.

—Mi ŝat'us vid'i li'n tir'i la mal'ĝust'a'n ŝnur'o'n, — murmur'et'is Georg'o, dum ili preter'pas'is. Ĝust'e en tiu moment'o li tio'n far'is kaj la boat'o rapid'is sur la bord'o'n kun tia bru'o, kiel se ar'iĝ'us kvar'dek mil lin'tol'aĵ'o'j. Du vir'o'j, korb'eg'o kaj tri rem'il'o'j tuj for'las'is la boat'o'n mal'dekstr'e kaj kuŝ'iĝ'is sur la bord'o, post unu kaj du'on'a moment'o ali'a'j du vir'o'j el'boat'iĝ'is dekstr'e kaj sid'iĝ'is mez'e de hok'stang'o'j kaj vel'o'j kaj valiz'o'j kaj botel'o'j. La rest'int'o plu'ir'is ankoraŭ du'dek metr'o'j'n kaj tiam el'ir'is kap'antaŭ'e'n.

Tio ŝajn'is tiel mal'pez'ig'i la boat'o'n, ke ĝi plu'ir'is pli facil'e, dum la knab'et'o kri'ad'is plen'voĉ'e kaj galop'ig'is la ĉeval'o'n. La vir'o'j rekt'iĝ'is kaj gap'is al si reciprok'e. Pas'is kelk'a'j sekund'o'j antaŭ ol ili konstat'is, kio okaz'is al ili kaj, konstat'int'e tio'n, ili komenc'is kri'i plen'gorĝ'e al la knab'o, ke li halt'u. Li est'is tamen tro okup'it'a per la ĉeval'o por aŭd'i ili'n, kaj ni rigard'is ili'n post'kur'i li'n ĝis la mal'proksim'o kaŝ'is ili'n de la vid'o.

Mi ne pov'as dir'i, ke mi bedaŭr'is ili'a'n mal'feliĉ'o'n. Fakt'e, mi nur vol'as, ke simil'a'j'n mal'feliĉ'o'j'n renkont'u ĉiu'j jun'a'j mal'saĝ'ul'o'j, kiu'j tia'manier'e tren'ig'as si'a'j'n boat'o'j'n — kaj mult'a'j tio'n far'as. Krom la danĝer'o, al kiu ili si'n sub'met'as, ili est'as mem danĝer'o kaj ĝen'o por ĉiu ali'a boat'o, kiu'n ili preter'pas'as. Vetur'ant'e tiel rapid'e ili tut'e ne pov'as mov'iĝ'i el la voj'o de iu ali'a, nek pov'as iu ali'a boat'o mov'iĝ'i el ili'a voj'o. Ili'a ŝnur'o al'kroĉ'iĝ'as trans vi'a mast'o, vi'n renvers'as, aŭ ĝi kapt'as iu'n en la boat'o, kaj aŭ ĵet'as tiu'n en la akv'o'n aŭ tranĉ'as al li la vizaĝ'o'n. La plej bon'a rimed'o est'as ne ced'i kaj pret'iĝ'i por bat'i ili'n per la mal'antaŭ'o de la mast'o.

El ĉiu'j spert'o'j rilat'e al tren'ad'o la plej ekscit'a est'as est'i tren'at'a de knab'in'o'j. Tia'n sensaci'o'n neni'u dev'us preter'las'i. Por tren'i boat'o'n ĉiam neces'as tri knab'in'o'j; du ten'as la ŝnur'o'n kaj la tri'a ĉirkaŭ'kur'as kaj rid'aĉ'as. Kutim'e jam en la komenc'o ili sukces'as inter'plekt'iĝ'i. La ŝnur'o si'n volv'as ĉirkaŭ ili'a'j krur'o'j, ili dev'as sid'iĝ'i sur la voj'et'o kaj mal'lig'i unu la ali'a'n, ili volv'as ĝi'n ĉirkaŭ la kol'o'n kaj preskaŭ sufok'iĝ'as. Fin'e tamen ili rekt'ig'as la ŝnur'o'n kaj kur'as, tren'ant'e la boat'o'n kun tut'e danĝer'a rapid'ec'o. Kur'int'e cent metr'o'j'n ili natur'e est'as sen'spir'a'j kaj subit'e halt'as, ĉiu'j sid'iĝ'as sur la herb'o kaj rid'as, kaj vi'a boat'o for'naĝ'as ĝis la mez'o de la river'o kaj turn'as si'n, antaŭ ol vi sci'as, kio okaz'is aŭ pov'as pren'i rem'il'o'n. Tiam ili star'iĝ'as, tut'e surpriz'it'a'j.

—Ho, rigard'u! — ili dir'as; — li for'ir'is tut'e ĝis la mez'o.

Post tio ili kelk'a'n temp'o'n tren'as sufiĉ'e regul'e, kiam subit'e unu el ili ek'pens'as, ke ŝi pingl'e fiks'os la rob'o'n, kaj tiu'cel'e ili halt'as kaj la boat'o al'ter'iĝ'as.

Vi salt'e lev'iĝ'as kaj ĝi'n for'puŝ'as kaj kri'as, ke ili ne halt'u.

—Jes. Kio est'as? — ili re'kri'as.

—Ne halt'u, vi kri'eg'as.

—Ne kio?

—Ne halt'u, daŭr'ig'u — daŭr'ig'u!

—Re'ven'u, Emily, kaj ek'sci'u, kio'n ili vol'as, — dir'as unu; Emily re'ven'as, kaj demand'as, kio est'as.

—Kio'n vi vol'as? — ŝi dir'as; — ĉu io okaz'is?

—Ne, — vi respond'as, — ĉio est'as bon'a; nur daŭr'ig'u, vi kompren'as — ne halt'u.

—Kial ne?

—Nu, ni ne pov'as direkt'i, se vi halt'as. Al la boat'o neces'as iom da rapid'ec'o.

—Neces'as kio?

—Rapid'ec'o — vi dev'as daŭr'e antaŭ'e'n'tren'i la boat'o'n.

—Ho, bon'e, mi sci'ig'os ili'n. Ĉu ni far'as tio'n kontent'ig'e?

—Ho, jes, tre bon'e, fakt'e, sed nur ne halt'u.

—Tio tut'e ne ŝajn'as mal'facil'a. Mi kred'is, ke tio est'as pli mal'facil'a.

—Ho, ne, tio est'as simpl'a. Vi bezon'as nur daŭr'ig'i tio'n sen'halt'e, jen ĉio.

—Mi kompren'as. Don'u al mi mi'a'n ruĝ'a'n ŝal'o'n, ĝi kuŝ'as sub la kusen'o.

Vi trov'as la ŝal'o'n kaj ĝi'n en'man'ig'as al ŝi kaj jam ali'a re'ven'is kaj pens'as, ke ankaŭ ŝi hav'os la si'a'n, kaj ili kun'pren'as ankaŭ la ŝal'o'n de Mary hazard'cel'e, sed Mary ne vol'is ĝi'n, tial ili re'port'as ĝi'n kaj pren'as komb'il'o'n anstataŭ'e. For'pas'as ĉirkaŭ du'dek minut'o'j antaŭ ol ili de'nov'e ek'ir'as kaj ĉe la plej proksim'a voj'kurb'iĝ'o ili vid'as bov'in'o'n kaj vi dev'as el'ir'i el la boat'o por for'kur'ig'i la bov'in'o'n for de ili'a voj'o.

Est'as en la boat'o eĉ ne unu enu'ig'a moment'o, kiam ĝi'n tren'as knab'in'o'j.

Post iom da temp'o Georg'o sukces'is rekt'ig'i la ŝnur'o'n, kaj li tren'is ni'n mal'rapid'e ĝis Pent'o'n Hook. Tie ni diskut'is la grav'a'n demand'o'n pri tend'um'ad'o. Ni jam decid'is dorm'i tiu'n nokt'o'n en la boat'o, kaj ni do dev'is aŭ halt'i en tiu ĉirkaŭ'aĵ'o aŭ plu'ir'i preter Staines. Tiam tamen ŝajn'is iom fru'e por fin'i, ĉar la sun'o ankoraŭ bril'is en la ĉiel'o, ni do inter'konsent'is, ke ni vetur'os antaŭ'e'n al Runnymead, je distanc'o de tri kaj du'on'a mejl'o'j, kviet'a arb'plen'a part'o de la river'o kaj kie trov'iĝ'as bon'a ŝirm'ej'o.

Ni ĉiu'j tamen bedaŭr'is post'e, ke ni ne halt'is ĉe Pent'o'n Hook. Vetur'ig'i boat'o'n tri-kvar mejl'o'j'n est'as bagatel'o fru'e en la mal'ten'o, sed tio est'as lac'ig'a labor'o en la fin'o de long'a tag'o.

Neni'a'n interes'o'n hav'as por vi la pejzaĝ'o dum tiu'j last'a'j kelk'a'j mejl'o'j. Vi nek babil'as nek rid'as. Ĉiu du'on'mejl'o, kiu'n vi tra'pas'as, ŝajn'as kiel du. Vi apenaŭ pov'as kred'i, ke vi est'as ankoraŭ tie, kie vi est'as, kaj vi est'as cert'a, ke la land'kart'o sen'dub'e est'as erar'a; kiam vi jam pen'e tra'vetur'is distanc'o'n, kiu ŝajn'as al vi almenaŭ dek mejl'o'j kaj la kluz'o ankoraŭ ne vid'ebl'iĝ'as, vi pens'as sen'ŝerc'e, ke sen'dub'e ili for'ŝtel'is ĝi'n kaj for'kur'is kun ĝi.

Mi memor'as, kiel foj'e sur la river'o mi terur'e mal'trankvil'iĝ'is. Mi est'is tie kun jun'ul'in'o — kuz'in'o ĉe la patr'in'a flank'o — kaj ni est'is rem'ant'a'j al Goring. Est'is iom mal'fru'e kaj ni tre dezir'is al'ven'i — almenaŭ ŝi tre dezir'is al'ven'i. Est'is du'on'o post la ses'a, kiam ni ating'is la kluz'o'n de Benson, krepusk'iĝ'is kaj tiam ŝi mal'trankvil'iĝ'is. Ŝi dir'is, ke ŝi dev'as est'i hejm'e por vesper'manĝ'o. Mi dir'is, ke tio'n ankaŭ mi vol'as; mi aper'ig'is land'kart'o'n, kiu'n mi kun'port'is, por ek'sci'i preciz'e, kiom pli long'e ni dev'os vetur'i. Mi vid'is, ke la plej proksim'a kluz'o — Wallingford — est'as ĝust'e unu mejl'o'n kaj du'on'o'n for kaj de tie ankoraŭ kvin ĝis Cleeve.

—Ho, ĉio est'as bon'a! — mi dir'is. — La sekv'ant'a'n kluz'o'n ni preter'pas'os antaŭ la sep'a kaj est'as nur unu post ĝi; — kaj mi mi'n don'is al la labor'o kaj rem'is persist'e.

Ni preter'pas'is la pont'o'n kaj baldaŭ post'e mi demand'is, ĉu ŝi vid'as la kluz'o'n. Ŝi dir'is, ke ne, ke neniu'n kluz'o'n ŝi pov'as vid'i; mi dir'is ”Ho!” kaj rem'is antaŭ'e'n. For'pas'is ankoraŭ kvin minut'o'j, kaj tiam mi ŝi'n pet'is, ke ŝi rigard'u de'nov'e.

—Ne, — ŝi dir'is; — eĉ ne sign'o'n de kluz'o mi vid'as.

—Vi ... vi est'as cert'a, ke vi kon'as kluz'o'n, kiam vi vid'as ĝi'n?

— mi demand'is hezit'em'e, ne vol'ant'e ŝi'n ofend'i.

La demand'o tamen ŝi'n ne ofend'is kaj ŝi propon'is, ke prefer'e mi rigard'u mem; mi do de'met'is la rem'il'o'j'n kaj rigard'is.

La river'o etend'iĝ'is en la krepusk'o ĉirkaŭ unu mejl'o'n rekt'e antaŭ ni; eĉ ne ombr'o de kluz'o est'is vid'ebl!a.

—Vi ne opini'as, ke ni de'voj'iĝ'is, ĉu? demand'is mi'a kun'ul'in'o.

Mi ne vid'is, kiel tio pov'us est'i; kvankam, kiel mi kompren'is, ni ebl'e iel en'ir'is flank'a'n river'et'o'n kaj nun ir'as rekt'e al la akv'o'fal'o.

Ŝi'n tut'e ne konsol'is tiu ide'o kaj ŝi ek'plor'is. Ŝi dir'is, ke ni ambaŭ dron'os, ke tio est'as pun'o al ŝi pro tio, ke ŝi boat'promen'is kun mi.

La pun'o ŝajn'is al mi tro'a; sed mi'a kuz'in'o kred'is, ke ne, kaj esper'is, ke ĉio baldaŭ fin'iĝ'os.

Mi pen'is kuraĝ'ig'i ŝi'n kaj pri'rid'is la tut'a'n afer'o'n. Mi dir'is, ke evident'e mi ne rem'is tiel rapid'e, kiel mi kred'is, sed ke nun la kluz'o'n ni baldaŭ ating'os kaj mi rem'is ankoraŭ mejl'o'n.

Tiam mi ek'tim'is mem. Ankoraŭ'foj'e mi rigard'is la land'kart'o'n. Jen est'is la kluz'o ĉe Wallingford, klar'e sign'it'a, je mejl'o kaj du'on'o mal'supr'e de la kluz'o de Benson. Ĝi est'is bon'a, fid'ind'a land'kart'o; ceter'e, la kluz'o'n mi memor'is. Mi ĝi'n jam tra'pas'is du'foj'e. Kie ni est'as? Kio okaz'is al ni? Mi pens'is, ke ĉio est'as nur sonĝ'o kaj ke fakt'e mi nur dorm'as en la lit'o kaj vek'iĝ'os post minut'o kaj oni dir'os al mi, ke est'as jam post la dek'a.

Mi demand'is mi'a'n kuz'in'o'n, ĉu ŝi kred'as, ke ĝi est'as sonĝ'o, kaj ŝi respond'is, ke ŝi est'is far'ont'a al mi la sam'a'n demand'o'n; tiam ni ambaŭ demand'is al ni, ĉu ni ambaŭ dorm'as, kaj se jes, kiu ver'e sonĝ'as, kaj kiu est'as tiu, kiu est'as nur sonĝ'o; tio far'iĝ'is interes'a.

Mi tamen daŭr'e rem'ad'is, sed ankoraŭ neni'a kluz'o vid'ebl'iĝ'is, la river'o far'iĝ'is pli kaj pli mal'hel'a kaj mister'a sub la amas'iĝ'ant'a'j ombr'o'j de la nokt'o kaj ĉio ŝajn'is strang'a kaj ne'natur'a. Mi pens'is pri kobold'o'j kaj fantom'o'j kaj erar'lum'o'j, tiu'j mal'bon'a'j knab'in'o'j, kiu'j sid'as vek'a'j la tut'a'n nokt'o'n sur la rok'o'j kaj log'as la hom'o'j'n en turn'akv'o'j'n kaj simil'e; kaj mi bedaŭr'is, ke mi ne est'is pli bon'a hom'o kaj ne kon'as pli da himn'o'j. Mez'e de ĉi tiu'j pens'o'j mi aŭd'is la ben'at'a'j'n muzik'son'o'j'n de ”Li ili'n sur'hav'as” lud'at'a mal'bon'e per akordion'et'o kaj sci'is, ke ni est'as sav'it'a'j.

Kutim'e la ton'o'j'n de akordion'o mi ne admir'as; sed, ho! kiel bel'eg'a tiam al ni ambaŭ ŝajn'is la muzik'o — mult'e, mult'e pli bel'a ol pov'us son'i la voĉ'o de Orfe'o aŭ la liut'o de Apolon'o aŭ io tia. Ĉiel'a muzik'o, en ni'a tiam'a spirit'stat'o, est'us ni'n nur pli turment'int'a. Anim'tuŝ'a'n harmoni'o'n, ĝust'e lud'at'a'n, ni est'us interpret'int'a'j kiel demon'a'n avert'o'n kaj est'us tut'e mal'esper'iĝ'int'a'j. Sed en la son'o'j de ”Li ili'n sur'hav'as”, spasm'e el'ig'at'a'j, kun ne'vol'a'j variant'o'j el bru'spir'a akordion'o, est'is io ne'ordinar'e hom'a kaj kuraĝ'ig'a.

La ĉarm'a'j son'o'j al'proksim'iĝ'is kaj baldaŭ la boat'o, en kiu ili produkt'iĝ'is, al'flank'iĝ'is.

Ĝi en'hav'is grup'o'n de provinc'a'j pleb'an'o'j, boat'e promen'ant'a'j sub la lun'lum'o. (La lun'o ne montr'iĝ'is, sed tio ne est'is ili'a kulp'o). Neniam en la viv'o mi vid'is pli al'log'a'j'n, am'ind'a'j'n hom'o'j'n. Mi salut'is ili'n kaj demand'is, ĉu ili pov'as dir'i al ni la voj'o'n al la kluz'o de Wallingford; mi klar'ig'is, ke jam de du hor'o'j mi ĝi'n serĉ'as.

—La kluz'o ĉe Wallingford! — ili respond'is. — Di'o vi'n ben'u, sinjor'o. Ĝi'n oni for'ig'is antaŭ pli ol unu jar'o. Ne est'as kluz'o nun ĉe Wallingford, sinjor'o. Vi est'as nun proksim'e de Cleeve.

La diabl'o mi'n pren'u, jen est'as sinjor'o serĉ'ant'a la kluz'o'n ĉe Wallingford, Bill!

Pri tio mi neniam pens'is. Mi vol'is fal'i sur ili'a'n kol'o'n kaj ben'i ili'n; sed la river'et'o flu'is tro fort'e por permes'i tio'n, mi do dev'is kontent'iĝ'i per nur'a'j mal'varm'e son'ant'a'j vort'o'j de dank'em'o.

Mil foj'o'j'n mi dank'is ili'n kaj dir'is, ke est'as bel'eg'a nokt'o, ni dezir'is al ili bon'a'n vojaĝ'o'n kaj mi kred'as, ke mi invit'is ili'n ĉiu'j'n ven'i pas'ig'i semajn'o'n kun mi, kaj mi'a kuz'in'o dir'is, ke ŝi'a patr'in'o tre ĝoj'os vid'i ili'n. Ni kant'is la ”Ĥor'o'n de la soldat'o'j”

el Faŭst'o kaj malgraŭ ĉio al'ven'is hejm'e'n ĝust'a'temp'e por la vesper'manĝ'o.

Ĉapitr'o X

Ni'a unu'a nokt'o — Sub kanvas'o — Pet'o por help'o — Kontraŭ'em'o'n de te'kaserol'o'j, kiel venk'i — Vesper'manĝ'o — Kiel sent'i si'n virt'a — Bezon'at'a est'as oportun'a, bon'e dren'it'a, sen'hom'a insul'o, prefer'e en la proksim'ec'o de la Sud'pacifik'a ocean'o — Strang'a tra'viv'aĵ'o de la patr'o de Georg'o — Mal'kviet'a nokt'o

Harris kaj mi pens'is, ke sen'dub'e tiel sam'e est'as for'ig'it'a ankaŭ la kluz'o ĉe la Bell-akv'o'barier'o. Georg'o jam tren'is ni'n ĝis Staines kaj de tie la boat'o'n ni tren'is mem kaj ŝajn'is, ke ni tren'as post ni kvin'dek tun'o'j'n kaj marŝ'is kvar'dek mejl'o'j'n. Est'is du'on'o post la sep'a, kiam ni tra'pas'is la kluz'o'n, kaj tiam ni ĉiu'j en'boat'iĝ'is kaj rem'is tut'e apud la mal'dekstr'a bord'o, serĉ'ant'e lok'o'n por al'ter'iĝ'o.

Unu'e ni intenc'is ir'i ĝis la insul'o Magna Carta, ĉarm'e bel'a part'o de la river'o, kie ĝi serpent'um'as en mol'a, verd'a val'o, por tend'um'i en unu el la mult'a'j pitoresk'a'j golf'et'o'j trov'ebl'a'j ĉirkaŭ tiu et'a bord'o. Tamen iel ni ne sent'is, ke nun ni sopir'as al la pitoresk'a tiom, kiom ni sopir'is pli fru'e en la tag'o. Tiu'nokt'e ni'n est'us kontent'ig'int'a akv'o inter karb'o'boat'o kaj gas'produkt'ej'o. Ni ne dezir'is pejzaĝ'o'n. Ni dezir'is manĝ'i vesper'manĝ'o'n kaj en'lit'iĝ'i. Ni tamen antaŭ'e'n'ir'is ĝis la pint'o — ”Piknik'a Pint'o” oni ĝi'n nom'as — kaj halt'is en tre plaĉ'a angul'o sub grand'a ulm'o, al kies etend'iĝ'ant'a'j radik'o'j ni lig'is la boat'o'n.

Tiam ni pens'is, ke ni manĝ'os la vesper'manĝ'o'n (ni jam sen'ig'is ni'n de la te'manĝ'o por ŝpar'i temp'o'n), sed Georg'o dir'is ne; ke prefer'e unu'e ni al'fiks'u la kanvas'o'n, antaŭ ol tut'e mal'lum'iĝ'os, kaj dum ni pov'as vid'i, kio'n ni far'as. Tiam, li dir'is, ni'a tut'a labor'o est'os fin'it'a kaj ni pov'os sid'iĝ'i kun trankvil'a anim'o.

La fiks'ad'o de tiu kanvas'o est'is pli mal'facil'a, mi kred'as, ol iu el ni atend'is. Ĝi ŝajn'is simpl'a en la abstrakt'o. Oni pren'as kvin fer'a'j'n ark'aĵ'o'j'n, simil'a'j'n al grand'eg'a'j kroket'du'on'ring'eg'o'j, fiks'as ili'n super la boat'o kaj tiam stern'as sur ili'n la kanvas'o'n kaj sekur'ig'as ĝi'n; la tut'a labor'o daŭr'os plen'a'j'n dek minut'o'j'n, ni kred'is.

Tio est'is mal'ĝust'a taks'o.

Ni pren'is la du'on'ring'eg'o'j'n kaj las'is ili'n fal'i en la ing'o'j'n pret'ig'it'a'j'n por ili. Tio'n vi ne imag'as danĝer'a labor'o; tamen nun, re'rigard'ant'e, mi mir'as, ke iu el ni ankoraŭ viv'as por rakont'i, kio okaz'is. Ne du'on'ring'eg'o'j ili est'is, ili est'is demon'o'j.

Unu'e ili tut'e ne vol'is fiks'iĝ'i en si'a'j ing'o'j kaj ni dev'is salt'i sur ili'n, pied'bat'i kaj martel'i ili'n per la hok'stang'o; kiam fin'e ili en'iĝ'is, ni trov'is, ke ili ne est'as la ĝust'a'j du'on'ring'eg'o'j por tiu'j ing'o'j kaj ke ili dev'os do re'e el'iĝ'i.

Ili tamen ne vol'is el'iĝ'i antaŭ ol du el ni jam barakt'is kun ili kvin minut'o'j'n, kiam ili subit'e salt'is kaj pen'is ĵet'i ni'n en la akv'o'n kaj dron'ig'i. Ili hav'is en si'a mez'o ĉarnir'o'j'n, kaj kiam ni for'turn'is la okul'o'j'n, ili ni'n pinĉ'is per tiu'j ĉarnir'o'j ĉe delikat'a'j part'o'j de la korp'o; dum ni lukt'is kun unu flank'o de la du'on'ring'eg'o kaj pen'is ĝi'n konsent'ig'i al si'a dev'o, la ali'a flank'o fripon'ul'e si'n ŝov'is mal'antaŭ ni'n kaj ni'n frap'is sur la kap'o.

Fin'e ni sukces'is fiks'i ili'n kaj tiam bezon'is nur aranĝ'i la kovr'il'o'n super ili. Georg'o mal'volv'is ĝi'n kaj fiks'is unu fin'aĵ'o'n sur la antaŭ'o'n de la boat'o. Harris star'is en la mez'o por pren'i ĝi'n de Georg'o kaj rul'i ĝi'n al mi kaj mi rest'is ĉe la mal'antaŭ'o por ĝi'n ricev'i. Pas'is long'a temp'o kaj ĝi ankoraŭ ne ven'is. Georg'o bon'e far'is si'a'n part'o'n, sed por Harris la labor'o est'is nov'a kaj li fuŝ'is ĝi'n.

Kiel li far'is tio'n, mi ne sci'as, li ne pov'is mem klar'ig'i; sed en iu aŭ ali'a mister'a metod'o li sukces'is, post dek minut'o'j de super'hom'a pen'ad'o, tut'e volv'iĝ'i en ĝi. Li est'is tiel firm'e ĉirkaŭ'volv'it'a kaj en'fald'it'a kaj sur'kovr'it'a, ke li ne pov'is el'iĝ'i. Li kompren'ebl'e barakt'is frenez'e por la liber'ec'o — la nask'o'rajt'o de ĉiu angl'o — kaj tio'n far'ant'e (mi ek'sci'is post'e) renvers'is Georg'o'n; tiam ankaŭ Georg'o, blasfem'ant'e kontraŭ Harris, komenc'is barakt'i kaj ankaŭ li far'iĝ'is ĉirkaŭ'volv'it'a kaj kun'fald'it'a.

Pri ĉio ĉi mi sci'is neni'o'n tiu'temp'e. La afer'o'n mi ne kompren'is mem. Oni ordon'is, ke mi rest'u, kie mi est'as, kaj atend'u ĝis la kanvas'o ven'os al mi; Montmorency kaj mi star'is tie kaj atend'is, ambaŭ bon'a'j kiel or'o. Ni pov'is vid'i, ke la kanvas'o fort'e ĵet'iĝ'as kaj sku'iĝ'as, sufiĉ'e konsider'ind'e; sed ni supoz'is, ke tio est'as part'o de la metod'o kaj ne en'miks'iĝ'is.

Ni aŭd'is ankaŭ mult'e da sufok'at'a lingv'aĵ'o ven'i el sub ĝi kaj ni diven'is, ke ili trov'as la labor'o'n iom mal'facil'a, kaj konklud'is, ke est'as prefer'ind'e atend'i, ĝis la afer'o far'iĝ'os iom pli simpl'a, antaŭ ol ni inter'miks'iĝ'os.

Ni atend'is iom da temp'o, sed la afer'o ŝajn'is far'iĝ'i pli kaj pli komplik'it'a, ĝis fin'e la kap'o de Georg'o si'n tord'is ekster'e'n super la flank'o de la boat'o kaj ek'parol'is.

Ĝi dir'is:
—He! Don'u help'o'n ĉi tie, vi kukol'o, kial vi star'as tie kiel pajl'o'ŝtop'it'a mumi'o, kiam vi vid'as, ke ni ambaŭ sufok'iĝ'as, vi fuŝ'kap'ul'o?

Pet'o'n por help'o mi neniam pov'is kontraŭ'star'i, tial mi ir'is kaj liber'ig'is ili'n; ne tro fru'e, ĉar la vizaĝ'o de Harris est'is jam preskaŭ nigr'a.

Post tio ni bezon'is du'on'hor'o'n da pen'ig'a labor'o, antaŭ ol ĝi est'is ĝust'e fiks'it'a, kaj tiam ni for'ig'is la rub'o'n kaj aper'ig'is la vesper'manĝ'o'n. La kaserol'o'n ni met'is sur la forn'et'o'n en la antaŭ'o de la boat'o kaj for'ir'is al la mal'antaŭ'o kaj ŝajn'ig'is, ke ni ignor'as ĝi'n, komenc'ant'e el'pren'i la ali'a'j'n manĝ'il'ar'o'j'n.

Sur la river'o tio est'as la sol'a rimed'o por bol'ig'i kaserol'o'n.

Se ĝi vid'as, ke vi atend'as ĝi'n kaj mal'pacienc'i'as, la akv'o neniam eĉ komenc'os bol'i. Vi dev'as for'ir'i kaj komenc'i la manĝ'o'n, kvazaŭ vi tut'e ne intenc'us trink'i te'o'n. Vi dev'as eĉ ne re'rigard'i al ĝi. Tiam vi baldaŭ aŭd'os ĝi'n ŝpruc'et'i kaj frenez'e dezir'i, ke oni far'u el ĝi te'o'n.

Est'as sam'e bon'a plan'o, se temp'o urĝ'as, parol'i tre laŭt'e unu al ali'a pri tio, ke vi ne bezon'as te'o'n kaj ne trink'os ĝi'n. Vi al'proksim'iĝ'as al la kaserol'o, tiel ke ĝi pov'as aŭd'i vi'n, kaj tiam vi kri'as: ”Mi ne vol'as hav'i te'o'n; ĉu vi, Georg'o?” kaj Georg'o re'kri'as, ”Ho, ne, te'o'n mi ne ŝat'as; mi trink'os limonad'o'n anstataŭ'e — te'o est'as ne'digest'ebl'a.” Ĉe, tio, la akv'o en la kaserol'o ŝpruc'e bol'eg'as kaj esting'as la forn'et'o'n.

Ni uz'is ĉi tiu'n ruz'aĵ'o'n kaj la rezult'o est'is, ke kiam ĉio ali'a est'is pret'a, la te'o jam atend'is. Tiam ni brul'ig'is la lantern'o'n kaj sid'iĝ'is por vesper'manĝ'o.

Tiu'n manĝ'o'n ni bezon'is.

Dum tri'dek kvin minut'o'j neni'u son'o aŭd'ebl'is tra la long'o kaj larĝ'o de tiu boat'o, krom la tint'ad'o de tranĉ'il'ar'o kaj fajenc'o kaj la sen'ĉes'a muel'ad'o de kvar dent'ar'o'j. Ĉe la fin'o de tri'dek kvin minut'o'j Harris dir'is ”Ha!” kaj for'mov'is la mal'dekstr'a'n krur'o'n de sub si kaj anstataŭ'e met'is tie'n la dekstr'a'n.

Kvin minut'o'j'n post'e ankaŭ Georg'o dir'is ”Ha!” kaj for'ĵet'is si'a'n teler'o'n sur la bord'o'n; tri minut'o'j'n pli post'e, Montmorency don'is la unu'a'n sign'o'n de kontent'o montr'it'a'n de li de kiam ni komenc'is, kaj rul'iĝ'is sur si'a'n flank'o'n kaj dis'etend'is la krur'o'j'n; tiam mi dir'is ”Ha!” kaj klin'is la kap'o'n mal'antaŭ'e'n kaj frap'is ĝi'n al unu el la du'on'ring'eg'o'j, sed tio'n mi ne atent'is. Mi eĉ ne blasfem'is.

Kiel bon'e oni sent'as si'n, kiam oni est'as sat'a — kiel kontent'a kun si kaj kun la mond'o! Tiu'j, kiu'j prov'is, dir'as al mi, ke sen'makul'a konscienc'o ig'as vi'n feliĉ'a kaj kontent'a; tamen la sam'o'n plen'a stomak'o far'as sam'e bon'e, kaj ĝi est'as pli mal'mult'e'kost'a kaj pli facil'e aranĝ'ebl'a. Oni sent'as si'n tiel pardon'em'a kaj mal'avar'a post solid'a kaj bon'e digest'it'a manĝ'o, tiel nobl'anim'a, tiel bon'far'em'a.

Tre strang'a est'as ĉi tiu reg'ad'o de la digest'a'j organ'o'j super ni'a mens'o. Ni ne pov'as labor'i, ni ne pov'as pens'i, krom se tio'n permes'as ni'a stomak'o. Ĝi potenc'as super ni'a'j emoci'o'j, ni'a'j pasi'o'j. Post ov'o kaj lard'o ĝi dir'as ”Labor'u!”. Post bifstek'o kaj bier'o ĝi dir'as ”Dorm'u!”. Post tas'o da te'o (du plen'kuler'o'j por ĉiu tas'o, kaj ne las'u ĝi'n star'i pli ol tri minut'o'j'n) ĝi dir'as al la cerb'o ”Nun lev'iĝ'u kaj montr'u vi'a'n fort'o'n. Est'u elokvent'a, profund'a kaj mild'a; rigard'u per klar'a okul'o en la natur'o'n kaj viv'o'n; etend'u vi'a'j'n blank'a'j'n flug'il'o'j'n de trem'ant'a pens'ad'o kaj flug'u kiel di'simil'a spirit'o super la kirl'ant'a mond'o sub vi, supr'e'n, tra long'a'j voj'o'j de flam'ant'a'j stel'o'j al la pord'o'j de la etern'ec'o!”.

Post varm'a'j spong'o'kuk'o'j ĝi dir'as ”Est'u mal'sprit'a kaj sen'anim'a, kiel best'o sur la kamp'o — sen'cerb'a best'o kun mal'vigl'a okul'o, lum'ig'at'a de neni'u radi'o de fantazi'o, aŭ esper'o, aŭ tim'o, aŭ am'o, aŭ viv'o.” Post brand'o, trink'it'a en sufiĉ'a kvant'o, ĝi dir'as ”Nun, ven'u, mal'saĝ'ul'o, rid'et'aĉ'u kaj stumbl'u, por ke rid'u vi'a'j sam'sort'an'o'j — babil'ad'u mal'saĝ'e, ŝpruc'ig'u sen'senc'a'j'n son'o'j'n kaj vid'ig'u, kiel sen'help'a naiv'ul'o est'as la kompat'ind'a hom'ar'o, kies sprit'o kaj vol'o dron'as kiel kat'id'o'j en du'on'col'o da brand'o”.

Ver'e, ni est'as la plej mizer'a'j, kompat'ind'a'j sklav'o'j de ni'a stomak'o. Ne streb'u al moral'o kaj virt'o, mi'a'j amik'o'j; vigl'e atent'u vi'a'n stomak'o'n, kaj ĝi'n nutr'u zorg'e kaj prudent'e. Tiam virt'o kaj kontent'o ven'os kaj reg'os en vi'a kor'o, ne'serĉ'it'e de ia pen'ad'o vi'a; vi est'os bon'a civit'an'o, am'a edz'o kaj mild'a patr'o — nobl'a, pi'a vir'o.

Antaŭ la vesper'manĝ'o Harris, Georg'o kaj mi est'is kverel'em'a'j, akr'a'parol'a'j kaj mal'bon'humor'a'j; post la vesper'manĝ'o ni sid'is, radi'ant'e unu sur la ali'a'n, kaj ankaŭ sur la hund'o'n ni radi'is. Ni am'is ni'n reciprok'e, ĉiu'j'n ni am'is. Harris, vag'ant'e ĉirkaŭ'e, tret'is sur la pied'kal'o'n de Georg'o. Se tio est'us okaz'int'a antaŭ la manĝ'o, Georg'o esprim'us esper'o'j'n kaj dezir'o'j'n rilat'e al la sort'o de Harris en ĉi tiu mond'o kaj la trans'a, kiu'j frost'trem'ig'us pens'em'a'n hom'o'n.

Anstataŭ'e li dir'is: — Atent'u, mal'jun'a knab'o; est'u si'n'gard'a.

Harris, anstataŭ respond'i per si'a'j plej mal'agrabl'a'j ton'o'j, ke oni apenaŭ pov'as ne tret'i sur iu'n part'o'n de la pied'o de Georg'o, se oni dev'as si'n okup'i ie en la distanc'o de dek metr'o'j de tie, kie sid'as Georg'o, sugest'ant'e, ke mez'grand'a'n boat'o'n Georg'o, kun pied'o'j tiel long'a'j, neniam rajt'as en'ir'i, kaj konsil'ant'e, ke li pend'ig'u ili'n trans la boat'rand'o, kiel li cert'e est'us far'int'a antaŭ la manĝ'o, nun dir'is: — Ho, mi tre bedaŭr'as, mal'jun'a knab'o; mi esper'as, ke mi vi'n ne dolor'ig'is.

Georg'o dir'is: ”Tut'e ne”; ke li'a est'as la kulp'o; Harris dir'is, ke ne, est'is li'a.

Est'is bel'e aŭskult'i ili'n.

Ni brul'ig'is ni'a'j'n pip'o'j'n, sid'is, rigard'is la kviet'a'n nokt'o'n kaj inter'babil'is.

Georg'o dir'is, kial ni ne rest'u ĉiam ĉi tiel — for de la mond'o kun ĝi'a'j pek'o'j kaj tent'o, viv'ant'e sobr'a'n, trankvil'a'n viv'o'n kaj bon'far'ant'e. Mi dir'is, ke i'o'n tia'n mi oft'e sopir'is mem; ni diskut'is la ebl'ec'o'n de tio, ke ni kvar for'ir'u al iu oportun'a, bon'e ekip'it'a sen'hom'a insul'o, kaj loĝ'u tie en la arb'ar'et'o'j.

Harris dir'is, ke la danĝer'o de sen'hom'a'j insul'o'j, kiel li aŭd'is, est'as, ke ili est'as tre mal'sek'a'j; Georg'o dir'is, ke ne, se ili est'as taŭg'e dren'it'a'j.

Tiam ni ek'parol'is pri dren'il'o'j, kaj tio memor'ig'is Georg'o'n pri rimark'ind'a tra'viv'aĵ'o spert'it'a de li'a patr'o. Li dir'is, ke li'a patr'o iam vojaĝ'is kun ali'a vir'o tra Kimr'uj'o, kaj iu'n nokt'o'n ili halt'is en mal'grand'a gast'ej'o, kie est'is ali'a'j vir'o'j, ili al'iĝ'is al la ali'a'j vir'o'j kaj kun ili pas'ig'is la vesper'o'n.

Tre gaj'a'n vesper'o'n ili pas'ig'is, ĝis tre mal'fru'e, kaj kiam ili est'is pret'a'j en'lit'iĝ'i, ankaŭ ili (ĉi tio okaz'is, kiam la patr'o de Georg'o est'is tre jun'a vir'o) est'is iom'et'e gaj'a'j. Ili (la patr'o de Georg'o kaj la amik'o de la patr'o de Georg'o) dev'is dorm'i en la sam'a ĉambr'o, sed en apart'a'j lit'o'j. Ili pren'is la kandel'o'n kaj supr'e'n'ir'is. Kiam ili ating'is la ĉambr'o'n, la kandel'o fal'is kontraŭ la mur'o'n kaj esting'iĝ'is kaj ili dev'is sen'vest'is si'n kaj palp'i al si voj'o'n al la lit'o en mal'lum'o. Tio'n ili far'is; tamen, anstataŭ ir'i en apart'a'j'n lit'o'j'n, kiel ili kred'is, ke ili far'as, ili ambaŭ grimp'is en la sam'a'n lit'o'n sen sci'i tio'n — unu en'ir'is kun la kap'o ĉe la supr'o, dum la ali'a en'ramp'is de la kontraŭ'a flank'o de la kompas'o kaj kuŝ'is kun la pied'o'j sur la kap'kusen'o.

Dum moment'o est'is silent'o kaj tiam la patr'o de Georg'o dir'is:
—Joe!

—Kio est'as, Tom? — respond'is la voĉ'o de Joe de la ali'a flank'o de la lit'o.

—Vid'u, est'as vir'o en mi'a lit'o, — dir'is la patr'o de Georg'o; — jen li'a'j pied'o'j sur mi'a kap'kusen'o.

—Nu, est'as rimark'ind'e, Tom, — respond'is la ali'a; — sed mi est'u ben'it'a, se ne est'as vir'o ankaŭ en mi'a lit'o!

—Kio'n vi intenc'as far'i? — demand'is la patr'o de Georg'o.

—Nu, mi intenc'as li'n el'ĵet'i, — respond'is Joe.

—Ankaŭ mi, — respond'is la patr'o de Georg'o kuraĝ'e.

Sekv'is mal'long'a lukt'o, post'e aŭd'iĝ'is du pez'a'j frap'o'j sur la plank'o kaj tiam iom mal'gaj'a voĉ'o dir'is:
—Aŭd'u, Tom!

—Jes!

—Kia'n sukces'o'n vi hav'is?

—Nu, por dir'i la ver'o'n, mi'a vir'o el'ĵet'is mi'n.

—Ankaŭ mi'a! Aŭd'u, mi ne hav'as bon'a'n opini'o'n pri ĉi tiu gast'ej'o, ĉu vi?

—Kiel nom'iĝ'is tiu gast'ej'o? — dir'is Harris.

—”La pork'o kaj fajf'il'o” — dir'is Georg'o. — Kial?

—Ho ne, ĝi do ne est'as la sam'a, — respond'is Harris.

—Kio'n vi vol'as dir'i? — demand'is Georg'o.

—Nu, est'as strang'e, — murmur'et'is Harris, tamen ĝust'e la sam'o foj'e okaz'is al mi'a patr'o en kamp'ar'a gast'ej'o. Mi oft'e aŭd'is li'n rakont'i la histori'o'n. Mi pens'is, ke ebl'e est'is la sam'a gast'ej'o.

Tiu'n nokt'o'n ni re'tir'iĝ'is por dorm'i je la dek'a kaj mi kred'is ke, est'ant'e lac'a, mi dorm'os bon'e; sed ne. Kutim'e mi sen'vest'iĝ'as kaj met'as la kap'o'n sur la kusen'o kaj post'e iu bru'bat'as sur mi'a'n pord'o'n kaj dir'as, ke est'as du'on'o post la ok'a; sed en ĉi tiu nokt'o ŝajn'is, ke ĉio kontraŭ'as; la nov'ec'o de la tut'a afer'o, la mal'mol'ec'o de la boat'o, la kun'prem'it'a pozici'o (mi kuŝ'is kun la pied'o'j sub unu benk'o kaj la kap'o sur ali'a), la son'o de la plaŭd'ant'a akv'o ĉirkaŭ la boat'o kaj la vent'o inter la branĉ'o'j, ĉio ig'is mi'n sen'ripoz'a kaj mal'trankvil'a.

Kelk'a'j'n hor'o'j'n mi dorm'is kaj tiam iu part'o de la boat'o, kiu ŝajn'e el'kresk'is en la nokt'o — ĉar tie ĝi cert'e ne est'is, kiam ni ek'ir'is, kaj antaŭ la maten'o ĝi jam mal'aper'is — pik'ad'is mi'a'n spin'o'n. Malgraŭ tio mi dorm'is iom da temp'o, sonĝ'ant'e, ke mi glut'is or'a'n mon'er'o'n, kaj ke oni tranĉ'as al mi tru'o'n en la dors'o per bor'il'et'o por prov'i ĝi'n el'pren'i. Tio'n mi opini'is tre mal'ĝentil'a ili apart'e kaj mi dir'is, ke mi ŝuld'os al ili la mon'o'n kaj ke ili ĝi'n ricev'os je la fin'o de la monat'o. Sed pri tio ili ne vol'is aŭd'i kaj dir'is, ke ili prefer'e hav'us ĝi'n nun, ĉar ali'e la procent'o tre amas'iĝ'us. Post kelk'a temp'o mi koler'iĝ'is al ili kaj dir'is mi'a'n opini'o'n pri ili, kaj tiam ili tiel dolor'ig'e tord'is la bor'il'et'o'n, ke mi vek'iĝ'is.

La boat'o ŝajn'is sufok'a kaj mi'a kap'o dolor'is; mi tial decid'is promen'i en la freŝ'a nokt'a aer'o. Mi sur'met'is la vest'o'j'n, kiu'j'n mi pov'is trov'i — kelk'a'j'n mi'a'j'n, kelk'a'j'n de Georg'o kaj de Harris — kaj ramp'is sub la kanvas'o'n kaj sur la bord'o'n.

Est'is grandioz'a nokt'o. La lun'o jam mal'lev'iĝ'is kaj las'is la kviet'a'n ter'o'n sol'a kun la stel'o'j. Ŝajn'is, ke en la silent'o kaj trankvil'o, dum ni, ĝi'a'j infan'o'j dorm'is, ili inter'parol'as kun ĝi, si'a frat'in'o — inter'parol'as pri potenc'a'j mister'o'j per voĉ'o'j tro vast'a'j kaj profund'a'j por ebl'ig'i al infan'a'j hom'a'j orel'o'j kapt'i la son'o'n.

Ili est'ig'as en ni solen'a'n respekt'eg'o'n, ĉi tiu'j strang'a'j stel'o'j, tiel mal'varm'a'j, tiel klar'a'j. Ni est'as kiel infan'o'j, kies mal'grand'a'j pied'o'j erar'vag'is en mal'hel'e lum'ig'at'a'n templ'o'n de la di'o, kiu'n ador'i oni instru'is al ili, sed kiu'n ili ne kon'as; star'ant'e tie, kie la eĥ'ant'a kupol'o etend'iĝ'as trans la long'a perspektiv'o de la ombr'a lum'o, ni rigard'as supr'e'n, du'on'e esperant'e, du'on'e tim'ant'e, ke ni vid'os terur'a'n vizi'o'n ŝveb'ant'a tie.

La nokt'o tamen ŝajn'as plen'a de konsol'o kaj fort'o. Je ĝi'a grand'a ĉe'est'o for'ramp'as hont'ig'it'a'j ni'a'j mal'grand'a'j mal'ĝoj'o'j.

La pas'int'a tag'o est'is plen'a de ĉagren'o kaj zorg'o kaj ni'a kor'o plen'a de mal'bon'a'j kaj amar'a'j pens'o'j, la mond'o ŝajn'is sever'a kaj mal'just'a al ni. Tiam la nokt'o, simil'e al grand'a am'o'plen'a patr'in'o, mild'e met'as la man'o'n sur ni'a'n febr'a'n kap'o'n, lev'as ni'a'n larm'o'makul'it'a'n vizaĝ'o'n al si'a, rid'et'as, kaj kvankam ĝi ne parol'as, ni sci'as, kio'n ĝi vol'as dir'i, ĝi met'as ni'a'n varm'a'n ruĝ'iĝ'int'a'n vang'o'n al si'a sin'o kaj la dolor'o jam est'as for.

Kelk'foj'e ni'a dolor'o est'as tre profund'a kaj real'a kaj ni star'as antaŭ ĝi tre silent'a'j, ĉar ne est'as lingv'o por ni'a dolor'o, nur ĝem'o. La kor'o de la nokt'o est'as plen'a de kompat'o por ni; ĝi ne pov'as kviet'ig'i ni'a'n dolor'o'n; ĝi pren'as ni'a'n man'o'n en si'a'n, la et'a mond'o sub ni far'iĝ'as tre mal'grand'a kaj tre for'a kaj port'at'a sur ĝi'a'j mal'lum'a'j flug'il'o'j, ni sent'as dum moment'o pli grand'a'n ĉe'est'o'n ol ĝi'a'n, kaj en la mir'ind'a lum'o de tiu grand'a ĉe'est'o la tut'a hom'a viv'o kuŝ'as antaŭ ni kiel libr'o kaj ni sci'as, ke Dolor'o kaj Mal'ĝoj'o est'as nur la anĝel'o'j de Di'o.

Nur tiu'j, kiu'j jam port'is la kron'o'n de sufer'ad'o, pov'as vid'i tiu'n mir'ind'a'n lum'o'n; re'ven'int'e, ili ne rajt'as parol'i pri ĝi, nek parol'i pri la mister'o, kiu'n ili kon'as.

Iam rajd'is kelk'a'j brav'a'j kavalir'o'j tra ne'kon'at'a land'o kaj ili'a voj'o est'is apud profund'a arb'ar'o, kie la inter'implik'it'a'j roz'uj'o'j kresk'is dens'a'j kaj fort'a'j kaj ŝir'is la karn'o'n de tiu'j, kiu'j tie'n de'voj'iĝ'is. La foli'o'j de la arb'o'j, kiu'j kresk'is en la arb'ar'o, est'is tre mal'hel'a'j kaj dik'a'j, tiel ke neni'u lum'radi'o tra'pas'is la branĉ'o'j'n por mal'pli'ig'i la mal'lum'o'n kaj mal'ĝoj'o'n.

Preter'pas'ant'e tiu'n mal'lum'a'n arb'ar'o'n unu el la rajd'ant'a'j kavalir'o'j de'voj'ir'is de si'a'j kun'ul'o'j, vag'is mal'proksim'e'n kaj ne re'kun'iĝ'is sur'voj'e kun ili; ili, dolor'e bedaŭr'ant'e, rajd'is antaŭ'e'n sen li, funebr'ant'e pri li kiel pri mort'int'o.

Ating'int'e la bel'a'n kastel'o'n, al kiu ili vojaĝ'is, ili rest'is tie mult'a'j'n tag'o'j'n kaj bon'e amuz'iĝ'is; iu'n nokt'o'n, dum ili sid'is en gaj'a komfort'o ĉirkaŭ la ŝtip'o'j brul'ant'a'j en la grand'a salon'eg'o kaj ŝat'e trink'is si'a'n trink'aĵ'o'n, en'ir'is la perd'iĝ'int'a kamarad'o kaj salut'is ili'n. Li'a'j vest'o'j est'is ŝir'it'a'j kiel vest'o'j de almoz'ul'o kaj mult'e da kompat'ind'a'j vund'o'j est'is sur li'a dolĉ'a karn'o, sed sur li'a vizaĝ'o radi'is grand'a bril'o de profund'a ĝoj'o.

Ili pri'demand'is li'n, demand'ant'e, kio okaz'is al li: kaj li rakont'is al ili, kiel li perd'is la voj'o'n en la mal'lum'a arb'ar'o kaj vag'ad'is mult'a'j'n tag'o'j'n kaj nokt'o'j'n, ĝis kiam, ŝir'it'a kaj sang'ant'a, li si'n stern'is sur la ter'o por mort'i.

—Tiam, kiam li est'is tut'e proksim'a al mort'o, jen! tra la sovaĝ'a mal'lum'o ven'is al li majest'a jun'ul'in'o, kiu li'n pren'is per la man'o kaj konduk'is laŭ mal'rekt'a'j voj'et'o'j, ne'kon'at'a'j al hom'o, ĝis kiam sur la mal'lum'o'n de la arb'ar'o bril'is tia lum'o, al kiu la lum'o de la tag'o simil'is nur kiel lamp'et'o simil'as al la sun'o; en tiu mir'ind'a lum'o ni'a voj'lac'a kavalir'o vid'is kiel en sonĝ'o vizi'o'n, kaj tiel glor'a, tiel bel'a ŝajn'is la vizi'o, ke li ne pens'is plu pri si'a'j sang'ant'a'j vund'o'j, sed star'is, kiel hom'o en'sorĉ'it'a, kies ĝoj'o est'as profund'a kiel la mar'o, kies profund'o'n neni'u pov'as kon'i.

La vizi'o mal'aper'is kaj la kavalir'o, sur'genu'e sur la ter'o, dank'is la bon'a'n sankt'ul'o'n, kiu li'n de'voj'ig'is en tiu'n mal'bon'a'n arb'ar'o'n, ĉar pro tio li est'is vid'int'a la vizi'o'n tie kaŝ'it'a'n.

La nom'o de la mal'lum'a arb'ar'o est'is Mal'ĝoj'o; sed pri la vizi'o, kiu'n la bon'a kavalir'o vid'is tie, ni rajt'as nek parol'i nek rakont'i.

Ĉapitr'o XI

Kiel Georg'o iam lev'iĝ'is fru'e en la maten'o — Al Georg'o, Harris, kaj Montmorency ne plaĉ'as la vid'o de mal'varm'a akv'o — Hero'ec'o kaj decid'em'o flank'e de J. — Georg'o kaj li'a ĉemiz'o:
histori'o kun moral'aĵ'o — Harris kiel kuir'ist'o — Histori'a re'rigard'o, special'e en'met'it'a por la uz'o de lern'ej'o'j

La sekv'ant'a'n maten'o'n mi vek'iĝ'is je la ses'a kaj trov'is, ke ankaŭ Georg'o vek'iĝ'is. Ni ambaŭ turn'is ni'n kaj pen'is re'ek'dorm'i, sed ni ne pov'is. Se ekzist'us special'a cirkonstanc'o, pro kiu ni dev'us ne re'ek'dorm'i, sed tuj lev'iĝ'i kaj vest'i ni'n, ni dorm'us jam dum ni rigard'as ni'a'n poŝ'horloĝ'o'n kaj daŭr'ig'us dorm'i ĝis la dek'a. Ĉar ne est'is ia ajn kaŭz'o dev'ig'ant'a ni'n lev'iĝ'i dum pli'a'j du hor'o'j minimum'e, kaj ĉar lev'iĝ'i je tiu hor'o est'as plen'a absurd'aĵ'o, est'is nur en akord'o kun la natur'a kontraŭ'em'o de afer'o'j ĝeneral'e, ke ni ambaŭ sent'is, ke kuŝ'i pli'a'j'n kvin minut'o'j'n ni'n mort'ig'us.

Georg'o dir'is, ke io simil'a, sed pli mal'bon'a, okaz'is al li antaŭ ĉirkaŭ dek ok monat'o'j, kiam li loĝ'is sol'a en la dom'o de iu sinjor'in'o Gippings. Li dir'is, ke iu'n vesper'o'n li'a poŝ'hor'log'o mal'funkci'iĝ'is kaj halt'is je kvar'on'o post la ok'a. Tiam li tio'n ne sci'is, ĉar pro iu aŭ ali'a kaŭz'o li forges'is ĝi'n tir'i antaŭ ol li en'lit'iĝ'is (ne'kutim'a okaz'aĵ'o ĉe Georg'o), kaj pend'ig'is ĝi'n super si'a kap'kusen'o sen kontrol'i ĝi'n.

Tio okaz'is en vintr'o, tre proksim'e al la plej mal'long'a tag'o, kaj krom'e dum nebul'a semajn'o. Tio do, ke est'is ankoraŭ tre mal'lum'e, kiam Georg'o vek'iĝ'is, don'is al li neniu'n indik'o'n pri la hor'o. Li etend'is la man'o'n kaj tir'is sub'e'n la poŝ'horloĝ'o'n.

Est'is kvar'on'o post la ok'a.

—Anĝel'o'j kaj grac'don'ant'o'j ni'n defend'u! —kri'is Georg'o; — kaj mi dev'as est'i en la urb'o je la naŭ'a. Kial neni'u mi'n vek'is?

Ho, tio est'as hont'ind'a! — Li de'ĵet'is la poŝ'horloĝ'o'n, el'salt'is el la lit'o, ban'is si'n per mal'varm'a akv'o, lav'is kaj vest'is si'n kaj si'n raz'is per mal'varm'a akv'o, ĉar li ne hav'is sufiĉ'e da temp'o por atend'i la varm'a'n, kaj post'e kur'eg'is de'nov'e rigard'i la poŝ'horloĝ'o'n.

Ĉu ĝi'n funkci'ig'is la sku'ad'o, kiu'n ĝi ricev'is, kiam ĝi est'is ĵet'it'a sur la lit'o'n, aŭ kiel ajn tio okaz'is, Georg'o ne pov'is dir'i, sed est'is cert'e, ke de kvar'on'o post la ok'a ĝi jam komenc'is ir'i kaj nun montr'is du'dek minut'o'j'n antaŭ la naŭ'a.

Georg'o pren'is ĝi'n kaj kur'eg'is mal'supr'e'n. En la tag'ĉambr'o est'is tut'e mal'lum'e kaj silent'e: ne est'is fajr'o, ne est'is maten'manĝ'o. Georg'o dir'is, ke tio est'as hont'ind'a flank'e de sinjor'in'o Gippings kaj li nepr'e intenc'is dir'i si'a'n opini'o'n pri ŝi, kiam li re'ven'os en la vesper'o. Tiam li rapid'eg'e sur'met'is la palt'o'n kaj ĉapel'o'n, pren'is la ombrel'o'n kaj kur'is al la front'a pord'o.

La pord'o eĉ ne est'is mal'rigl'it'a. Blasfem'ant'e pri sinjor'in'o Gippings kiel mal'labor'em'a mal'jun'ul'in'o, kaj opini'ant'e tre strang'e, ke hom'o'j ne pov'as lev'iĝ'i je dec'a, respekt'ind'a hor'o, Georg'o mal'ŝlos'is kaj mal'rigl'is la pord'o'n kaj kur'is ekster'e'n.

Li kur'eg'is kvar'on'mejl'o'n kaj ĉe la fin'o de tiu distanc'o en'ir'is li'a'n mens'o'n la pens'o, ke est'as strang'e kaj kurioz'e, ke trov'iĝ'as sur la strat'o'j tiel mal'mult'e da hom'o'j kaj ke neni'e la butik'o'j est'as mal'ferm'it'a'j. Est'is mal'lum'a kaj nebul'a maten'o, tamen ĉes'ig'i pro tio ĉiu'n komerc'ad'o'n ŝajn'is ne'kutim'a ag'o. Li dev'as ir'i al la ofic'ej'o: kun kiu rajt'o la ali'a'j rest'as en la lit'o, nur ĉar est'as mal'lum'e kaj nebul'e?

Fin'e li ating'is Holborn. Neni'u fenestr'o'kovr'il'o est'is de'pren'it'a! neni'u omnibus'o vid'ebl'a! Vid'iĝ'is tri vir'o'j, de kiu'j unu est'is polic'an'o; vend'ej'a ĉar'o plen'a de brasik'o'j kaj kaduk'aspekt'a fiakr'o. Georg'o el'tir'is la poŝ'horloĝ'o'n kaj ĝi'n rigard'is:
est'is kvin minut'o'j antaŭ la naŭ'a! Li star'is sen'mov'e kaj kalkul'is si'a'n puls'bat'ad'o'n. Li klin'is si'n antaŭ'e'n kaj palp'is si'a'j'n krur'o'j'n. Tiam, kun la poŝ'horloĝ'o ankoraŭ en la man'o, li ir'is al la polic'an'o kaj demand'is, ĉu li sci'as, kiom'a hor'o est'as.

—Kiom'a hor'o est'as? — dir'is la vir'o, okul'ant'e Georg'o'n de supr'e mal'supr'e'n kun evident'a suspekt'em'o; — nu, se vi aŭskult'os, vi aŭd'os la horloĝ'o'n son'i.

Georg'o aŭskult'is kaj proksim'a horloĝ'o tuj komplez'is.

—Sed ĝi son'is nur tri'foj'e! — dir'is Georg'o en ofend'it'a ton'o, kiam ĝi fin'is.

—Nu, kaj kiom'foj'e vi vol'as, ke ĝi son'u? — respond'is la polic'an'o.

—Nu, naŭ'foj'e, — dir'is Georg'o, montr'ant'e la poŝ'horloĝ'o'n.

—Ĉu vi sci'as, kie vi loĝ'as ? sever'e dir'is la gard'ist'o de la publik'a ord'o.

Georg'o iom pens'is kaj don'is la adres'o'n.

—Ho! tie vi loĝ'as, ĉu? — respond'is la vir'o; — nu, pren'u mi'a'n konsil'o'n kaj ir'u tie'n kviet'e kaj kun'pren'u tiu'n poŝ'horloĝ'o'n vi'a'n; for kun ĉio ĉi!

Medit'ant'e, Georg'o re'ir'is kaj en'ir'is la dom'o'n.

Unu'e, kiam li en'ir'is, li intenc'is sen'vest'i si'n kaj re'en'lit'iĝ'i; sed pens'ant'e pri la re'vest'iĝ'o kaj la re'lav'iĝ'o, kaj pri tio, ke li dev'os de'nov'e ban'i si'n, li decid'is, ke ne, sed ke li dorm'os, sid'ant'e en la brak'seĝ'o.

Sed li ne pov'is re'ek'dorm'i: neniam en la viv'o li sent'is si'n pli vek'a; tial li brul'ig'is lamp'o'n kaj pren'is ŝak'tabul'o'n, kaj lud'is ŝak'lud'o'n kun si mem. Sed eĉ tio ne vigl'ig'is li'n: ĝi iel ŝajn'is ted'a, tial li rezign'is la ŝak'lud'ad'o'n kaj pen'is leg'i. Ankaŭ pri leg'ad'o li ŝajn'e ne pov'is interes'iĝ'i, tial li re'sur'met'is la palt'o'n kaj el'ir'is promen'i.

Est'is terur'e sol'ec'e kaj mal'gaj'e kaj ĉiu'j polic'an'o'j, kiu'j'n li renkont'is, li'n rigard'is kun sen'kaŝ'a suspekt'em'o kaj direkt'is sur li'n si'a'j'n lantern'o'j'n kaj sekv'is li'n, kie'n ajn li ir'is, kaj tio tiel efik'is sur li'n, ke fin'e li sent'is, kvazaŭ li est'us far'int'a krim'o'n kaj li komenc'is ŝtel'ir'i en flank'voj'o'j'n por kaŝ'i si'n en mal'lum'a'j pord'ej'o'j ĉiu'foj'e kiam li aŭd'is, ke regul'a'j paŝ'o'j proksim'iĝ'as.

Tiu si'n'ten'o kompren'ebl'e ig'is la polic'an'o'j'n pli suspekt'em'a'j ol antaŭ'e, ili ven'is kaj el'pel'is li'n kaj demand'is, kio'n li far'as tie; kiam li respond'is ”Neni'o'n”, ke li nur el'ir'is promen'i (est'is tiam la kvar'a maten'e), ili aspekt'is kvazaŭ ili ne kred'us al li kaj du ne'uniform'it'a'j polic'an'o'j ir'is kun li al la loĝ'ej'o por sci'i, ĉu ver'e li loĝ'as tie, kiel li dir'is. Ili vid'is li'n en'ir'i per si'a ŝlos'il'o kaj post'e ili posten'is kontraŭ la dom'o kaj ĝi'n observ'is.

En'ir'int'e, li decid'is brul'ig'i fajr'o'n kaj pret'ig'i por si maten'manĝ'o'n, nur por pas'ig'i la temp'o'n; sed ŝajn'e li ne pov'is pren'i i'o'n en la man'o'n, plen'karb'uj'o'n da karb'o aŭ kuler'et'o'n, sen las'i ili'n fal'i, aŭ ne stumbl'i pro io kaj li mort'e tim'is, ke per tia bru'o li vek'os sinjor'in'o'n Gippings, ke ŝi kred'os, ke ven'is ŝtel'ist'o'j kaj mal'ferm'os la fenestr'o'n kaj kri'os ”Polic'o!” kaj tiam tiu'j du detektiv'o'j en'kur'eg'os kaj katen'os li'a'j'n man'o'j'n kaj marŝ'ig'os li'n al la polic'ej'o.

Jam li far'iĝ'is mal'san'e nervoz'a kaj li imag'is si'a'n juĝ'ad'o'n kaj si'a'j'n pen'o'j'n klar'ig'i la cirkonstanc'o'j'n al la asiz'o, kiu ne kred'as al li, la kondamn'o'n al du'dek'jar'a pun'a serv'ad'o kaj si'a'n patr'in'o'n mort'ant'a'n pro romp'it'a kor'o. Li do ĉes'is klopod'i pri la maten'manĝ'o, volv'is ĉirkaŭ si'n la palt'o'n kaj sid'is en la brak'seĝ'o, ĝis sinjor'in'o Gippings al'ven'is je du'on'o post la sep'a.

Li dir'is, ke de tiu maten'o li neniam plu lev'iĝ'is tro fru'e: tio est'is por li grand'a avert'o.

Ni sid'is ĉirkaŭ'volv'it'a'j per ni'a'j lan'kovr'il'o'j, dum Georg'o rakont'is al mi ĉi tiu'n ver'a'n histori'o'n, kaj kiam li fin'is, mi komenc'is vek'i Harris per rem'il'o. La tri'a puŝ'o li'n vek'is: kaj li si'n turn'is kaj dir'is, ke li mal'supr'e'n'ir'os post minut'o kaj ke li vol'as hav'i si'a'j'n laĉ'bot'o'j'n. Ni tamen baldaŭ inform'is li'n help'e de la al'kroĉ'il'o, kie li est'as, kaj li subit'e rekt'iĝ'is kaj ĵet'is tra la boat'o Montmorency, kiu dorm'is la dorm'o'n de la just'ul'o mez'e sur li'a brust'o.

Tiam ni lev'is la kanvas'o'n, kaj ĉiu'j kvar ŝov'is la kap'o'n super la boat'rand'o'n, rigard'is la akv'o'n kaj frost'o'trem'is. Ni'a intenc'o en la antaŭ'a nokt'o est'is, ke ni lev'iĝ'os fru'e en la maten'o, for'ĵet'os ni'a'j'n lan'kovr'il'o'j'n kaj ŝal'o'j'n kaj, for'ŝov'int'e la kanvas'o'n, ni'n ĵet'os kun ĝoj'o'kri'o en la akv'o'n kaj plezur'os en long'a dolĉ'eg'a naĝ'o. Nun, kiam la maten'o jam ven'is, la ide'o iel ŝajn'is mal'pli al'log'a. La akv'o aspekt'is mal'sek'a kaj frost'a: la vent'o sent'iĝ'is mal'varm'a.

—Nu, kiu en'ir'os unu'a? — fin'e Harris demand'is.

Est'is neni'u kur'eg'o por antaŭ'ec'o. Koncern'e si'n, Georg'o solv'is la problem'o'n, re'tir'iĝ'ant'e en la boat'o'n kaj sur'met'ant'e ŝtrump'et'o'j'n. Montmorency sen'vol'e el'ig'is ulul'o'n, kvazaŭ la nur'a pens'o pri la afer'o est'us li'n terur'int'a; Harris dir'is, ke est'as tre mal'facil'e re'ven'i en la boat'o'n, kaj ir'is serĉ'i si'a'n pantalon'o'n.

Al mi ne tut'e plaĉ'is tiel ced'i, kvankam mi ne em'is en'salt'i.

Mi pens'is, ke tie ebl'e trov'iĝ'as sub'akv'a'j rok'o'j aŭ kresk'aĵ'o'j. Mi intenc'is kompromis'e ir'i al la rand'o de la river'o kaj nur ĵet'i sur mi'n akv'o'n; tial mi pren'is viŝ'tuk'o'n, ramp'is sur la bord'o'n kaj zorg'e plu'e'n sur branĉ'o'n de arb'o, kiu klin'iĝ'is al la akv'o.

Est'is tre mal'varm'e. La vent'o tranĉ'is kiel tranĉ'il'o. Mi pens'is, ke tamen mi ne ĵet'os sur mi'n akv'o'n. Mi re'ir'os en la boat'o'n kaj vest'os mi'n; mi mi'n turn'is por tio'n far'i; kiam mi mi'n turn'is, la mal'sek'a branĉ'o romp'iĝ'is kaj mi kaj la viŝ'tuk'o kun'e en'akv'iĝ'is kun grand'a plaŭd'eg'o kaj mi mi'n trov'is mez'e de la river'o kun kvin litr'o'j da Tamiz'akv'o en mi'a intern'o, antaŭ ol mi sci'is, kio okaz'is.

—Je Jov'o! mal'jun'a J. en'ir'is, — mi aŭd'is Harris dir'i, kiam mi al'ven'is spir'eg'ant'e al la supr'o. — Mi ne kred'is, ke por tio li hav'os sufiĉ'e da kuraĝ'o. Ĉu vi?

—Ĉu est'as agrabl'e? — kri'is Georg'o.

—Bel'eg'e, — mi ŝpruc'et'is respond'e — Vi est'as mal'saĝ'a'j, se vi ne en'ir'as. Tio'n mi ne est'us preter'las'int'a por tut'a mond'o.

Kial vi ne prov'as? Neces'as nur iom da decid'em'o.

Sed mi ne sukces'is persvad'i ili'n.

Sufiĉ'e amuz'a afer'o okaz'is tiu'n maten'o'n dum la vest'ad'o.

Mi est'is tre mal'varm'a, kiam mi re'ven'is en la boat'o'n, kaj rapid'ant'e sur'met'i ĉemiz'o'n, mi sen'intenc'e ĵet'is ĝi'n en la akv'o'n.

Tio mi'n eg'e furioz'ig'is, precip'e ĉar Georg'o ek'rid'eg'is. I'o'n rid'ig'a'n mi ne pov'is vid'i kaj tio'n dir'is al Georg'o kaj li rid'is ankoraŭ pli. Mi neniam vid'is vir'o'n tiom rid'ant'a. Fin'e mi koler'iĝ'is al li kaj atent'ig'is, kia sen'senc'a frenez'ul'o kaj sen'cerb'a idiot'o li est'as; sed li rid'eg'is eĉ pli laŭt'e. Sav'int'e la ĉemiz'o'n mi rimark'is, ke ĝi tut'e ne est'as mi'a ĉemiz'o, sed ĉemiz'o de Georg'o, kiu'n mi erar'e pren'is por mi'a; je tio la rid'ind'o de la afer'o la unu'a'n foj'o'n frap'is mi'n kaj mi ek'rid'is. Ju pli mi rigard'is al la mal'sek'a ĉemiz'o de Georg'o kaj al Georg'o rid'eg'ant'a, des pli mi amuz'iĝ'is, kaj mi tiel rid'is, ke mi fal'ig'is la ĉemiz'o'n ankoraŭ'foj'e en la akv'o'n.

—Ĉu vi... vi ... ne intenc'as ĝi'n el'tir'i? — dir'is Georg'o inter si'a'j rid'kri'o'j.

Dum iom da temp'o mi tiom rid'is, kie mi tut'e ne pov'is respond'i, sed fin'e inter mi'a'j kri'o'j mi sukces'is el'ig'i:
—Ĝi ne est'as mi'a ĉemiz'o — ĝi est'as vi'a!

Mi neniam antaŭ'e en la tut'a viv'o vid'is la mien'o'n de hom'o ŝanĝ'iĝ'i tiel subit'e de ĝoj'a al sever'a.

—Kio! — li kri'eg'is, salt'e lev'iĝ'ant'e. — Vi mal'saĝ'a kukol'o!

Kial vi ne pli atent'as, kio'n vi far'as? Kial, je diabl'o, vi ne ir'as vest'i vi'n sur la bord'o? Vi ne taŭg'as por loĝ'i en boat'o, ne. Don'u al mi la al'kroĉ'il'o'n.

Mi pen'is ig'i li'n rimark'i la rid'ind'o'n de la afer'o, sed li ne pov'is. Georg'o kelk'foj'e mal'rapid'eg'e kompren'as ŝerc'o'n.

Harris propon'is, ke ni hav'u kirl'e kuir'it'a'j'n ov'o'j'n por maten'manĝ'o. Li dir'is, ke li kuir'os ili'n. Ŝajn'is, laŭ li'a rakont'o, ke li est'as tre spert'a pri prepar'ad'o de kirl'e kuir'it'a'j ov'o'j. Li oft'e far'as ili'n ĉe piknik'o'j kaj kiam li est'as sur la mar'o en jaĥt'o'j. Li eĉ far'iĝ'is fam'a pro ili. Hom'o'j unu'foj'e gust'int'a'j li'a'j'n kirl'e kuir'it'a'j'n ov'o'j'n, tiel ni kompren'is el li'a'j vort'o'j, post'e neniam dezir'as ali'a'n manĝ'o'n, sed mal'fortik'iĝ'as kaj mort'as, se ili ne pov'as ricev'i ili'n.

Dum ni aŭskult'is li'n tiel parol'ant'a pri ili, dolĉ'e ŝmir'iĝ'is ni'a'j lip'o'j kaj ni port'is al li la forn'et'o'n kaj la pat'o'n kaj ĉiu'j'n ov'o'j'n, kiu'j ne frakas'iĝ'is kaj invad'is ĉio'n en la korb'eg'o, kaj pet'is li'n komenc'i.

Li far'is al si iom da pen'o romp'ant'e la ov'o'j'n — aŭ pli ĝust'e ne tiom da pen'o ili'n romp'ant'e, kiel ili'n met'ant'e en la pat'o'n, kiam ili est'is romp'it'a'j, ili'n for'ten'ant'e de si'a pantalon'o kaj mal'help'ant'e, ke ili kur'u en li'a'n manik'o'n; tamen fin'e li sukces'is met'i ses'o'n da ili en la pat'o'n kaj tiam li kaŭr'is flank'e de la forn'et'o kaj ŝov'ad'is ili'n per fork'o.

Tio ŝajn'is turment'a labor'o, kiel pov'is juĝ'i Georg'o kaj mi.

Ĉiu'foj'e kiam li proksim'iĝ'is al la pat'o, li si'n brul'ig'is kaj las'is ĉio'n fal'i kaj danc'is ĉirkaŭ la forn'et'o sving'ant'e la fingr'o'j'n kaj mal'ben'ant'e. Fakt'e, ĉiu'foj'e kiam Georg'o kaj mi rigard'is al li, ni trov'is li'n tiel ag'ant'a. Unu'e ni kred'is, ke tio est'as neces'a part'o de la kuir'a aranĝ'o.

Ni ne sci'is, kio est'as kirl'e kuir'it'a'j ov'o'j, kaj ni imag'is, ke tio sen'dub'e est'as ia ruĝ'indi'an'a aŭ sandviĉ'insul'a manĝ'o, kiu por la ĝust'a kuir'o bezon'as danc'o'j'n kaj sorĉ'kant'o'j'n. Unu'foj'e Montmorency met'is la naz'o'n super tio'n, la gras'o ŝpruc'et'is kaj li'n brog'is, kaj tiam li komenc'is danc'i kaj mal'ben'i. En'tut'e ĝi est'is unu el la plej interes'a'j kaj ekscit'a'j labor'o'j, kiu'j'n mi iam vid'is. Georg'o kaj mi fakt'e mal'ĝoj'is, kiam ĝi fin'iĝ'is.

La rezult'o ne est'is tut'e la sukces'o, kiu'n Harris atend'is. La produkt'aĵ'o ŝajn'is tre mal'grand'a post tiom da pen'o. Ses ov'o'j en'ir'is la pat'o'n kaj el'ir'is nur plen'kuler'et'o da brul'ig'it'a kaj mal'bon'gust'e aspekt'ant'a miks'aĵ'o.

Harris dir'is, ke kulp'as la pat'o kaj kred'is, ke la afer'o est'us pli sukces'a, se ni hav'us fiŝ'kuir'il'o'n kaj gas'forn'o'n; ni decid'is, ke antaŭ ol ni hav'os ĉe ni tiu'j'n mastr'um'il'o'j'n, ni ne prov'os tiu'n manĝ'aĵ'o'n.

La sun'o jam far'iĝ'is pli fort'a, kiam ni fin'is la maten'manĝ'o'n, la vent'o ĉes'is blov'i kaj la maten'o est'is tiel bel'a, kiel oni pov'us dezir'i. Ne est'is vid'ebl'a mult'o, kio memor'ig'us ni'n pri la dek'naŭ'a jar'cent'o; rigard'ant'e laŭ'long'e de la river'o en la maten'a sun'bril'o, ni preskaŭ pov'is imag'i, ke la jar'cent'o'j inter ni kaj tiu ĉiam'fam'a juni'a maten'o en 1215 for'ŝov'iĝ'is, kaj ke ni, fil'o'j de angl'a'j bien'et'ul'o'j, vest'it'a'j en hejm'teks'it'a drap'o, kun ponard'o ĉe la zon'o, atend'as tie por rigard'i la sub'skrib'o'n de tiu grandioz'a paĝ'o de la histori'o, kies signif'o'n kvar'cent kaj kelk'a'j'n jar'o'j'n post'e traduk'is por la popol'o iu Oliver Cromwell, kiu est'is ĝi'n profund'e stud'int'a.

Est'as bel'a somer'a maten'o, — sun'plen'a, mild'a, kaj kviet'a.

Tamen tra la aer'o kur'as la vibr'ad'o de al'proksim'iĝ'ant'a'j task'o'j. Reĝ'o Johano dorm'is en Duncroft House, kaj la tut'a'n antaŭ'a'n tag'o'n en la urb'et'o Staines eĥ'is la tint'eg'o de arm'it'a'j vir'o'j kaj klak'ad'o de grand'a'j ĉeval'o'j sur ĝi'a'j mal'glat'a'j ŝton'o'j, la kri'o'j de kapitan'o'j, la minac'a'j blasfem'o'j, mal'afabl'a'j ŝerc'o'j de barb'hav'a'j paf'ark'ist'o'j, halebard'ist'o'j, pik'arm'il'ist'o'j kaj fremd'a'j lanc'ist'o'j parol'ant'a'j strang'lingv'e.

Jam rajd'e en'ir'is gaj'e vest'it'a'j rot'o'j de kavalir'o'j kaj eskvir'o'j, tut'e mal'pur'a'j de la vojaĝ'o kaj polv'o'kovr'it'a'j. La tut'a'n vesper'o'n la pord'o'j de la tim'em'a'j urb'an'o'j dev'is est'i rapid'e mal'fermat'a'j por en'las'i ar'o'j'n de krud'a'j soldat'o'j, por kiu'j oni dev'is trov'i loĝ'ej'o'n kaj manĝ'o'n, kaj la plej bon'a'n de ambaŭ, ali'kaz'e ve al la dom'o kaj ĉiu'j dom'an'o'j; ĉar la glav'o est'as la juĝ'ist'o kaj ankaŭ la asiz'o, plend'int'o kaj ekzekut'ist'o en ĉi tiu tumult'a temp'o, kaj pag'as por tio, kio'n ĝi pren'as, per la ŝpar'ad'o de la viv'o al tiu'j, de kiu'j ĝi pren'as, se tio plaĉ'us al ĝi.

Ĉirkaŭ la tend'ej'a fajr'o sur la vend'o'plac'o kolekt'iĝ'as ankoraŭ pli da soldat'o'j de la baron'o'j, manĝ'eg'as kaj drink'eg'as, bru'kri'as gaj'a'j'n trink'kant'o'j'n kaj vet'lud'as kaj kverel'as, dum la vesper'o for'pas'as kaj profund'iĝ'as en nokt'o'n. La fajr'o'lum'o ĵet'as strang'a'j'n ombr'o'j'n sur ili'a'j'n amas'iĝ'int'a'j'n arm'il'o'j'n kaj sur ili'a'j'n krud'a'j'n figur'o'j'n. La urb'a'j infan'o'j ŝtel'e proksim'iĝ'as por rigard'i ili'n, mir'eg'ant'e; rid'ant'a'j dik'muskol'a'j kamp'ul'in'o'j proksim'iĝ'as por inter'ŝanĝ'i trink'ej'a'j'n ŝerc'o'j'n kaj mok'parol'o'j'n kun la arogant'a'j rajd'soldat'o'j tiel mal'simil'a'j al la vilaĝ'a'j jun'ul'o'j, kiu'j, nun mal'estim'at'a'j, star'as apart'e mal'antaŭ'e, kun stult'a'j rid'et'o'j sur la larĝ'a'j gap'ant'a'j vizaĝ'o'j. El la ĉirkaŭ'a'j kamp'o'j bril'et'as la pal'a'j lum'o'j de pli mal'proksim'a'j tend'ej'o'j, ĉar ĉi tie trov'iĝ'as la kolekt'iĝ'int'a sekv'ant'ar'o de iu grand'a nobel'o, kaj tie ŝveb'as la dung'it'a'j franc'a'j soldat'o'j de la perfid'a Johano, simil'a'j al kaŭr'ant'a'j lup'o'j ekster la urb'o.

Kun gard'o'star'ant'o sur ĉiu mal'lum'a strat'o kaj trem'bril'ant'a'j bivak'fajr'o'j sur ĉiu alt'aĵ'o ĉirkaŭ'e, la nokt'o jam for'pas'is kaj super ĉi tiu bel'a val'o de la mal'jun'a Tamiz'o komenc'iĝ'as la maten'o de la grand'a tag'o, kiu fin'iĝ'os graved'a per la sort'o de epok'o'j ankoraŭ ne'nask'it'a'j.

Jam de la griz'a tag'iĝ'o sur la plej sub'a el la du insul'o'j, iom super la lok'o, kie ni star'as, est'is grand'a kri'ad'o kaj bru'ad'o de mult'a'j labor'ist'o'j. Oni star'ig'as la grand'a'n pavilon'o'n al'port'it'a'n hieraŭ vesper'e kaj ĉarpent'ist'o'j diligent'e najl'as vic'o'j'n da benk'o'j en la ĉe'est'o de la lern'o'knab'o'j el Londono, kun mult'kolor'a'j ŝtof'o'j kaj silk'o'j kaj drap'o'j el or'o kaj arĝent'o.

Nun, jen! de sur la voj'o serpent'um'ant'a laŭ la river'bord'o ĉe Staines ven'as al ni, rid'ant'e kaj inter'parol'ant'e per sonor'a gorĝ'a bas'o, dek'o da fort'eg'a'j halebard'ist'o'j — parti'an'o'j de la baron'o'j ili est'as — kaj halt'as je cent kelk metr'o'j super ni, sur la kontraŭ'a bord'o, apog'as si'n sur si'a'j'n arm'il'o'j'n kaj atend'as.

Tiel, de hor'o al hor'o, marŝ'as antaŭ'e'n sur la voj'o ĉiam nov'a'j ar'o'j kaj band'o'j de arm'it'a'j vir'o'j, kies kask'o'j kaj brust'kiras'o'j re'bril'as la long'a'j'n mal'alt'a'j'n lini'o'j'n de la maten'a sun'lum'o, ĝis, tiel mal'proksim'e, kiel pov'as ating'i la okul'o, la voj'o ŝajn'as dens'a de bril'ant'a ŝtal'o kaj salt'et'ant'a'j ĉeval'o'j. Kri'ant'a'j rajd'ist'o'j galop'as de ar'o al ar'o, mal'grand'a'j standard'o'j flirt'as mal'vigl'e en la varm'a vent'et'o, de temp'o al temp'o la mov'ad'o pli'iĝ'as, jam la vic'o'j ambaŭ'flank'e ced'as lok'o'n kaj iu grand'a baron'o sur si'a milit'ĉeval'o, kun si'a gvardi'o de eskvir'o'j ĉirkaŭ si, pas'as antaŭ'e'n por posten'i front'e de si'a'j servut'ul'o'j kaj vasal'o'j.

Sur la dekliv'o'j de la Cooper-mont'et'o, ĝust'e kontraŭ'e, kolekt'iĝ'as la mir'ant'a'j kamp'ar'an'o'j kaj sci'vol'em'a'j urb'an'o'j, kiu'j kur'is el Staines, kaj neni'u sci'as cert'e, pri kio tem'as la dis'mov'ad'o, sed ĉiu hav'as mal'sam'a'n rakont'o'n pri la grand'a event'o, por kiu ili ven'is; kelk'a'j dir'as, ke mult'e da bon'o por la tut'a popol'o ven'os el la hodiaŭ'a labor'o, sed la mal'jun'ul'o'j sku'as la kap'o'n, ĉar tia'j'n histori'o'j'n ili aŭd'is jam antaŭ'e.

La tut'a river'o ĝis Staines est'as punkt'it'a de mal'grand'a'j bark'o'j kaj boat'o'j kaj et'a'j korakl'o'j — tiu'j last'a'j jam el'mod'iĝ'as kaj est'as uz'at'a'j nur de la mal'riĉ'ul'o'j. Trans la rapid'flu'ej'o'n, kie en post'a'j jar'o'j star'os la plaĉ'aspekt'a kluz'o de la Bell-akv'o'barier'o, ili'n per'fort'e tir'is aŭ tren'is ili'a'j fortik'a'j rem'ant'o'j, kaj nun ili amas'iĝ'as tiel proksim'e, kiel ili kuraĝ'as al la grand'a'j kovr'it'a'j boat'o'j, kiu'j kuŝ'as pret'a'j por port'i reĝ'o'n Johanon tie'n, kie la sort'o'plen'a Ĉart'o atend'as li'a'n sub'skrib'o'n.

Est'as tag'mez'o kaj ni kaj la tut'a popol'o jam atend'is pacienc'e mult'a'j'n hor'o'j'n, fam'o dis'bru'iĝ'is, ke la el'turn'iĝ'em'a Johano ankoraŭ unu foj'o'n si'n sav'is el la man'o'j de la baron'o'j kaj el'ŝtel'iĝ'is el Duncroft House, sekv'at'a de si'a'j dung'it'o'j, kaj baldaŭ far'os ali'a'n labor'o'n anstataŭ sub'skrib'i ĉart'o'n por la liber'ec'o de si'a popol'o.

Ne tiel! Ĉi'foj'e li'n ten'is fer'a pren'o kaj van'e li turn'iĝ'is kaj tord'iĝ'is. Mal'proksim'e sur la voj'o lev'iĝ'as mal'grand'a nub'o de polv'o kaj ĝi al'proksim'iĝ'as kaj pli'grand'iĝ'as, la bat'et'ad'o de mult'a'j huf'o'j far'iĝ'as pli laŭt'a kaj tra la dis'a'j ar'o'j de la halt'ig'it'a'j vir'o'j tra'puŝ'iĝ'as antaŭ'e'n bril'ant'a kavalkad'o de gaj'e vest'it'a'j nobel'o'j kaj kavalir'o'j. Antaŭ'e kaj mal'antaŭ'e kaj ambaŭ'flank'e rajd'as la bien'et'ul'o'j de la baron'o'j kaj en la mez'o est'as reĝ'o Johano.

Li rajd'as tie'n, kie kuŝ'as la boat'o'j tut'e pret'a'j, kaj la grand'a'j baron'o'j el'paŝ'as el si'a'j vic'o'j por li'n renkont'i. Li salut'as ili'n per rid'et'o kaj rid'o kaj afabl'a'j miel'a'j vort'o'j, kvazaŭ tio est'us festen'o je li'a honor'o, al kiu oni invit'is li'n. Tamen, rekt'iĝ'ant'e por de'ir'i, li ĵet'as rapid'a'n rigard'o'n de si'a'j franc'a'j dung'it'o'j vic'ig'it'a'j mal'antaŭ'e al la minac'a'j vic'o'j de la hom'o'j de la baron'o'j, kiu'j li'n ĉirkaŭ'bar'as.

Ĉu est'as jam tro mal'fru'e? Unu furioz'a'n bat'o'n al la neni'o'n suspekt'ant'a rajd'ist'o ĉe li'a flank'o, unu el'kri'o'n al li'a'j franc'a'j milit'ist'o'j, unu ĝis'mort'a'n atak'o'n kontraŭ la ne'atend'ant'a'j vic'o'j antaŭ li, kaj ĉi tiu'j ribel'ant'a'j baron'o'j ebl'e pri'pent'us la tag'o'n, kiam ili kuraĝ'is mal'help'i li'a'j'n plan'o'j'n! Pli kuraĝ'a man'o eĉ tiam est'us ali'ig'int'a la lud'o'n. Se est'us tie ia Rikard'o! la kaliklo de liber'ec'o ebl'e est'us de'ĵet'it'a de la lip'o'j de Angl'uj'o, kaj la gust'o de liber'ec'o for'ten'it'a cent jar'o'j'n.

Sed la kuraĝ'o de reĝ'o Johano for'velk'is antaŭ la sever'a'j vizaĝ'o'j de la angl'a'j milit'ist'o'j, la brak'o de reĝ'o Johano re'fal'as sur la konduk'il'o'j'n kaj li de'ir'as kaj sid'iĝ'as en la plej antaŭ'a boat'o. La baron'o'j post'sekv'as, ĉiu kun la kiras'it'a man'o sur glav'ten'il'o, kaj oni don'as la ordon'o'n ek'ir'i.

Mal'rapid'e la pez'a'j, gaj'e ornam'it'a'j boat'o'j for'las'as la bord'o'n ĉe Runningmede. Mal'rapid'e kontraŭ la rapid'a flu'o ili pen'e tra'labor'as al si voj'o'n ĝis, kun mal'laŭt'a murmur'o, ili grinc'as ĉe la bord'o de la mal'grand'a insul'o, kiu de tiu tag'o ĝis la hodiaŭ'a port'os la nom'o'n Magna Carta-insul'o. Reĝ'o Johano jam sur'paŝ'as la bord'o'n kaj ni atend'as en sen'spir'a silent'o ĝis la aer'o'n fend'as grand'a kri'eg'o kaj la grand'a baz'o'ŝton'o en la angl'a templ'o de liber'ec'o, ni sci'as nun, est'as firm'e met'it'a.

Ĉapitr'o XII

Henrik'o VIII kaj Anne Boleyn — Mal'avantaĝ'o'j de loĝ'ad'o en la sam'a dom'o kun ge'am'ant'o'j — Mal'facil'a temp'o por la angl'a popol'o — Nokt'a serĉ'ad'o por la pitoresk'o — Sen'dom'a'j kaj sen'hejm'a'j — Harris pret'ig'as si'n mort'i — Anĝel'o al'ven'as — La efik'o de subit'a ĝoj'o sur Harris — Et'a vesper'manĝ'o — Lunĉ'o — Alt'a prez'o por mustard'o — Terur'a batal'o — Maidenhead — Vel'vetur'ad'o — Tri fiŝ'kapt'ist'o'j — Ni est'as mal'ben'at'a'j

Mi sid'is sur la bord'o memor'ant'e ĉi tiu'n scen'o'n, kiam Georg'o dir'is, ke post mi'a plen'a ripoz'o mi ebl'e bon'vol'os kun'help'i en la pur'ig'ad'o de la manĝ'il'ar'o; tiel re'vok'it'a de la tag'o'j de la glor'a pas'int'ec'o al banal'a nun'temp'o, kun ĝi'a'j abund'a'j mizer'o kaj pek'ad'o, mi mi'n ŝov'is mal'supr'e'n en la boat'o'n kaj pur'ig'is la pat'o'n per ŝtip'et'o kaj herb'tuf'o kaj ĝi'n fin'e polur'is per la mal'sek'a ĉemiz'o de Georg'o.

Ni ir'is al la Magna Carta-insul'o kaj rigard'is la ŝton'o'n, kiu star'as tie en la dom'et'o kaj sur kiu laŭ'dir'e la grand'a ĉart'o est'is sub'skrib'it'a; tamen pri tio, ĉu ĝi ver'e est'is sub'skrib'it'a tie, aŭ, kiel ali'a'j dir'as, sur la ali'a bord'o ĉe Runningmede, mi ne vol'as dir'i i'o'n definitiv'a'n. Koncern'e mi'a'n propr'a'n opini'o'n, tamen, mi em'as taks'i alt'e la popular'a'n insul'o-teori'o'n. Cert'e, se mi est'us unu el la tiam'a'j baron'o'j, mi insist'e konsil'us al mi'a'j kun'ul'o'j, ke tia'n el'turn'iĝ'em'a'n individu'o'n, kia est'is reĝ'o Johano, ili ir'ig'u sur la insul'o'n, kie est'is mal'pli da ebl'ec'o por surpriz'atak'o'j kaj ruz'aĵ'o'j.

Ruin'o de mal'nov'a abat'ej'o trov'iĝ'as sur la bien'o de Ankerwyke House, kiu est'as proksim'a al Piknik'a Pint'o, kaj oni dir'as, ke en la proksim'ec'o de la bien'o de ĉi tiu mal'nov'a abat'ej'o Henrik'o VIII atend'is kaj renkont'is Anne BoIeyn. Li ŝi'n renkont'ad'is ankaŭ ĉe Hever Castle en la graf'land'o Kent kaj ankaŭ ie apud St. Albans. Por la popol'o de Angl'uj'o en tiu temp'o sen'dub'e est'is mal'facil'e trov'i lok'o'n, kie ĉi tiu'j sen'pri'pens'a'j ge'jun'ul'o'j ne am'ind'um'is.

Ĉu vi iam loĝ'is en dom'o, kie trov'iĝ'as am'ind'um'ant'a'j ge'am'ant'o'j? Tio est'as ĝen'eg'a. Vi dezir'as sid'i en la salon'o kaj tie'n vi ir'as. Mal'ferm'ant'e la pord'o'n, vi aŭd'as bru'o'n, kiel se iu memor'as i'o'n, kaj tiam vi en'ir'as, Emily star'as ĉe la fenestr'o, absorb'e atent'ant'a la kontraŭ'a'n flank'o'n de la strat'o, kaj ĉe la ali'a flank'o de la ĉambr'o star'as vi'a amik'o, Johano Edvardo, tut'anim'e rav'eg'it'a de la fot'aĵ'o'j de la parenc'o'j de ali'a'j.

—Ho! — vi dir'as, halt'ant'e ĉe la pord'o. — Mi ne sci'is, ke iu est'as ĉi tie.

—Ho! Ĉu ne? — dir'as Emily en mal'varm'a ton'o, kiu kompren'ig'as, ke ŝi ne kred'as vi'n.

Vi rest'as tie kelk'a'n temp'o'n kaj post'e vi dir'as:
—Est'as tre mal'lum'e. Kial vi ne lum'ig'as la gas'o'n?

Johano Edvardo dir'as, ”Ho!” li tio'n ne rimark'is; Emily dir'as, ke ne plaĉ'as al pa'ĉj'o, ke oni lum'ig'as la gas'o'n post'tag'mez'e, Vi rakont'as al ili unu-du nov'aĵ'o'j'n, kaj don'as al ili vi'a'j'n opini'o'j'n pri la irlanda demand'o; sed ŝajn'e tio ili'n ne interes'as.

Pri ĉiu tem'o ili dir'as nur ”Ho!”, ”Ĉu?”, ”Ĉu jes?”, ”Jes” kaj ”Kio'n vi dir'as!”. Post dek minut'o'j de tia inter'parol'ad'o, vi ŝov'iĝ'as al la pord'o kaj ŝtel'e ir'as kaj surpriz'iĝ'as trov'ant'e, ke la pord'o tuj mov'iĝ'as post vi kaj ferm'as si'n, kvankam vi eĉ ne tuŝ'is ĝi'n.

Du'on'hor'o'n post'e ven'as al vi la pens'o fum'i pip'o'n en la vitr'a plant'ej'o. La sol'a'n seĝ'o'n jam okup'as Emily; Johano Edvardo, se oni pov'as fid'i al la lingv'o de vest'o'j, est'is evident'e sid'ant'a sur la plank'o. Ili ne parol'as, tamen ili ĵet'as al vi rigard'o'n, kiu dir'as ĉio'n dir'ebl'a'n en civiliz'it'a komun'um'o; vi tuj re'tir'iĝ'as kaj ferm'as la pord'o'n post vi.

Vi jam tim'as ŝov'i la naz'o'n en iu'n ajn ĉambr'o'n en la dom'o; post kelk'temp'a marŝ'ad'o supr'e'n kaj mal'supr'e'n sur la ŝtup'ar'o, vi en'ir'as vi'a'n dorm'o'ĉambr'o'n kaj sid'iĝ'as tie. Tio tamen baldaŭ ted'as, tial vi sur'met'as la ĉapel'o'n kaj ir'as promen'i en la ĝarden'o. Vi paŝ'as sur la voj'et'o kaj, preter'pas'ant'e la ĝarden'bud'o'n, vi en'rigard'as, kaj jen est'as tiu'j du jun'a'j idiot'o'j, kun'prem'it'a'j en unu angul'o de ĝi; ili vid'as vi'n kaj inklin'as, evident'e, supoz'i ke vi, pro ia mal'bon'a kaŭz'o, ili'n persekut'as.

—Kial oni ne hav'as special'a'n ĉambr'o'n por tia'j afer'o'j, por dev'ig'i la ge'am'ant'o'j'n rest'i tie? — vi murmur'et'as kaj vi kur'eg'as al la vestibl'o, pren'as la ombrel'o'n kaj el'ir'as.

Io tre simil'a al tio ĉi tre ver'ŝajn'e okaz'is, kiam tiu mal'saĝ'a knab'o Henrik'o VIII am'ind'um'is si'a'n et'a'n Anne. Hom'o'j en Buckinghamshire ver'ŝajn'e ili'n renkont'is ne'atend'it'e, kiam ili kver'ad'is en la proksim'ec'o de Windsor kaj Wraysbury, kaj kri'is ”Ho! vi ĉi tie!” kaj Henrik'o ver'ŝajn'e ruĝ'iĝ'is kaj dir'is ”Jes; mi ĵus ven'is por renkont'i vir'o'n” kaj Anne ver'ŝajn'e dir'is ”Ho, kiel mi ĝoj'as vi'n vid'i! Ĉu ne strang'e? Mi ĵus renkont'is Henrik'o'n VIII sur la voj'et'o kaj li ir'as en la sam'a'n direkt'o'n kiel mi”.

Tiam tiu'j hom'o'j ver'ŝajn'e for'ir'is kaj dir'is al si: ”Ho! ni prefer'e for'ir'u de ĉi tie, dum daŭr'as ĉi tiu kver'ad'o. Ni ir'u en la graf'land'o'n Kent.”

Ili ir'is al Kent kaj ĉe la unu'a rigard'o, kiam ili tie'n al'ven'is, ili vid'is Henrik'o'n kaj Anne petol'ant'a'j proksim'e de Hever Castle.

—Ho, infer'o! — ili ver'ŝajn'e dir'is. — Ni for'ir'u. Tio'n ni ne plu pov'as el'ten'i. Ni ir'u al St. Albans — ĉarm'a kviet'a lok'o, St.

Albans.

Kiam ili ating'is St. Albans, jen est'is tiu'j mal'ben'ind'a'j ge'am'ant'o'j, inter'kis'ant'a'j ĉe la mur'o'j de la abat'ej'o. Tiam ĉi tiu'j hom'o'j ver'ŝajn'e far'iĝ'is pirat'o'j, ĝis okaz'is la ge'edz'iĝ'o.

De Piknik'a Pint'o ĝis la kluz'o de Mal'nov'a Windsor est'as rav'a etend'aĵ'o de la river'o. Ombr'a voj'o, punkt'it'a jen kaj jen de ĉarm'a'j dom'et'o'j, laŭ'ir'as la bord'o'n ĝis la ”Sonor'il'o'j de Ouseley” pitoresk'a trink'ej'o, kia'j la plej'mult'a'j river'a'j trink'ej'o'j est'as, kaj ej'o, kie oni pov'as trink'i glas'o'n da tre bon'a bier'o — tiel dir'as Harris; pri tia afer'o vi pov'as kred'i la vort'o'n de Harris. Mal'nov'a Windsor est'as fam'a lok'o en si'a spec'o. Edvardo la Konfes'ant'o hav'is palac'o'n ĉi tie, kaj ĉi tie la grand'a'n graf'o'n Godwin la tiu'temp'a juĝ'ad'o juĝ'is kulp'a pri instig'o mort'ig'i la frat'o'n de la reĝ'o. La graf'o Godwin romp'is pec'o'n de pan'o kaj ten'is ĝi'n en la man'o.

—Se mi est'as kulp'a, — dir'is la graf'o, tiu pan'o mi'n sufok'u, kiam mi manĝ'os ĝi'n.

Li met'is la pan'o'n en la buŝ'o'n kaj glut'is ĝi'n, ĝi sufok'is li'n kaj li mort'is.

Preter'pas'int'e Mal'nov'a'n Windsor la river'o far'iĝ'as iom sen'interes'a kaj nur kiam vi proksim'iĝ'as al Boveney ĝi de'nov'e trov'as si'a'n propr'a'n karakter'o'n. Georg'o kaj mi tren'is preter la Hejm'a Park'o, kiu etend'as si'n laŭ la dekstr'a bord'o de Albert'a ĝis Viktoria-pont'o; dum ni preter'pas'is Datchet, Georg'o demand'is mi'n, ĉu mi memor'as ni'a'n unu'a'n vojaĝ'o'n sur la river'o, kiam ni al'bord'iĝ'is ĉe Datchet je la dek'a vesper'e kaj dezir'is en'lit'ig'i.

Mi respond'is, ke mi memor'as. Pas'os ankoraŭ kelk'a temp'o antaŭ ol mi tio'n forges'os.

Est'is la sabat'o antaŭ la aŭgust'a feri'o. Ni est'is lac'a'j kaj mal'sat'a'j kaj ni — la sam'a'j tri – ating'int'e Datchet pren'is la korb'eg'o'n, la du valiz'o'j'n, la lan'kovr'il'o'j'n kaj palt'o'j'n kaj ankoraŭ ali'a'j'n objekt'o'j'n, kaj ir'is serĉ'i loĝ'ej'o'n. Ni preter'pas'is bel'et'a'n hotel'et'o'n, kun klematid'o kaj grimp'plant'o super la portik'o; tamen ne trov'iĝ'is tie lonicer'o kaj pro iu aŭ ali'a kaŭz'o mi jam ek'hav'is en la mens'o frenez'a'n ide'o'n pri lonicer'o kaj mi dir'is:
—Ho, tie'n ni ne en'ir'u! Ni ir'u iom plu'e por vid'i, ĉu ne est'as hotel'et'o kun lonicer'o sur ĝi.

Ni do plu'ir'is, ĝis ni al'ven'is al ali'a hotel'o. Ankaŭ tiu est'is ĉarm'a hotel'o kaj ĝi sur'hav'is lonicer'o'n ĉe la flank'o; tamen al Harris ne plaĉ'is la aspekt'o de vir'o si'n apog'ant'a al la en'ir'pord'o. Li dir'is, ke li tut'e ne aspekt'as afabl'a vir'o kaj li sur'hav'as mal'bel'a'j'n bot'o'j'n; ni do ir'is plu'e'n. Ni ir'is sufiĉ'e mal'proksim'e'n, sen trov'i ali'a'j'n hotel'o'j'n, kaj tiam ni renkont'is vir'o'n, kaj pet'is li'n, ke li ni'n direkt'u al iu.

Li dir'is:
—Jen, vi de'voj'iĝ'as for de ili. Vi dev'as vi'n tut'e turn'i kaj ir'i sam'voj'e, kaj tiam vi traf'os ”Cerv'o'n”.

Ni dir'is:
—Ho, ni jam est'is tie, kaj ĝi ne plaĉ'is al ni — ne est'is lonicer'o sur ĝi.

—Nu, do, — li dir'is, — ”Bien'dom'o” est'as ĝust'e kontraŭ'e.

Ĉu ĝi'n vi prov'is?

Harris respond'is, ke tie'n ni ne vol'as ir'i — ne plaĉ'as al ni la aspekt'o de vir'o loĝ'ant'a tie — ne plaĉ'as al Harris la kolor'o de li'a'j har'o'j, nek plaĉ'as al li li'a'j bot'o'j.

—Nu, mi ne sci'as, kio'n vi far'os, mi est'as cert'a, — dir'is ni'a inform'ant'o; — ĉar ili est'as la sol'a'j du hotel'o'j en la proksim'ec'o.

—Neniu'j ali'a'j hotel'o'j! — kri'is Harriis.

—Neniu'j, — respond'is la vir'o.

—Kio'n sur la ter'o ni far'u? — kri'is Harris. Tiam parol'is Georg'o. Li dir'is, ke Harris kaj mi pov'as konstru'ig'i hotel'o'n por ni, se tio plaĉ'as al ni, kaj kre'ig'i hom'o'j'n por met'i en ĝi'n. Koncern'e si'n, li intenc'as re'ir'i al ”Cerv'o”.

La plej grand'a'j anim'o'j neniam real'ig'as si'a'j'n ideal'o'j'n en ia afer'o; Harris kaj mi ĝem'is pro la vant'o de iu'j sur'ter'a'j dezir'o'j kaj post'sekv'is Georg'o'n.

Ni pren'is ni'a'j'n pak'aĵ'o'j'n en ”Cerv'o'n” kaj de'met'is ili'n en la vestibl'o.

La hotel'estr'o al'proksim'iĝ'is kaj dir'is:
—Bon'a'n vesper'o'n, sinjor'o'j.

—Ho, bon'a'n vesper'o'n, — dir'is Georg'o; — ni dezir'as tri lit'o'j'n, mi pet'as.

—Mi tre bedaŭr'as, sinjor'o, — dir'is la hotel'estr'o; sed mi tim'as, kie tio'n ni ne pov'as aranĝ'i.

—Ho, nu, ne grav'as, — dir'is Georg'o, — du sufiĉ'os. Du el ni pov'as dorm'i en unu lit'o, ĉu ne? — li dir'is plu, si'n turn'ant'e al Harris kaj mi.

Harris dir'is ”Ho, jes;” — li kred'is, ke Georg'o kaj mi pov'as tre facil'e dorm'i en unu lit'o.

—Mi tre bedaŭr'as, sinjor'o, — de'nov'e ripet'is li'a hotel'estr'o; — sed ni ver'e hav'as eĉ ne unu vak'ant'a'n lit'o'n en la tut'a dom'o.

Fakt'e ni jam met'as du kaj eĉ tri sinjor'o'j'n en unu lit'o'n.

Tio ni'n ŝancel'is kelk'a'n temp'o'n.

Sed Harris, kiu est'as mal'nov'a vojaĝ'ant'o, montr'is la bezon'at'a'n kapabl'o'n, kaj gaj'e rid'ant'e dir'is:
—Ho, nu, ne est'as evit'ebl'e. Ni dev'os viv'i mal'mol'e. Don'u al ni improviz'it'a'n lit'o'n en la bilard'a ĉambr'o.

—Mi tre bedaŭr'as, sinjor'o. Tri sinjor'o'j jam dorm'as sur la bilard'a tabl'o kaj du en la kaf'ej'o. Tut'e ne ebl'as akcept'i vi'n hodiaŭ nokt'e.

Ni lev'is ni'a'j'n pak'aĵ'o'j'n kaj trans'paŝ'is al ”Bien'dom'o”. Bel'et'a lok'o ĝi est'is. Mi dir'is, ke mi kred'as, ke ĝi plaĉ'os al mi pli ol la ali'a dom'o; Harris dir'is ”Ho, jes, ĝi taŭg'os bon'e, kaj ne neces'os, ke ni rigard'u la vir'o'n kun la ruĝ'a'j har'o'j; ceter'e, la kompat'ind'ul'o ne kulp'as pro tio, ke li hav'as ruĝ'a'j'n har'o'j'n.”

Harris parol'is tut'e bon'kor'e kaj prudent'e.

La hom'o'j ĉe ”Bien'dom'o” ne don'is al ni la ebl'o'n parol'i. La hotel'estr'in'o ni'n renkont'is sur la pord'o'ŝtup'o kun la salut'o, ke ni est'as la dek'kvar'a grup'o, kiu'n ŝi mal'akcept'is dum la pas'int'a'j unu kaj du'on'a hor'o'j. Ni'a'j'n mild'a'j'n alud'o'j'n al stal'o'j, bilard'ĉambr'o aŭ karb'ej'o'j, ŝi for'rid'is mal'estim'e: ĉiu'j'n tiu'j'n lok'et'o'j'n oni kapt'is jam de long'e.

Ĉu ŝi sci'as pri lok'o en la tut'a vilaĝ'o, kiu ni'n ŝirm'os por la hodiaŭ'a nokt'o?

—Nu, se krud'a viv'manier'o ni'n ne ofend'os — ŝi ne rekomend'as ĝi'n — tamen est'as mal'grand'a bier'vend'ej'o du'on'mejl'o'n laŭ'long'e de la Etonvojo...

Ni ne rest'is por aŭd'i pli; ni pren'is la korb'eg'o'n kaj la valiz'o'j'n, la palt'o'j'n kaj lan'kovr'il'o'j'n kaj la pak'aĵ'o'j'n kaj kur'is. La distanc'o ŝajn'is pli mejl'o ol du'on'mejl'o, sed fin'e ni al'ven'is kaj kur'eg'is, spir'blov'ant'e, en la trink'ej'o'n.

La hom'o'j en la bier'ej'o est'is mal'ĝentil'a'j. Ili nur rid'is al ni.

Est'is en la tut'a dom'o nur tri lit'o'j kaj jam dorm'as tie sep fraŭl'o'j kaj du par'o'j de ge'edz'o'j. Bon'kor'a ŝarĝ'boat'ist'o, kiu okaz'e est'is en la trink'ej'o, tamen kred'is, ke ebl'e ni sukces'os ĉe la nutr'aĵ'vend'ist'o, plej proksim'e al ”Cerv'o”, kaj ni re'ir'is.

La dom'o de la nutr'aĵ'vend'ist'o est'is plen'a. Tiam mal'jun'ul'in'o, kiu'n ni renkont'is en la butik'o, ĝentil'e konduk'is ni'n kvar'on'mejl'o'n al si'a amik'in'o, kiu kelk'foj'e lu'ig'as ĉambr'o'j'n al sinjor'o'j.

Ĉi tiu mal'jun'ul'in'o ir'is tre mal'rapid'e kaj jam for'pas'is du'dek minut'o'j antaŭ ol ni ven'is al ŝi'a amik'in'o. Ŝi gaj'ig'is ni'n dum'voj'e pentr'ant'e, dum ni tren'ad'is ni'n antaŭ'e'n, la divers'a'j'n dolor'o'j'n, kiu'j'n ŝi sent'as en la dors'o.

La ĉambr'o'j de ŝi'a amik'in'o est'is jam lu'it'a'j. Tie oni ni'n rekomend'is al n-ro 27. N-ro 27 est'is plen'a kaj send'is ni'n al nro 32, kaj n-ro 32 est'is plen'a.

Tiam ni re'ir'is sur la ŝose'o'n kaj Harris sid'iĝ'is sur la korb'eg'o kaj dir'is, ke li ne ir'os plu. Li dir'is, ke ĝi aspekt'as kviet'a lok'o, kaj ke tie li vol'as mort'i. Li pet'is Georg'o'n kaj mi'n, ke ni kis'u li'a'part'e li'a'n patr'in'o'n kaj dir'u al ĉiu'j li'a'j parenc'o'j, ke li pardon'is al ili kaj mort'is feliĉ'a.

En tiu moment'o al'ven'is anĝel'o en la form'o de mal'grand'a knab'o (kaj mi ne pov'as imag'i pli efik'a'n mask'form'o'n, kiu'n anĝel'o pov'as al'pren'i), kun pot'o da bier'o en unu man'o kaj en la ali'a kun io sur la fin'o de ŝnur'et'o, kio'n li de'met'is sur ĉiu'n plat'a'n ŝton'o'n, kiu'n li vid'is, kaj post'e re'tir'is supr'e'n, tiel el'ig'ant'e apart'e mal'plaĉ'a'n son'o'n, pens'ig'ant'a'n pri sufer'ad'o.

Ni demand'is ĉi tiu'n ĉiel'a'n send'it'o'n (kiel ni post'e ek'sci'is, ke li est'as), ĉu li kon'as sol'ec'a'n dom'o'n, kies en'loĝ'ant'o'j est'as mal'mult'a'j kaj mal'fort'a'j (prefer'e mal'jun'a'j vir'in'o'j kaj paraliz'it'a'j sinjor'o'j), kiu'j'n oni pov'as facil'e terur'i, ĝis ili ced'os si'a'j'n lit'o'j'n por la nokt'o al tri sovaĝ'a'j vir'o'j; aŭ se ne, ĉu li pov'as ni'n rekomend'i al ne'okup'at'a pork'stal'o, aŭ ne'uz'at'a kalk'forn'o, aŭ io tia. Tia'j'n lok'o'j'n li ne kon'is — almenaŭ neniu'j'n en la proksim'ec'o; sed li dir'is, ke se ni vol'as ven'i kun li, li'a patr'in'o hav'as vak'ant'a'n ĉambr'o'n kaj pov'as en'loĝ'ig'i ni'n por tiu nokt'o, Tie en la lun'lum'o ni fal'is sur li'a'n brust'o'n kaj li'n ben'is, kaj tio est'us pentr'ind'a bild'o, se la knab'o mem ne est'us tiel super'reg'at'a de ni'a emoci'o, ke li ne pov'is plu el'ten'i kaj fal'is al la ter'o, las'ant'e ni'n ĉiu'j'n fal'i sur li'n. Harris est'is tiel super'reg'at'a de ĝoj'o, ke li sven'is kaj dev'is pren'i la bier'pot'o'n de la knab'o kaj trink'i du'on'o'n de la bier'o antaŭ ol li pov'is re'konsci'iĝ'i, kaj tiam li kur'is kaj las'is Georg'o'n kaj mi'n por kun'port'i la pak'aĵ'o'j'n.

La knab'o loĝ'is en mal'grand'a kvar'ĉambr'a dom'et'o kaj li'a patr'in'o — bon'a anim'o! — don'is al ni varm'a'n lard'o'n por vesper'manĝ'o, kaj ni manĝ'is ĉio'n — kvin funt'o'j'n — kaj post'e tort'o'n kaj du pot'o'j'n da te'o kaj post'e ni en'lit'iĝ'is. En la ĉambr'o est'is du lit'o'j; unu est'is 75 centi'metr'a lign'a lit'o kaj en ĝi dorm'is Georg'o kaj mi kaj ni ni'n ten'is tie kun'lig'it'a'j per la lit'tuk'o; la ali'a est'is la lit'o de la mal'grand'a knab'o kaj Harris hav'is ĝi'n tut'e por si mem kaj ni li'n trov'is en la maten'o kun ses'dek centi'metr'o'j da nud'a krur'o el'star'ant'a'j el la mal'supr'o, kaj tio'n Georg'o kaj mi uz'is por pend'ig'i la viŝ'tuk'o'j'n dum ni ban'is ni'n.

Ni ne est'is tiel arogant'a'j pri tio, kiu hotel'o plaĉ'os al ni, la sekv'ant'a'n foj'o'n, kiam ni ir'is al Datchet.

Ni re'ven'u tamen al ni'a nun'a vojaĝ'o; okaz'is neni'o ekscit'a kaj ni tren'is mal'rapid'e antaŭ'e'n ĝis iom mal'supr'e de Monkeyinsulo, kie ni al'bord'iĝ'is kaj lunĉ'is. Por la lunĉ'o ni ni'n dediĉ'is al mal'varm'a bov'aĵ'o kaj tiam trov'is, ke ni forges'is kun'port'i mustard'o'n. Mi kred'as, ke neniam en la viv'o, antaŭ'e aŭ post'e, mi sent'is tiel fort'eg'a'n dezir'o'n por mustard'o, kiel mi sent'is tiam. Kutim'e mustard'o'n mi ne tre ŝat'as kaj en'tut'e mi nur mal'oft'e pren'as ĝi'n ĉe la manĝ'o, sed tiam por ĝi mi volont'e est'us don'int'a mond'o'j'n.

Mi ne sci'as, kiom da mond'o'j pov'as est'i en la univers'o, sed ili'n ĉiu'j'n pov'us hav'i tiu, kiu est'us al'port'int'a al mi ĝust'e en tiu moment'o plen'kuler'o'n da mustard'o. Tiel sen'zorg'e mal'avar'a mi far'iĝ'as, kiam mi dezir'as i'o'n kaj ne pov'as ĝi'n akir'i.

Harris dir'is, ke por mustard'o ankaŭ li don'us mond'o'j'n. Est'us est'int'e bon'e al tiu, kiu al'ven'us tiam al tiu lok'o kun pot'o da mustard'o: li hav'us sufiĉ'e da mond'o'j por la tut'a viv'o.

Sed est'as tamen ver'ŝajn'e ke, akir'int'e la mustard'o'n, ni ambaŭ, Harris kaj mi, prov'us el'turn'iĝ'i el la aranĝ'o. Oni em'as far'i tia'j'n mal'avar'a'j'n ofert'o'j'n en moment'o'j de ekscit'iĝ'o, kiam oni re'pri'pens'as, oni tamen kompren'ebl'e vid'as, kiel mal'proporci'a'j ili est'as al la valor'o de la komerc'aĵ'o bezon'at'a. Iu'n foj'o'n mi aŭd'is vir'o'n supr'e'n'ir'ant'a mont'o'n en Svis'uj'o, ke mond'o'j'n li volont'e don'us por glas'o da bier'o, kaj kiam li al'ven'is al mal'grand'a barak'o, kie ĝi est'is vend'at'a, li bru'eg'e kri'is pro tio, ke oni postul'is kvin frank'o'j'n por botel'o da Bass-bier'o. Li dir'is, ke tio est'as skandal'a mal'just'aĵ'o kaj li skrib'is pri tio al The Times.

Mal'gaj'ig'is la tut'a'n boat'o'n tio, ke ne est'is mustard'o. En silent'o ni manĝ'is la bov'aĵ'o'n. La viv'o ŝajn'is van'a kaj sen'interes'a. Ni pens'is pri la feliĉ'a'j tag'o'j de la infan'aĝ'o kaj ĝem'et'is.

Ni tamen iom gaj'iĝ'is ĉe la pom'tort'o kaj kiam Georg'o el'tir'is el la fund'o de la korb'eg'o lad'a'n skatol'o'n da ananas'o kaj rul'is ĝi'n en la boat'mez'o'n, ni sent'is, ke la viv'o valor'as i'o'n.

Ananas'o'n ni tre ŝat'as, ĉiu'j tri. Ni rigard'is la bild'o'n sur la skatol'o; ni pens'is pri la suk'o. Ni rid'et'is kaj Harris pret'e ten'is kuler'o'n.

Tiam ni serĉ'is skatol'mal'ferm'il'o'n. Ni tut'e mal'plen'ig'is la korb'eg'o'n. Ni mal'plen'ig'is la valiz'o'j'n. Ni el'tir'is la tabul'o'j'n ĉe la fund'o de la boat'o. Ni port'is ĉio'n sur la bord'o'n kaj ĉio'n sku'is. Neni'u skatol'mal'ferm'il'o est'is trov'ebl'a.

Tiam Harris pen'is mal'ferm'i la skatol'o'n per poŝ'tranĉ'il'o, romp'is la tranĉ'il'o'n kaj si'n dolor'e tranĉ'is; Georg'o prov'is per tond'il'et'o kaj la tond'il'et'o ĵet'iĝ'is supr'e'n kaj preskaŭ el'ig'is li'a'n okul'o'n. Dum ili bandaĝ'is si'a'j'n vund'o'j'n, mi pen'is far'i tru'o'n en la mal'ben'ind'aĵ'o per la pint'o de la al'kroĉ'il'o, la al'kroĉ'il'o glit'is kaj mi'n el'puŝ'is inter la boat'o'n kaj la bord'o'n en du fut'o'j'n da ŝlim'a akv'o, la skatol'o rul'iĝ'is, ne'difekt'it'a, kaj romp'is te'tas'o'n.

Tiam ni ĉiu'j frenez'iĝ'is. La skatol'o'n ni kun'port'is sur la bord'o'n kaj Harris ir'is sur kamp'o'n kaj akir'is grand'a'n akr'a'pint'a'n ŝton'o'n, mi re'ir'is en la boat'o'n kaj el'port'is la mast'o'n, Georg'o ten'is la skatol'o'n kaj Harris ten'is sur ĝi'a supr'o la akr'a'n pint'o'n de la ŝton'o, mi pren'is la mast'o'n kaj ĝi'n lev'is alt'e'n en la aer'o, kolekt'is ĉiu'j'n mi'a'j'n fort'o'j'n kaj frap'eg'is.

Est'is la ĉapel'o de Georg'o, kiu sav'is li'a'n viv'o'n tiu'n tag'o'n.

Li ankoraŭ konserv'as tiu'n ĉapel'o'n (kiom rest'is el ĝi) kaj en vintr'a'j vesper'o'j, kiam la pip'o'j est'as brul'ig'it'a'j kaj la amik'o'j rakont'as fabel'aĵ'o'j'n pri la danĝer'o'j, kiu'j'n ili tra'pas'is, Georg'o ĝi'n de'pren'as kaj montr'as al ĉiu'j, kaj la emoci'a histori'o est'as de'nov'e rakont'at'a, ĉiu'foj'e kun nov'a'j tro'ig'o'j.

Harris sav'iĝ'is kun nur skrap'vund'o.

Post tio mi for'ir'is sol'a kun la skatol'o kaj ĝi'n martel'is per la mast'o, ĝis mi el'ĉerp'iĝ'is kaj mi'a kor'o dolor'is, kaj tiam Harris entrepren'is venk'i ĝi'n.

Ni bat'is ĝi'n plat'a; ni re'bat'is ĝi'n kvadrat'a; ni bat'is ĝi'n en ĉiu'n form'o'n kon'at'a'n al la geometri'o — sed tru'o'n en ĝi ni ne pov'is far'i. Tiam Georg'o atak'is ĝi'n kaj frap'is ĝi'n en form'o'n tiel strang'a'n, tiel ne'natur'a'n, tiel ne'mond'a'n en si'a sovaĝ'a mal'bel'o, ke li tim'iĝ'is kaj for'ĵet'is la mast'o'n. Tiam ni ĉiu'j tri sid'iĝ'is ĉirkaŭ ĝi sur la herb'o kaj rigard'is ĝi'n.

Tra ĝi'a supr'o est'is grand'a en'dent'aĵ'o, kiu aspekt'is kiel rikan'a rid'et'o, kaj ĝi ni'n furioz'ig'is, tiel ke Harris kur'eg'is al ĝi, ĝi'n pren'is kaj ĵet'is mal'proksim'e'n en la mez'o'n de la river'o kaj, dum ĝi sub'akv'iĝ'is, ni ĵet'is al ĝi ni'a'j'n mal'ben'o'j'n, en'ir'is la boat'o'n kaj rem'is for de la lok'o kaj neniam halt'is, ĝis ni ating'is Maidenhead.

Maidenhead mem est'as tro snob'a por plaĉ'i. Ĝi est'as la vizit'ej'o de la river'a elegant'ul'o kaj li'a tro'vest'it'a kun'ul'in'o. Ĝi est'as la urb'o de parad'a'j hotel'o'j, favor'at'a'j plej'part'e de dand'o'j kaj balet'ist'in'o'j. Ĝi est'as sorĉ'ist'in'a kuir'ej'o, el kiu el'ir'as la demon'o'j de la river'o — la vapor'ŝalup'o'j. La duk'o de Londona Ĵurnal'o ĉiam hav'as si'a'n ”bien'et'o'n” en Maidenhead; la heroin'o de la tri'volum'a roman'o ĉiam manĝ'as tie, kiam ŝi diboĉ'as kun la edz'o de iu ali'a.

Ni tra'pas'is Maidenhead rapid'e kaj post'e mal'streĉ'iĝ'is kaj mal'rapid'e tra'vetur'is la majest'a'n etend'aĵ'o'n preter la kluz'o'j de Boulter kaj Cookham. La Clieveden-arb'ar'et'o'j ankoraŭ port'is si'a'n bel'et'a'n vest'o'n de printemp'o kaj lev'iĝ'is ĉe la vand'o de la akv'o, en unu long'a harmoni'o de kun'miks'it'a'j nuanc'o'j de fe'in'a verd'o. En si'a ne'inter'romp'it'a bel'o tio est'as ver'ŝajn'e la plej ĉarm'a etend'aĵ'o de la tut'a river'o, ni halt'is kaj mal'rapid'e tir'is ni'a'n boat'o'n preter ĝi'a profund'a trankvil'o.

Ni halt'is en flank'akv'o, tuj mal'supr'e de Cookham, kaj manĝ'is la te'manĝ'o'n; kiam ni ni'n trov'is preter la kluz'o, est'is jam vesper'o. Lev'iĝ'is sufiĉ'e fort'a vent'o — favor'a al ni, je ni'a mir'o; ĉar ĝeneral'e sur la river'o la vent'o blov'as ĉiam rekt'e al vi, kie'n ajn vi ir'as. Ĝi blov'as rekt'e al vi en la maten'o, kiam vi komenc'as unu'tag'a'n vojaĝ'o'n, kaj vi rem'as long'a'n distanc'o'n, pens'ant'e kiel facil'e est'os re'ven'i, ĉar vi pov'os uz'i la vel'o'n. Post'e, post la te'manĝ'o, la vent'o tut'e ŝanĝ'as direkt'o'n kaj vi dev'as fort'e rem'i kontraŭ ĝi dum la tut'a re'ven'a vojaĝ'o.

Kiam vi tut'e forges'as kun'pren'i la vel'o'n, tiam la vent'o blov'as favor'e al vi en ambaŭ direkt'o'j. Sed jen! ĉi tiu mond'o est'as nur prov'ad'o kaj hom'o nask'iĝ'is por sufer'o'j, kiel bird'o'j por flug'ad'o supr'e'n.

Ĉi tiu'n vesper'o'n, tamen, evident'e oni erar'is, kaj met'is la vent'o'n post ni'a'n dors'o'n anstataŭ antaŭ ni'a'n vizaĝ'o'n. Pri tio ni zorg'e silent'is kaj rapid'e supr'e'n'lev'is la vel'o'n antaŭ ol oni rimark'is la erar'o'n, ni ni'n met'is en pens'em'a'j'n poz'o'j'n en divers'a'j part'o'j de la boat'o, la vel'o ŝvel'is, streĉ'iĝ'is, murmur'is ĉe la mast'o kaj la boat'o flug'is.

Mi direkt'is.

Pli rav'a'n sent'o'n ol vel'vetur'ad'o mi ne kon'as. Per ĝi la hom'ar'o ating'as pli proksim'e'n al flug'ad'o ol ĝi pov'is ĝis nun — krom en sonĝ'o'j. La flug'il'o'j de la kur'eg'ant'a vent'o ŝajn'as port'i vi'n antaŭ'e'n, vi ne sci'as kie'n. Ne plu vi est'as la mal'rapid'a, pez'e marŝ'ant'a, et'aĉ'a argil'aĵ'o, serpent'e ramp'ant'a sur la ter'o; vi est'as part'o de la natur'o! Vi'a kor'o puls'as flank'e de ĝi'a. Ĝi'a'j hel'eg'a'j brak'o'j vi'n ĉirkaŭ'as kaj vi'n lev'as al ĝi'a kor'o; vi'a'j membr'o'j mal'pez'iĝ'as! La voĉ'o'j de la aer'o kant'as al vi. La ter'o ŝajn'as mal'proksim'a kaj mal'grand'a; la nub'o'j, tiel proksim'a'j super vi'a kap'o, est'as frat'o'j kaj vi etend'as al ili la brak'o'j'n.

Ni est'is sol'a'j sur la river'o, krom tio, ke en la mal'proksim'o ni pov'is vid'i fiŝ'kapt'a'n pram'et'o'n, ankr'it'a'n river'mez'e, sur kiu sid'is tri fiŝ'kapt'ist'o'j; ni glit'is sur la akv'o, pas'is preter la arb'ar'et'a'j bord'o'j kaj neni'u parol'is.

Mi direkt'is.

Al'proksim'iĝ'ant'e ni pov'is vid'i, ke la tri fiŝ'ist'o'j ŝajn'e est'as mal'jun'a'j kaj solen'aspekt'a'j vir'o'j. Ili sid'is sur tri seĝ'o'j sur la pram'et'o kaj fiks'e rigard'is al si'a'j ŝnur'o'j. La ruĝ'a sun'sub'ir'o ĵet'is mistik'a'n lum'o'n sur la akv'o'n, tinktur'et'is per fajr'o la alt'star'ant'a'j'n arb'ar'et'o'j'n kaj far'is el la amas'iĝ'int'a'j nub'o'j or'a'n bel'aĵ'o'n. Est'is hor'o de profund'a sorĉ'o, de ekstaz'a esper'o kaj sopir'o. La mal'grand'a vel'o relief'iĝ'is kontraŭ la purpur'a ĉiel'o, ĉirkaŭ ni kuŝ'is la krepusk'o, volv'ant'a la mond'o'n per ĉiel'ark'a'j ombr'o'j; mal'antaŭ ni ramp'is la nokt'o.

Ni ŝajn'is kiel kavalir'o'j de mal'nov'a legend'o, vel'ant'a'j sur ia mistik'a lag'o al la ne'kon'at'a regn'o de krepusk'o, al la grand'a land'o de la sun'sub'ir'o.

Ni ne ir'is al la regn'o de krepusk'o; ni ir'is rekt'e en kolizi'o'n kun tiu pram'et'o, kie fiŝ'kapt'is tiu'j tri mal'jun'ul'o'j. Unu'e ni ne sci'is, kio okaz'is, ĉar la vel'o bar'is la vid'o'n, sed laŭ la spec'o de lingv'o, kiu supr'e'n'ir'is en la vesper'a'n aer'o'n, ni kompren'is, ke ni ven'is en la proksim'ec'o'n de hom'a'j est'aĵ'o'j, kaj ke ĉi tiu'j est'as koler'a'j kaj mal'kontent'a'j.

Harris mal'lev'is la vel'o'n kaj tiam ni vid'is, kio okaz'is. Tiu'j tri mal'jun'a'j'n sinjor'o'j'n ni est'is fal'ig'int'a'j de ili'a'j seĝ'o'j en ĝeneral'a'n amas'o'n sur la fund'o de la pram'et'o, kaj nun ili mal'rapid'e kaj pen'e si'n apart'ig'is unu de la alla kaj de'pren'is de si fiŝ'o'j'n; dum ili labor'is, ili mal'ben'is ni'n — ne per ordinar'a supr'aĵ'a mal'ben'ad'o, sed per long'a'j, zorg'e el'pens'it'a'j, ĉio'n'ampleks'a'j mal'ben'o'j, kiu'j hav'is rilat'o'n al ni'a tut'a viv'o kaj for'ir'is en la mal'proksim'a'n est'ont'ec'o'n, en'ten'is ĉiu'j'n ni'a'j'n parenc'o'j'n kaj ampleks'is ĉio'n rilat'ant'a'n al ni — bon'a'j, solid'a'j mal'ben'o'j.

Harris dir'is al ili, ke ili dev'us est'i dank'em'a'j pro la iom'a ekscit'iĝ'o, ĉar ili sid'as tie fiŝ'kapt'ant'e la tut'a'n tag'o'n, kaj li dir'is ankaŭ, ke li'n ŝok'as kaj dolor'ig'as aŭd'i hom'o'j'n de ili'a aĝ'o las'i la koler'o'n tiel reg'i ili'n.

Tio tamen ne mult'e util'is.

Georg'o dir'is, ke post tio li direkt'os. Li dir'is, ke oni ne rajt'as dev'ig'i tia'n mens'o'n, kiel la mi'a, si'n perfid'i per direkt'ad'o de boat'o'j — prefer'e oni las'u al pli ordinar'a hom'o la pri'zorg'ad'o'n de boat'o, antaŭ ol ni ĉiu'j tut'e dron'os; li pren'is la ŝnur'o'j'n kaj vetur'ig'is ni'n ĝis Marlow.

Ĉe Marlow ni las'is la boat'o'n apud la pont'o kaj ir'is tra'nokt'i en ”Kron'o”.

Ĉapitr'o XIII

Marlow — La Bisham-abat'ej'o — La monaĥ'o'j de Medmenham — Montmorency pens'as, ke li murd'os mal'jun'a'n vir'kat'o'n — Sed fin'e decid'as, ke li las'os ĝi'n viv'i — Hont'ind'a kondut'o de vulp'hund'o ĉe la Ŝtat'serv'ist'a Magazen'o — Ni'a for'ir'o el Marlow — Impon'a procesi'o — La vapor'ŝalup'o, util'a'j recept'o'j por ĝi'n ĝen'i kaj mal'help'i.— Ni rifuz'as trink'i la river'o'n — Trankvil'a hund'o — Strang'a mal'aper'o de Harris kaj pasteĉ'o

Marlow est'as unu el la plej plaĉ'a'j river'lok'o'j, kiu'j'n mi kon'as. Ĝi est'as bru'mov'a, vigl'a urb'et'o; en'tut'e ne tre pitoresk'a, tio est'as ver'a, tamen tie oni pov'as trov'i mult'a'j'n kurioz'a'j'n lok'et'o'j'n kaj angul'o'j'n — ankoraŭ star'ant'a'j'n ark'aĵ'o'j'n de la pont'o de la temp'o, super kiu ni'a fantazi'o re'ir'as al la tag'o'j, kiam la feŭd'a bien'o ĉe Marlow agnosk'is la saks'an Algar kiel si'a estr'o, antaŭ ol la konker'ant'a Vilhelm'o ĝi'n kapt'is por trans'don'i al reĝ'in'o Alatilda, antaŭ ol ĝi trans'pas'is al la graf'o'j de Warwick aŭ al la mond'ec'a lord'o Pag'et, la konsil'ist'o de kvar si'n'sekv'a'j reg'ant'o'j.

Trov'iĝ'as ankaŭ en ĝi'a ĉirkaŭ'aĵ'o bel'a kamp'ar'o, se post la boat'vetur'ad'o vi em'as promen'i, dum la river'o mem ĉi tie hav'as si'a'n plej bel'a'n aspekt'o'n. Ĝis Cookham, preter la Quarryarbaretoj kaj herb'ej'o'j, trov'iĝ'as bel'eg'a etend'aĵ'o. Kar'a'j mal'jun'a'j Quarry-arb'ar'et'o'j! kun vi'a'j mal'larĝ'a'j, grimp'ant'a'j voj'et'o'j kaj mal'grand'a'j serpent'um'ant'a'j mal'dens'ej'o'j, kiel plen'a'j vi ŝajn'as, eĉ ĝis la nun'a hor'o, de ĉarm'a'j memor'o'j de sun'plen'a'j somer'a'j tag'o'j! Kiel plen'a'j de fantom'o'j de rid'ant'a'j vizaĝ'o'j est'as vi'a'j ombr'a'j vid'aĵ'o'j! Kiel ĉarm'e fal'as de vi'a'j susur'ant'a'j foli'o'j la voĉ'o'j de la long'e'pas'int'a temp'o!

De Marlow ĝis Sonning est'as ankoraŭ pli bel'e. La grand'a'n mal'nov'a'n Bisham-abat'ej'o'n, inter kies ŝton'a'j mur'o'j iam eĥ'is la kri'o'j de la kavalir'o'j-templ'an'o'j, kaj kiu mal'long'e est'is la hejm'o de Anne de Cleeves kaj post'e de reĝ'in'o Elizabeto, oni preter'pas'as ĉe la dekstr'a bord'o ĝust'e du'on'mejl'o'n super la Marlow-pont'o. La Bisham-abat'ej'o abund'as de melodram'a'j posed'aĵ'o'j. Ĝi en'hav'as tapet'it'a'n dorm'o'ĉambr'o'n kaj sekret'a'n ĉambr'o'n kaŝ'it'a'n alt'e en la dik'a'j mur'o'j. La fantom'o de lord'in'o Holy, kiu mort'bat'is si'a'n fil'et'o'n, ankoraŭ promen'as tie en la nokt'o, pen'ant'a pur'ig'i si'a'j'n fantom'a'j'n man'o'j'n en fantom'a pelv'o.

Warwick, la re ̧faranto, ripoz'as tie, jam ne zorg'ant'e pri tia'j bagatel'aĵ'o'j, kiel mond'a'j reĝ'o'j kaj mond'a'j regn'o'j; ankaŭ Salisbury, kiu brav'e batal'is ĉe Poictiers. Ĵus antaŭ ol vi al'ven'as al la abat'ej'o kaj ĝust'e sur la river'bord'o, star'as la preĝ'ej'o de Bisham, kaj se ekzist'as tomb'o'j vizit'ind'a'j, ebl'e tio est'as la tomb'o'j kaj monument'o'j en la preĝ'ej'o de Bisham. Dum li vetur'is en si'a boat'o sub la fag'o'j de Bisham, Shelley, kiu tiam loĝ'is en Marlow (li'a'n dom'o'n ankoraŭ nun vi pov'as vid'i en West Street), verk'is La Ribel'o de Islam'o.

Iom pli supr'e, ĉe la Hurley-akv'o'barier'o, mi oft'e pens'is, ke mi pov'os rest'i tie monat'o'n, ankoraŭ ne hav'ant'e sufiĉ'e da temp'o por en'suĉ'i la tut'a'n bel'o'n de la scen'o. La vilaĝ'o Hurley, je kvin'minut'a promen'o de la kluz'o, est'as sam'e mal'nov'a kiel ali'a'j lok'o sur la river'o, ĉar ĝi fakt'e daŭr'as, por cit'i la kurioz'a'n frazeologi'o'n de tiu'j mal'hel'a'j tag'o'j, ”de la temp'o de reĝ'o Sebert kaj reĝ'o Offa”. Ĝust'e preter la barier'o (al'mont'e) est'as Dan-kamp'o, kie la invad'ant'a'j dan'o'j iam star'ig'is tend'ar'o'n, dum si'a marŝ'o al Gloucestershire; ankoraŭ iom pli for, nest'ant'a en ĉarm'a angul'o de la river'et'o, trov'iĝ'as la rest'aĵ'o de la abat'ej'o de Medmenham.

La kon'at'a'j monaĥ'o'j de Medmenham, aŭ la ”Infer'fajr'a klub'o”, kiel oni kutim'is nom'i ili'n, kaj inter kiu'j la fam'aĉ'a Wilkes est'is an'o, est'is frat'ul'ar'o, kies deviz'o est'is ”Far'u laŭ'plaĉ'e” kaj tiu invit'o ankoraŭ star'as super la ruin'iĝ'int'a portal'o de la abat'ej'o. Mult'a'j'n jar'o'j'n antaŭ la fond'o de tiu fals'a abat'ej'o, kun ĝi'a kongregaci'o de sen'respekt'a'j ŝerc'ist'o'j, star'is sur tiu sam'a lok'o monaĥ'ej'o de pli sever'a spec'o, kies monaĥ'o'j est'is tip'o iom mal'simil'a al la fest'ant'o'j, kiu'j sekv'is ili'n kvin'cent jar'o'j'n post'e.

La cisterci'an'a'j monaĥ'o'j, kies monaĥ'ej'o star'is tie en la dek'tri'a jar'cent'o, ne port'is ali'a'j'n vest'o'j'n ol krud'a'j'n tunik'o'j'n kaj kapuĉ'o'j'n, kaj nek manĝ'is viand'o'n nek fiŝ'o'n nek ov'o'j'n. Ili kuŝ'is sur pajl'o kaj lev'iĝ'is je nokt'o'mez'o por la mes'o. La tag'o'n ili pas'ig'is labor'ant'e, leg'ant'e kaj preĝ'ant'e; super ili'a tut'a viv'o reg'is silent'o kvazaŭ mort'a, ĉar neni'u parol'is.

Sever'a frat'ul'ar'o, pas'ig'ant'a sever'a'n viv'o'n en tiu ĉarm'a lok'o, kiu'n Di'o far'is tiel hel'a! Strang'e, ke la voĉ'o'j de la natur'o tut'e ĉirkaŭ ili — la mal'laŭt'a kant'ad'o de la akv'o, la susur'ad'o de la river'herb'o, la muzik'o de la kur'ant'a vent'o — ne instru'is al ili pli ver'a'n signif'o'n de la viv'o. Tie ili aŭskult'is tra la long'a'j tag'o'j en silent'o, atend'ant'e voĉ'o'n el la ĉiel'o; la tut'a'n tag'o'n kaj tra la solen'a nokt'o ĝi parol'is al ili per miriad'a'j ton'o'j kaj ili ne aŭd'is ĝi'n.

De Medmenham ĝis la ĉarm'a kluz'o de Hambledon la river'o est'as plen'a de trankvil'a bel'ec'o, sed post kiam ĝi preter'pas'is Greenlands, la iom ter'aspekt'a river'bord'a rest'ad'ej'o de mi'a gazet'vend'ist'o — kviet'a modest'a mal'jun'ul'o, kiu'n oni pov'as oft'e renkont'i en tiu region'o, en la somer'a'j monat'o'j, rem'ant'a antaŭ'e'n en facil'a fort'a manier'o, aŭ babil'ant'a bon'humor'e kun mal'jun'a kluz'gard'ist'o, dum li tra'pas'as la kluz'o'n — ĝis mal'proksim'e preter Henley, ĝi est'as iom nud'aspekt'a kaj sen'interes'a.

Ni lev'iĝ'is sufiĉ'e fru'e lund'e maten'e ĉe Marlow kaj ir'is ban'i ni'n antaŭ la maten'manĝ'o; dum ni re'ven'is, Montmorency ag'is terur'e mal'saĝ'e. La sol'a tem'o pri kiu Montmorency kaj mi grav'e mal'sam'opini'as est'as kat'o'j. Mi ŝat'as kat'o'j'n; Montmorency ne.

Renkont'ant'e kat'o'n, mi dir'as ”Kompat'ind'a kanjo!” klin'iĝ'as kaj tikl'as ĝi'a'n kap'flank'o'n; la kat'o supr'e'n'lev'as la vost'o'n en rigid'a, fand'fer'a manier'o, ark'ig'as la dors'o'n kaj viŝ'as la naz'o'n al mi'a pantalon'o; ĉio est'as mild'ec'o kaj trankvil'o. Kiam Montmorency renkont'as kat'o'n, pri tio sci'as la tut'a strat'o; dum dek sekund'o'j for'uz'iĝ'as tiom da fort'a lingv'aĵ'o, kiom sufiĉ'us al ordinar'a respekt'ind'a vir'o por la tut'a viv'o, per ŝpar'em'o.

Mi ne riproĉ'as la hund'o'n (mi mi'n kontent'ig'as kutim'e per frap'o al ĝi'a kap'o aŭ ĵet'o de ŝton'o'j), ĉar mi supoz'as, ke tio est'as ĝi'a natur'o. Vulp'hund'o'j nask'iĝ'as kun ĉirkaŭ kvar'obl'e pli da origin'a pek'o en si ol ali'a'j hund'o'j kaj neces'os jar'o'j kaj jar'o'j de pacienc'a pen'ad'o flank'e de ni krist'an'o'j por ating'i i'a'n rimark'ebl'a'n pli'bon'ig'o'n en la tumult'em'o de la vulp'hund'a natur'o., Mi memor'as, ke mi iu'n tag'o'n est'is en la vestibl'o de la Haymarket-magazen'o, kaj tut'e ĉirkaŭ mi est'is hund'o'j, atend'ant'a'j la re'ven'o'n de si'a'j posed'ant'o'j, kiu'j butik'um'is intern'e. Est'is tie dog'o, unu-du ŝaf'hund'o'j kaj hund'o sankt'bernard'a, kelk'a'j re'port'hund'o'j kaj nov'land'a'j hund'o'j, apr'o'hund'o, franc'a pudel'o kun mult'e da har'o'j ĉirkaŭ la kap'o, sed fav'a ĉirkaŭ la mez'o; buldog'o, kelk'a'j fantazi'a'j spec'o'j de best'o'j, kiu'j hav'is proksim'um'e la grand'ec'o'n de rat'o'j, kaj par'o de jork'ŝir'a'j hund'aĉ'o'j.

Tie ili sid'is, pacienc'a'j, bon'kondut'a'j kaj en'pens'iĝ'int'a'j. Solen'a trankvil'o ŝajn'is reg'i en tiu vestibl'o. Atmosfer'o de seren'o kaj rezignaci'o — de mild'a mal'ĝoj'o, plen'ig'is la ĉambr'o'n.

Tiam en'ir'is ĉarm'a jun'ul'in'o, konduk'ant'a mild'aspekt'a'n mal'grand'a'n vulp'hund'o'n, li'n katen'is kaj las'is tie, inter la buldog'o kaj la pudel'o. Minut'o'n ĝi sid'is tie, ĉirkaŭ'rigard'ant'e.

Tiam ĝi ĵet'is la rigard'o'n al la plafon'o kaj laŭ ĝi'a mien'o ŝajn'is, ke ĝi pens'as pri la patr'in'o. Tiam ĝi osced'is. Post'e ĝi ĉirkaŭ'rigard'is al la ali'a'j hund'o'j, ĉiu'j silent'a'j, grav'mien'a'j kaj dign'o'plen'a'j.

Ĝi rigard'is al la buldog'o, sen'sonĝ'e dorm'ant'a dekstr'e. Ĝi rigard'is al la pudel'o, rekt'a kaj fier'a, mal'dekstr'e. Tiam, sen ia avert'o, sen eĉ ombr'o de incit'o, ĝi mord'is la pli proksim'a'n antaŭ'krur'o'n de tiu pudel'o kaj blek'o de dolor'o son'is tra Ia trankvil'a'j ombr'o'j de tiu vestibl'o.

La rezult'o de ĝi'a unu'a eksperiment'o ŝajn'is al ĝi tre kontent'ig'a, ĝi do decid'is daŭr'ig'i kaj ĉiu'j'n vigl'ig'i. Ĝi salt'is trans la pudel'o'n kaj fort'e atak'is ŝaf'hund'o'n, la ŝaf'hund'o vek'iĝ'is kaj tuj komenc'is furioz'e kaj bru'e inter'batal'i kun la pudel'o. Tiam Fosĉjo re'ven'is al si'a lok'o, pren'is la dog'o'n ĉe la orel'o kaj pen'is tiu'n for'ĵet'i; la dog'o, best'o strang'e sen'parti'a, atak'is ĉio'n ating'ebl'a'n, inkluziv'e la vestibl'o'pord'ist'o'n, kio don'is okaz'o'n al tiu kar'a et'a vulp'hund'o ĝu'i propr'a'n sen'inter'romp'a'n batal'o'n kun sam'intenc'a jork'ŝir'a hund'aĉ'o.

Kiu kon'as la hund'a'n natur'o'n, tiu'n oni ne bezon'as inform'i, ke jam ĉiu'j ali'a'j hund'o'j en la ĉambr'o inter'batal'is, kvazaŭ de la batal'o de'pend'us ili'a kamen'o kaj hejm'o. La grand'a'j hund'o'j batal'is unu kontraŭ la ali'a, sen disting'o; la mal'grand'a'j hund'o'j inter'batal'is inter si kaj la liber'a'n temp'o'n plen'ig'is mord'ant'e la krur'o'j'n de la grand'a'j hund'o'j.

La tut'a vestibl'o far'iĝ'is perfekt'a pandemoni'o kaj la bru'eg'o est'is terur'a. La hom'o'j kolekt'iĝ'is ekster'e en Haymarket kaj demand'is, ĉu est'as paroĥ'a kun'sid'o; aŭ se ne, kiu est'as murd'at'a kaj kial? Al'ven'is vir'o'j kun stang'o'j kaj ŝnur'o'j kaj pen'is apart'ig'i la hund'o'j'n, kaj oni ven'ig'is polic'an'o'j'n.

Mez'e de la tumult'o tiu ĉarm'a jun'ul'in'o re'ven'is kaj pren'is en la brak'o'j'n si'a'n ĉarm'a'n hund'et'o'n (ĝi jam mal'san'ig'is la hund'aĉ'o'n por monat'o kaj nun hav'is la mien'o'n de nov'nask'it'a ŝaf'id'o), ĝi'n kis'is kaj demand'is, ĉu ĝi est'as mort'ig'it'a, kaj kio'n far'is al ĝi tiu'j grand'a'j aĉ'a'j hund'best'o'j; ĝi si'n apog'is tut'e al ŝi kaj rigard'is supr'e'n al ŝi'a vizaĝ'o per rigard'o, kiu kvazaŭ dir'is:
”Ho, kiel mi ĝoj'as, ke vi ven'is por port'i mi'n for de ĉi tiu hont'ind'a scen'o!”

Ŝi dir'is, ke la administr'ant'o'j de la magazen'o tut'e ne rajt'as grand'a'j'n sovaĝ'a'j'n best'o'j'n, kia'j est'as tiu'j ali'a'j hund'o'j, en'las'i en ĉambr'o'n, kie est'as hund'o'j de respekt'ind'a'j hom'o'j, kaj ke ŝi sent'as dezir'o'n proces'i kontraŭ iu.

Tia est'as la natur'o de vulp'hund'o'j; mi tial ne riproĉ'as al Montmorency li'a'n em'o'n mal'pac'i kun kat'o'j; tamen li bedaŭr'is, ke tiu'n maten'o'n li las'is si'n reg'i de tio.

Kiel mi jam dir'is, ni est'is re'ven'ant'a'j de ni'a ban'o kaj du'on'voj'e sur la ĉef'strat'o kat'o el'ir'is el unu el la dom'o'j antaŭ ni kaj ek'paŝ'is tra la strat'o. Montmorency el'ig'is kri'o'n de ĝoj'o — la kri'o'n de sever'a batal'ist'o, kiu vid'as la mal'amik'o'n liver'at'a en li'a'j'n man'o'j'n — tia'n kri'o'n, kia'n Cromwell ebl'e el'ig'is, kiam la skot'o'j mal'supr'e'n'ir'is la mont'et'o'n, — kaj flug'e sekv'is si'a'n viktim'o'n.

Li'a viktim'o est'is grand'a nigr'a vir'kat'o. Mi neniam vid'is pli grand'a'n kat'o'n, nek pli aĉ'aspekt'a'n kat'o'n. Ĝi jam perd'is du'on'o'n de la vost'o, unu orel'o'n kaj sufiĉ'e grand'a'n part'o'n de la naz'o. Ĝi est'is long'a, tenden'a best'o. Ĝi hav'is trankvil'a'n, kontent'a'n mien'o'n.

Montmorency atak'e kur'eg'is al tiu kompat'ind'a kat'o je la rapid'ec'o de du'dek mejl'o'j hor'e; tamen la kat'o ne rapid'is — ne ŝajn'is kompren'i, ke ĝi'a viv'o est'as en danĝer'o. Ĝi paŝ'et'is kviet'e antaŭ'e'n, ĝis la volont'a murd'ist'o est'is proksim'um'e unu metr'o'n for, kaj tiam ĝi si'n turn'is kaj sid'iĝ'is mez'e de la voj'o kaj rigard'is al Montmorency kun mild'a, demand'ant'a mien'o, kiu dir'is:
— Jes! Vi mi'n vol'as?

Ne mank'as kuraĝ'o al Montmorency; tamen en la rigard'o de tiu kat'o est'is io, kio ver'ŝajn'e glaci'ig'us la kor'o'n de plej sen'tim'a hund'o. Li halt'is abrupt'e kaj rigard'is la vir'kat'o'n.

Nek unu nek la ali'a parol'is, tamen tre evident'e oni pov'is facil'e imag'i la jen'a'n inter'parol'ad'o'n:
La kat'o: Ĉu mi pov'as serv'i al vi?

Montmorency: Ne — ne, dank'o'n.

La kat'o: Ne tim'u parol'i, se i'o'n vi dezir'as.

Montmorency (ir'ant'e mal'antaŭ'e'n sur la ŝose'o): Ho, ne — tut'e ne — cert'e —ne ĝen'u vi'n. Mi — mi tim'as, ke mi erar'is.

Mi kred'is, ke mi vi'n kon'as. Mi bedaŭr'as, ke mi vi'n ĝen'is.

La kat'o: Ne menci'ind'e — est'as plezur'e. Ĉu vi est'as cert'a, ke vi neni'o'n dezir'as, nu?

Montmorency (ankoraŭ ir'ant'e mal'antaŭ'e'n) : Tut'e ne, dank'o'n — tut'e ne — tre ĝentil'a vi est'as. Bon'a'n maten'o'n.

La kat'o: Bon'a'n maten'o'n.

Tiam la kat'o lev'iĝ'is kaj daŭr'ig'is la promen'o'n; Montmorency tio'n, kio'n li nom'as vost'o, zorg'e met'is en ĝi'a'n kanel'aĵ'o'n, re'ven'is al ni, kaj pren'is modest'a'n posten'o'n mal'antaŭ'e.

Eĉ hodiaŭ, se vi dir'as al Montmorency la vort'o'n ”Kat'o'j!”

li vid'ebl'e kun'tir'iĝ'os kaj rigard'os vi'n kor'tuŝ'e, kvazaŭ dir'ant'e:
—Ne far'u tio'n, mi pet'as.

Post la maten'manĝ'o ni ir'is butik'um'i kaj proviz'is la boat'o'n per nutr'aĵ'o'j sufiĉ'a'j por tri tag'o'j. Georg'o dir'is, ke ni dev'us kun'port'i legom'o'j'n, ke ne est'as san'ig'e ne manĝ'i legom'o'j'n. Li dir'is, ke ili est'as facil'e kuir'ebl'a'j, kaj ke pri tio li zorg'os mem; ni do aĉet'is dek funt'o'j'n da ter'pom'o'j, bugelon da piz'o'j kaj kelk'a'j'n brasik'o'j'n. Ĉe la hotel'o ni hav'iĝ'is bifstek'a'n pasteĉ'o'n, du gros'tort'o'j'n kaj ŝafofemurajon; frukt'o'j'n, kuk'o'j'n, pan'o'n buter'o'n, konfit'aĵ'o'n, lard'o'n kaj ov'o'j'n; ni akir'is ali'a'j'n nutr'aĵ'o'j'n en divers'a'j part'o'j de la urb'o.

Ni'a'n for'ir'o'n el Marlow mi konsider'as unu el ni'a'j plej grand'a'j sukces'o'j. Ĝi est'is dign'o'plen'a kaj impon'a kaj sam'temp'e ne est'is parad'a. Ĉe ĉiu'j vend'ej'o'j, kiu'j'n ni vizit'is, ni insist'e pet'is, ke la aĉet'aĵ'o'j'n oni tuj send'u kun ni. Ni ne vol'is ili'a'n: ”Jes, sinjor'o, mi tuj al'send'os ili'n: la knab'o est'os tie antaŭ vi, sinjor'o” kaj post long'a atend'ad'o sur la kaj'et'o re'ir'i du'foj'e al la butik'o por mal'pac'i kun la hom'o'j tie. Ni atend'is, ĝis la korb'o est'is plen'pak'it'a, kaj la knab'o'n kun'pren'is kun ni.

Mult'a'j'n butik'o'j'n ni vizit'is, ĉe ĉiu uz'ant'e ĉi tiu'n princip'o'n; la sekv'o est'is, kiam ni fin'is, ke ni hav'is ĉirkaŭ ni la plej bel'a'n ar'o'n de bub'o'j, kiu'n la kor'o pov'as dezir'i; ni'a fin'a marŝ'ad'o laŭ'long'e de la mez'o de la ĉef'strat'o ĝis la river'o sen'dub'e est'is la plej impon'a spektakl'o, kiu'n Marlow de tre long'a temp'o vid'is.

La ord'o de la procesi'o est'is jen'a:
Montmorency, port'ant'a baston'o'n.

Du aĉ'aspekt'a'j hund'aĉ'o'j, amik'o'j de Montmorency.

Georg'o, port'ant'a palt'o'j'n kaj lan'kovr'il'o'j'n kaj fum'ant'a mal'long'a'n pip'o'n.

Harris, pen'ant'a marŝ'i kun facil'a graci'o, dum li port'is ŝvel'int'a'n valiz'o'n per unu man'o kaj botel'o'n da citron'suk'o per la ali'a.

Knab'o de la legom'vend'ist'o kaj knab'o de la bak'ist'o, kun korb'o'j.

Bot'pur'ig'ist'o de la hotel'o, port'ant'a korb'eg'o'n.

Knab'o de la suker'aĵ'ist'o, kun korb'o.

Long'har'ar'a hund'o.

Knab'o de la fromaĝ'ist'o, kun korb'o.

Faktot'o, port'ant'a sak'o'n.

Intim'a amik'o de la faktot'o, kun man'o'j en la poŝ'o'j, fum'ant'a mal'long'a'n pip'o'n.

Knab'o de la frukt'vend'ist'o, kun korb'o.

Mi, port'ant'a tri ĉapel'o'j'n kaj par'o'n da bot'o'j kaj pen'ant'a aspekt'i, kvazaŭ tio'n mi ne sci'us.

Ses mal'grand'a'j bub'o'j kaj kvar vag'ant'a'j hund'o'j.

Kiam ni al'ven'is al la kaj'et'o, la boat'ist'o dir'is:
—Mi vid'u, sinjor'o; ĉu vi'a est'as la vapor'ŝalup'o aŭ la dom'boat'o?

Kiam ni inform'is li'n, ke ĝi est'as du'rem'il'a kanot'o, li ŝajn'is iom surpriz'it'a.

Tiu'n maten'o'n ni'n mult'e ĝen'is vapor'ŝalup'o'j. Est'is tuj antaŭ la Henley-semajn'o, kaj ili al'venad'is ar'e; kelk'a'j ir'is sol'a'j, ali'a'j tren'is dom'boat'o'j'n. Vapor'ŝalup'o'j'n ni mal'am'as: mi supoz'as, ke ili'n mal'am'as ĉiu rem'ul'o. Mi neniam vid'as vapor'ŝalup'o'n sen sent'i, ke mi ŝat'us tromp'log'i ĝi'n al sol'ec'a part'o de la river'o, kaj tie, en silent'o kaj sol'ec'o, ĝi'n sufok'i.

Est'as en vapor'ŝalup'o ia bru'em'a arogant'ec'o, kiu lert'e sci'as incit'i ĉiu'n mal'bon'a'n instinkt'o'n en mi'a natur'o kaj mi sopir'as al la bon'a mal'nov'a temp'o, kiam vi pov'is ir'i al hom'o'j por dir'i, kio'n vi pens'as pri ili, per hak'il'et'o kaj paf'ark'o kaj sag'o'j. La mien'o de la vir'o, kiu star'as en la mal'antaŭ'o, kun la man'o'j en la poŝ'o'j, fum'ant'a cigar'o'n, sufiĉ'as por rajt'ig'i atenc'o'n kontraŭ la publik'a ord'o; la sinjor'ec'a fajf'o, ordon'ant'a, ke vi for'ig'u vi'n de la voj'o, cert'ig'us, mi est'as konvink'it'a, verdikt'o'n de ”prav'ig'ebl'a hom'mort'ig'o” flank'e de iu ajn asiz'o de river'hom'o'j.

Ili dev'is fajf'i, por ke ni ni'n for'ig'u el ili'a voj'o. Se mi pov'as dir'i, sen ŝajn'i fanfaron'em'a, mi kred'as, ke mi pov'as dir'i honest'e, ke ni'a mal'grand'a boat'o dum tiu semajn'o kaŭz'is pli da ĝen'o, prokrast'o kaj ĉagren'o al la vapor'ŝalup'o'j, kiu'j'n ni renkont'is, ol la tut'a ceter'a boat'ar'o sur la river'o.

—Vapor'ŝalup'o al'ven'as! — unu el ni kri'as, vid'ant'e la mal'amik'o'n en la mal'proksim'o — kaj post moment'o ĉio est'as pret'a por ĝi'a akcept'o. Mi pren'as la ŝnur'o'j'n, Harris kaj Georg'o sid'iĝ'as apud mi, ĉiu kun la dors'o al la ŝalup'o, kaj la boat'o kviet'e driv'as al la river'mez'o.

Antaŭ'e'n ven'as la ŝalup'o, fajf'ant'a, kaj antaŭ'e'n ir'as ni, driv'ant'a'j. Je la distanc'o de ĉirkaŭ cent metr'o'j, ĝi komenc'as fajf'ad'i frenez'e, la hom'o'j klin'iĝ'as super la rand'o kaj bru'kri'as al ni; sed ni neniam aŭd'as ili'n! Harris rakont'as al ni anekdot'o'n pri la patr'in'o kaj Georg'o kaj mi eĉ por mond'o'j ne mal'traf'us eĉ unu vort'o'n. Tiam tiu ŝalup'o el'ig'as unu fin'a'n fajf'kri'eg'o'n, kiu preskaŭ krev'ig'as la kaserol'o'n, retro'ig'as la maŝin'ar'o'n kaj halt'ig'as la vapor'o'n kaj, por evit'i ni'n, sur'ter'iĝ'as; ĉiu'j sur'ŝip'e kur'as al la antaŭ'part'o kaj kri'eg'as al ni, la hom'o'j sur la bord'o star'as kaj kri'as al ni kaj ĉiu'j ali'a'j preter'pas'ant'a'j boat'o'j halt'as kaj en'miks'iĝ'as, ĝis la tut'a river'o en la rond'o de kelk'a'j mejl'o'j supr'e kaj mal'supr'e est'as en stat'o de frenez'a tumult'o.

Harris tiam inter'romp'as si'a'n rakont'o'n mez'e de la plej interes'a part'o, lev'as la okul'o'j'n kun mild'a surpriz'iĝ'o kaj dir'as al Georg'o:
—Nu, Georg'o, Di'o ni'n ben'u, se ne est'as tie vapor'ŝalup'o!

Georg'o respond'as:
—Nu, ĉu vi sci'as, mi pens'is, ke mi aŭd'as i'o'n!

Ĉe tio ni nerv'e ekscit'iĝ'as kaj konfuz'iĝ'as kaj ne sci'as kia'manier'e for'ig'i la boat'o'n el la voj'o, la hom'o'j en la ŝalup'o kolekt'iĝ'as kaj instru'as al ni:
—Tir'u per vi'a dekstr'a — vi, idiot'o! mal'antaŭ'e'n per vi'a mal'dekstr'a. Ne, ne vi — la ali'a — las'u la ŝnur'o'j'n, ĉu vi ne pov'as?

— nun, ambaŭ kun'e. Ne tiel. Ho, vi ... !

Tiam ili mal'lev'as boat'o'n kaj ven'as help'i ni'n; post kvar'on'hor'a pen'ad'o ili sukces'as tut'e for'ig'i ni'n el si'a voj'o, tiel ke ili pov'as plu'ir'i; ni tre dank'as ili'n kaj pet'as, ke ili ni'n tren'u iom'et'e. Sed ili neniam far'as la komplez'o'n.

Ali'a bon'a rimed'o, kiu'n ni el'pens'is por incit'i la aristokrat'a'n tip'o'n de vapor'ŝalup'o, est'is rigard'i la hom'o'j'n labor'ist'a ekskurs'o kaj demand'i ili'n, ĉu ili est'as la dung'it'ar'o de sinjor'o'j Cubit aŭ la Bermondsey-bon'templ'an'o'j, kaj ĉu ili pov'as prunt'e'don'i al ni kaserol'o'n.

Mal'jun'a'j sinjor'in'o'j, ne al'kutim'iĝ'int'a'j al la river'o, ĉiam tim'et'as la vapor'ŝalup'o'j'n. Mi memor'as, kiel foj'e mi vetur'is de Staines al Windsor — etend'aĵ'o de akv'o, kie ekster'ordinar'e abund'as ĉi tiu'j meĥanik'a'j monstr'aĵ'o'j — kun grup'o en'hav'ant'a tri sinjor'in'o'j'n de tiu spec'o. Est'is tre ekscit'e. Ĉe la unu'a vid'o de ĉiu vapor'ŝalup'o, kiu vid'ebl'iĝ'is, ili nepr'e al'bord'iĝ'is kaj sid'iĝ'is sur la bord'o, ĝis ĝi de'nov'e mal'aper'is el la vid'o. Ili dir'is, ke ili tre bedaŭr'as, tamen al la propr'a famili'o ili hav'as la dev'o'n ne met'i si'n en danĝer'o'n.

Ĉe la Hamilton-kluz'o ni trov'is, ke mank'as al ni akv'o; ni do pren'is la kruĉ'o'n kaj al'ir'is la dom'o'n de la kluz'gard'ist'o por pet'i iom da ĝi.

Georg'o est'is ni'a pro'parol'ant'o. Li sur'met'is al'log'a'n rid'et'o'n, kaj dir'is:
—Ho, ĉu vi bon'vol'as don'i al ni iom da akv'o?

—Cert'e, — respond'is la mal'jun'ul'o; — pren'u tiom, kiom vi vol'as, kaj las'u la ceter'o'n.

—Mult'a'n dank'o'n, — murmur'et'is Georg'o, ĉirkaŭ'rigard'ant'e.

— Kie, kie vi ĝi'n konserv'as?

—Ĝi est'as ĉiam en la sam'a lok'o, mi'a knab'o, — est'is la flegm'a respond'o; — ĝust'e mal'antaŭ vi. — Mi ne vid'as ĝi'n, — dir'is Georg'o, si'n turn'ant'e.

—Jen, Di'o mi'n ben'u, kie est'as vi'a'j okul'o'j? — koment'is la vir'o, turn'ant'e Georg'o'n kaj montr'ant'e laŭ'long'e de la river'et'o. — Est'as da ĝi sufiĉ'e por est'i vid'ebl'a, ĉu ne?

—Ho! — Georg'o kri'is, kompren'ant'e; — tamen ni ne pov'as trink'i la river'o'n!

—Ne; sed iom da ĝi vi pov'as trink'i, respond'is la mal'jun'ul'o. — Tio'n mi trink'as jam de dek'kvin jar'o'j.

Georg'o dir'is al li, ke li'a aspekt'o, post la kurac'ad'o, ne ŝajn'as sufiĉ'e bon'a reklam'o por la medikament'o; ke li mem ĝi'n prefer'e hav'us el pump'il'o.

Ni hav'ig'is iom da akv'o ĉe dom'et'o iom pli supr'e.

Ver'ŝajn'e ankaŭ tio est'is nur river'akv'o, se ni sci'us la ver'o'n.

Tamen ni ne sci'is, do ĝi taŭg'is. Kio'n la okul'o ne vid'as, pri tio la stomak'o ne mal'trankvil'iĝ'as.

Ni prov'is river'akv'o'n unu'foj'e, post'e en la sezon'o, tamen kun ĝi ni ne hav'is feliĉ'o'n. Ni est'is rem'ant'a'j kun la flu'o kaj halt'is por te'manĝ'o en flank'akv'o apud Windsor. Ni'a kruĉ'o est'is mal'plen'a kaj ni dev'is aŭ ne hav'i te'manĝ'o'n aŭ pren'i akv'o'n el la river'o. Harris est'is favor'a al risk'ad'o. Li dir'is, ke ni neni'o'n risk'as, se ni bol'ig'as la akv'o'n. Li dir'is, ke la divers'a'j'n mikrob'o'j'n de venen'o en'est'ant'a'j en la akv'o mort'ig'os la bol'ig'o. Ni do plen'ig'is kaserol'o'n per tamiz'a flank'akv'o kaj ĝi'n bol'ig'is; tre zorg'e ni cert'iĝ'is, ke ĝi bol'as.

Ni pret'ig'is la te'o'n, kaj ĵus met'is ni'n komfort'a'j por ĝi'n trink'i, kiam Georg'o, kun la tas'o du'on'voj'e al la lip'o'j, halt'is kaj kri'is:
—Kio est'as tio?

—Kio est'as kio? — demand'is Harris kaj mi.

—Nu, tio! — dir'is Georg'o, rigard'ant'e okcident'e'n.

Harris kaj mi sekv'is li'a'n rigard'o'n, kaj vid'is, ke sur la mal'rapid'a flu'o al'proksim'iĝ'as al ni hund'o. Ĝi est'is unu el la plej kviet'a'j kaj trankvil'a'j hund'o'j, kiu'j'n mi iam vid'is. Mi neniam renkont'is hund'o'n, kiu ŝajn'is pli kontent'a, kun anim'o pli trankvil'a. Ĝi naĝ'is rev'em'e sur la dors'o, kun la kvar pied'o'j rekt'e star'ant'a'j en la aer'o. Ĝi est'is tio, kio'n mi nom'us dik'korp'a hund'o, kun plen'kresk'ant'a brust'o. Antaŭ'e'n ĝi ven'is, seren'a, dign'o'plen'a kaj trankvil'a, ĝis ĝi est'is flank'e de ni'a boat'o, kaj tie, inter la junk'o'j, ĝi halt'is, kaj met'is si'n en komfort'o'n por la nokt'o.

Georg'o dir'is, ke li ne vol'as hav'i te'o'n, kaj verŝ'is la en'hav'o'n de si'a tas'o en la akv'o'n. Ankaŭ Harris ne sent'is si'n soif'a kaj far'is la sam'o'n. Mi jam trink'is du'on'o'n de la mi'a, kio'n mi nun bedaŭr'is.

Mi demand'is Georg'o'n, ĉu li opini'as, ke est'as probabl'e, ke mi hav'os tif'o'n.

Li dir'is: ”Ho, ne”; li opini'is, ke mi hav'as tre bon'a'n ŝanc'o'n sav'iĝ'i de ĝi. Ĉiu'kaz'e, mi sci'os post ĉirkaŭ du semajn'o'j, ĉu mi hav'as ĝi'n aŭ ne.

Ni vetur'is laŭ la flank'akv'o ĝis Wargrave. Tio est'is pli rekt'a voj'o, konduk'ant'a el la dekstr'a bord'o du'on'mejl'o'n super la Marsh-kluz'o kaj ĝi bon'e valor'as la pen'o'n laŭ'ir'i ĝi'n, ĉar ĝi est'as bel'et'a, ombr'a pec'et'o de la river'et'o kaj krom'e, per ĝi oni ŝpar'as al si preskaŭ du'on'mejl'o'n da distanc'o.

Ĝi'a en'ir'o est'as kompren'ebl'e punkt'it'a per fost'o'j kaj ĉen'o'j kaj ĉirkaŭ'it'a de aviz'tabul'o'j, minac'ant'a'j per ĉia'spec'a'j turment'o'j, en'karcer'ig'o kaj mort'o al ĉiu, kiu kuraĝ'as rem'i sur ĝi'a akv'o — mi mir'as, ke kelk'a'j el tiu'j river'bord'a'j krud'ul'o'j ne far'as pretend'o'n pri la aer'o super la river'o kaj ne minac'as ĉiu'n, kiu ĝi'n spir'as, per mon'pun'o de kvar'dek ŝiling'o'j — tamen la fost'o'j kaj ĉen'o'j est'as facil'e evit'ebl'a'j per iom da lert'o; koncern'e la aviz'tabul'o'j'n, vi pov'as, se vi dispon'as kvin liber'a'j'n minut'o'j'n kaj est'as neni'u en la ĉirkaŭ'aĵ'o, unu-du el ili de'pren'i kaj ĵet'i en la akv'o'n.

Du'on'voj'e sur la flank'akv'o ni el'boat'iĝ'is kaj lunĉ'is; est'is ĉe la lunĉ'o, kiam Georg'o kaj mi ricev'is iom nerv'streĉ'a'n sku'o'n.

Ankaŭ Harris ricev'is sku'o'n; sed mi ne opini'as, ke la sku'o de Harris pov'is est'i sam'e sever'a kiel la sku'o, kiu'n la afer'o don'is al Georg'o kaj mi.

Jen kio okaz'is: ni sid'is sur herb'ej'o, je ĉirkaŭ dek metr'o'j de la river'bord'o, kaj ni ĵus met'is ni'n en komfort'o'n por la manĝ'o.

Harris ten'is la bifstek'a'n pasteĉ'o'n sur la genu'o'j kaj est'is ĝi'n tranĉ'ant'a kaj Georg'o kaj mi atend'is, pret'e ten'ant'a'j ni'a'j'n teler'o'j'n.

—Ĉu tie vi hav'as kuler'o'n? — dir'as Harris; — mi dezir'as kuler'o'n por el'pren'i la suk'o'n.

La korb'eg'o est'is tuj mal'antaŭ ni kaj Georg'o kaj mi ambaŭ turn'is ni'n por pren'i kuler'o'n. Ne pas'is kvin sekund'o'j dum ni hav'ig'is ĝi'n. Kiam ni re'rigard'is, Harris kaj la pasteĉ'o est'is for!

Est'is vast'a, liber'a kamp'o. Ne est'is unu arb'o aŭ pec'o de kresk'aĵ'bar'il'o en la rond'o de cent'o'j da metr'o'j. Li ne pov'is fal'puŝ'iĝ'i en la river'o'n, ĉar ni est'is inter li kaj la akv'o kaj por tio li bezon'us grimp'i super ni'n.

Georg'o kaj mi ĉirkaŭ'rigard'is ĉiu'direkt'e. Post'e ni rigard'is unu la ali'a'n.

—Ĉu oni per'fort'e tir'is li'n en la ĉiel'o'n? — mi demand'is.

—Est'as apenaŭ ver'ŝajn'e, ke oni tir'us ankaŭ la pasteĉ'o'n, — dir'is Georg'o.

Ŝajn'is est'i iom da grav'ec'o en ĉi tiu kontraŭ'dir'o, tial ni for'ĵet'is la ĉiel'a'n teori'o'n.

—Mi supoz'as, ke la fakt'a ver'o est'as, — propon'is Georg'o, ir'ant'e al la banal'a kaj praktik'a, — ke okaz'is ter'trem'o.

Tiam li dir'is plu'e, kun iom da mal'ĝoj'o en si'a voĉ'o: — Mi bedaŭr'as, ke li est'is tranĉ'ant'a tiu'n pasteĉ'o'n.

Kun ĝem'o, ni turn'is ni'a'j'n okul'o'j'n ankoraŭ unu foj'o'n al la lok'o, kie oni vid'is Harris kaj la pasteĉ'o'n la last'a'n foj'o'n sur la ter'o; tie, dum ni'a sang'o glaci'iĝ'is en ni'a'j vejn'o'j kaj ni'a'j har'o'j hirt'iĝ'is, ni vid'is la kap'o'n de Harris — kaj neni'o'n krom la kap'o, el'star'ant'a rekt'e supr'e'n inter la alt'kresk'a herb'o, kun la vizaĝ'o tre ruĝ'a kaj port'ant'a mien'o'n de grand'a indign'o!

Georg'o unu'a si'n reg'is.

—Parol'u! — li kri'is, — kaj dir'u al ni, ĉu vi viv'as aŭ mort'is — kaj kie est'as vi'a ceter'a part'o?

—Ho, ne est'u stult'a azen'o! — dir'is la kap'o de Harris. — Mi kred'as, ke vi intenc'e far'is tio'n.

—Far'is kio'n? kri'is Georg'o kaj mi.

—Nu, ig'is mi'n sid'iĝ'i ĉi tie — diabl'e mal'saĝ'a ruz'aĵ'o! Jen, pren'u la pasteĉ'o'n.

El la mez'o de la ter'o, kiel ŝajn'is al ni, lev'iĝ'is la pasteĉ'o — tre kun'miks'it'a kaj difekt'it'a; kaj post ĝi grimp'is Harris — ĉif'it'a, mal'pur'a kaj mal'sek'a.

Li est'is sid'ant'a, sen sci'i tio'n, ĝust'e sur la rand'o de mal'grand'a kanal'et'o, kiu'n la long'a herb'o kaŝ'is de li'a vid'o; klin'iĝ'int'e iom mal'antaŭ'e'n, li fal'is en la kav'aĵ'o'n kun'e kun la pasteĉ'o.

Li dir'is, ke neniam en la viv'o li est'is tiel surpriz'it'a, kiel kiam li sent'is si'n fal'ant'a kaj ne pov'is diven'i, kio okaz'as. Li kred'is unu'e, ke jam ven'as la fin'o de la mond'o.

Harris kred'as ĝis la hodiaŭ'a tag'o, ke ĉio'n tio'n antaŭ'plan'is Georg'o kaj mi. Tiel eĉ la plej sen'kulp'a'j'n persekut'as la mal'just'a suspekt'em'o: ĉar, kiel la poet'o dir'as: ”Kiu pov'as si'n sav'i kontraŭ kalumni'o?”

Ja kiu?

Ĉapitr'o XIV

Wargrave — Vaks'figur'o'j — Sonning — Ni'a stuf'aĵ'o — Montmorency est'as sarkasm'a — Batal'o inter Montmorency kaj la te'kaserol'o — La banĝ'o-stud'o'j de Georg'o — Renkont'as mal'kuraĝ'ig'o'n — Mal'facil'aĵ'o'j de la muzik'em'a amator'o — Lern'ad'o de sak'ŝalm'lud'ad'o —Harris sent'as si'n mal'gaj'a post la vesper'manĝ'o — Georg'o kaj mi ir'as promen'i — Re'ven'as mal'sat'a'j kaj mal'sek'a'j — Est'as en Harris ia strang'ec'o — Harris kaj la cign'o'j, rimark'ind'a rakont'o — Harris pas'ig'as mal'trankvil'a'n nokt'o'n

Post la lunĉ'o ni'n kapt'is vent'et'o, kiu port'is ni'n mal'rapid'e preter Wargrave kaj Shiplake. Dolĉ'ig'it'a de la dorm'ig'a sun'lum'o de somer'a post'tag'mez'o Wargrave, kuŝ'ant'a ĉe kurb'iĝ'o de la river'o, prezent'as ĉarm'a'n mal'nov'a'n bild'o'n, dum vi preter'pas'as, bild'o'n, kiu long'e rest'as sur la retin'o de la mens'o.

”Georg'o” kaj ”Drak'o” en Wargrave fier'as pri montr'o'tabul'o, kies unu flank'o'n pentr'is Leslie, reĝ'a art'ist'o, kaj la ali'a'n Hodgson, de la sam'a spec'o. Leslie bild'ig'is batal'o'n; Hodgson imag'is la scen'o'n ”Post la batal'o” — Georg'o, far'int'e si'a'n labor'o'n, ĝu'is si'a'n trink'o'n de bier'o.

Day, la verk'int'o de Sandford kaj Merton, viv'is kaj — por pli da kredit'o al la lok'o — est'is mort'ig'it'a en Wargrave. En la preĝ'ej'o est'as memor'aĵ'o al sinjor'in'o Sarah Hill, kiu testament'is unu pund'o'n ĉiu'jar'e, divid'ot'a'n pask'e inter du knab'o'j kaj du knab'in'o'j, kiu'j ”neniam mal'obe'is al si'a'j ge'patr'o'j; kiu'j'n oni neniam aŭd'is blasfem'i aŭ mensog'i, kiu'j neniam ŝtel'is aŭ romp'is fenestr'o'j'n.” Imag'u al vi, for'don'i ĉio'n tio'n por kvin ŝiling'o'j ĉiu'jar'e! Ĝi ne valor'as la pen'o'n!

En la urb'o oni dir'as, ke foj'e, antaŭ mult'a'j Jar'o'j, aper'is knab'o, kiu fakt'e neniam far'is ĉi tiu'j'n mal'bon'aĵ'o'j'n — almenaŭ, kaj jen ĉio, kio'n oni postul'is aŭ pov'is esper'i, oni neniam sci'is, ke li far'is ili'n — kaj tiel gajn'is la glor'kron'o'n. Oni montr'is li'n dum la sekv'ant'a'j tri semajn'o'j en la urb'o'dom'o, sub vitr'a ŝirm'il'o.

Kio post'e okaz'is al la mon'o, neni'u sci'as. Oni dir'as, ke ĝi est'as ĉiam trans'don'it'a al la plej proksim'a ekspozici'o de vaks'figur'o'j.

Shiplake est'as bel'et'a vilaĝ'o, sed ĝi ne est'as vid'ebl'a de la river'o, ĉar ĝi trov'iĝ'as sur mont'et'o. Tennyson edz'iĝ'is en la preĝ'ej'o de Shiplake.

La river'o ĝis Sonning serpent'um'as inter mult'a'j insul'o'j kaj est'as tre seren'a, silent'a, kaj sol'ec'a. Nur mal'mult'a'j hom'o'j, escept'e de unu-du par'o'j de ge'am'ant'o'j, laŭ'ir'as ĝi'a'j'n bord'o'j'n, kiam krepusk'iĝ'as. La labor'ist'o'n kaj la lord'o'n oni jam post'las'is ĉe Henley kaj la mal'gaj'ig'a'n, mal'pur'a'n Reading oni ankoraŭ ne ating'is. Ĝi est'as tiu part'o de la river'o, kie oni volont'e rev'as pri pas'int'a'j tag'o'j, mal'aper'int'a'j figur'o'j kaj vizaĝ'o'j kaj pri tio, kio est'us pov'int'a est'i, sed ne est'is, la infer'o ĝi'n pren'u!

Ni al'bord'iĝ'is ĉe Sonning kaj promen'is en la vilaĝ'o. Ĝi est'as la plej fe-simil'a angul'et'o sur la tut'a river'o. Ĝi simil'as pli al teatr'a vilaĝ'o ol al vilaĝ'o konstru'it'a per brik'o'j kaj morter'o.

Ĉiu'n dom'o'n sufok'as la roz'o'j, kiu'j nun, en juni'o, flor'as en nub'o'j'n de ĉarm'a bel'ec'o. Se vi rest'as en Sonning, loĝ'ig'u vi'n ĉe ”Vir'bov'o” mal'antaŭ la preĝ'ej'o. Ĝi est'as ver'a bild'o de mal'nov'a kamp'ar'a hotel'et'o kun verd'a, kvadrat'a kort'o antaŭ'e kie, sur benk'o'j sub la arb'o'j, la mal'jun'ul'o'j vesper'e kolekt'iĝ'as por trink'i si'a'n bier'o'n kaj klaĉ'i pri la vilaĝ'a politik'o: kun mal'alt'a'j, kurioz'a'j ĉambr'o'j kaj latis'fenestr'o'j kaj mal'oportun'a'j ŝtup'ar'o'j kaj serpent'um'ant'a'j koridor'o'j.

Proksim'um'e unu hor'o'n ni vag'ad'is en la ĉarm'a Sonning kaj tiam, ĉar est'is jam tro mal'fru'e por vetur'i antaŭ'e'n preter Reading, ni decid'is re'ir'i al unu el la Shiplake-insul'o'j kaj tie pas'ig'i la nokt'o'n. Est'is ankoraŭ fru'e, kiam ni jam ĉio'n pret'ig'is, kaj Georg'o dir'is, ke ĉar ni hav'as mult'e da temp'o, est'as bon'a okaz'o por prov'i bon'a'n, grandioz'a'n vesper'manĝ'o'n. Li dir'is, ke li montr'os al ni, kio est'as far'ebl'a, kiam tem'as pri kuir'ad'o ĉe la river'o, kaj propon'is, ke el la legom'o'j kaj la rest'aĵ'o de la mal'varm'a bov'aĵ'o kaj la ĝeneral'a'j ceter'aĵ'o'j ni far'u irland'an stuf'aĵ'o'n.

Tio ŝajn'is rav'a ide'o. Georg'o kolekt'is lign'o'n kaj brul'ig'is fajr'o'n, dum Harris kaj mi komenc'is sen'ŝel'ig'i ter'pom'o'j'n. Mi neniam est'us kred'int'a, ke sen'ŝel'ig'ad'o de ter'pom'o'j est'as tia entrepren'o. La labor'o montr'iĝ'is la plej grand'a afer'o en si'a spec'o, en kiu'n mi iam en'miks'iĝ'is. Ni komenc'is gaj'e, mi pov'us dir'i frivol'e, sed ni'a kor'facil'ec'o jam est'is for antaŭ ol ni est'is pret'a'j kun la unu'a ter'pom'o. Ju pli ni sen'ŝel'ig'is, des pli da ŝel'o ŝajn'e rest'is; kiam ni est'is for'ig'int'a'j la tut'a'n ŝel'o'n kaj el'ig'int'a'j ĉiu'j'n okul'o'j'n, rest'is neniom da ter'pom'o — almenaŭ neni'o menci'ind'a. Georg'o al'ven'is kaj ĝi'n rigard'is — ĝi hav'is proksim'um'e la grand'o'n de nuks'kern'o. Li dir'is:
—Ho, tio ne taŭg'as! Vi mal'ŝpar'as ili'n. Vi dev'as ili'n skrap'i.

Ni do skrap'is ili'n kaj tio est'is pli mal'facil'a labor'o ol la sen'ŝel'ig'ad'o. Tre ne'kutim'a'n form'o'n hav'as ter'pom'o'j — ili'a tut'a ekster'aĵ'o est'as ŝvel'aĵ'o'j kaj veruk'o'j kaj kav'aĵ'o'j. Ni daŭr'e labor'is du'dek kvin minut'o'j'n kaj fin'prepar'is kvar ter'pom'o'j'n. Tiam ni strik'is. Ni dir'is, ke ni bezon'os la rest'o'n de la vesper'o por skrap'i ni'n mem.

Neniam mi vid'is i'o'n, kio pov'as tiel mal'pur'ig'i la hom'o'n kiel ter'pom'skrap'ad'o. Nur mal'facil'e oni pov'as kred'i, ke la ter'pom'skrap'aĵ'o'j, en kiu'j star'is Harris kaj mi, du'on'kovr'it'a'j, ven'is de kvar ter'pom'o'j. Tio montr'as al vi, kio pov'as rezult'i el ŝpar'em'o kaj zorg'em'o.

Georg'o dir'is, ke est'as absurd'e hav'i nur kvar ter'pom'o'j'n en irlanda stuf'aĵ'o, ni do lav'is ankoraŭ kelk'a'j'n kaj en'met'is ili'n kun ŝel'o'j. Ni en'met'is ankaŭ brasik'o'n kaj ĉirkaŭ kvin litr'o'j'n da piz'o'j. Georg'o kirl'is la tut'o'n kaj post'e dir'is, ke ŝajn'e rest'as ankoraŭ mult'e da lok'o, ni do tra'serĉ'is ambaŭ korb'eg'o'j'n, el'pren'is ĉiu'j'n pec'et'o'j'n kaj rest'aĵ'o'j'n kaj al'don'is ili'n al la stuf'aĵ'o.

Rest'is du'on'o da pork'aĵ'a pasteĉ'o kaj iom da mal'varm'a bol'kuir'it'a lard'o kaj ankaŭ ili'n ni en'met'is. Post'e Georg'o trov'is du'on'skatol'o'n da salm'a konserv'aĵ'o kaj li ĵet'is ĝi'n en la pot'o'n.

Li dir'is, ke tio est'as la avantaĝ'o de irlanda stuf'aĵ'o: vi liber'iĝ'as de tiom da super'flu'aĵ'o'j. Mi aper'ig'is du'o'n da krev'int'a'j ov'o'j kaj ankaŭ ili'n ni en'met'is. Georg'o dir'is, ke ili dens'ig'os la viand'saŭc'o'n.

La ali'a'j'n ingredienc'o'j'n mi forges'is, tamen mi sci'as, ke ni mal'ŝpar'is neni'o'n; mi memor'as, ke antaŭ la fin'o Montmorency, kiu la tut'a'n temp'o'n montr'is grand'a'n interes'o'n pri la ag'ad'o, for'ir'is mal'rapid'e kun serioz'a kaj pens'em'a mien'o kaj re'aper'is post kelk'a'j minut'o'j kun mort'int'a akv'o'rat'o en la buŝ'o, kiu'n li evident'e dezir'is donac'i kiel si'a'n kontribu'o'n al la manĝ'o; mi ne pov'as dir'i, ĉu sarkasm'e aŭ pro ĝeneral'a dezir'o kun'help'i.

Ni diskut'is, ĉu la rat'o'n ni en'met'u aŭ ne. Harris dir'is, ke li opini'as, ke ĝi est'os tut'e bon'a, kun'miks'it'a kun la ali'a'j aĵ'o'j, kaj ke ĉiu iom'et'o serv'as; Georg'o tamen ten'is si'n ĉe precedenc'o.

Li dir'is, ke li neniam aŭd'is pri akv'o'rat'o'j en irlanda stuf'aĵ'o, kaj ke li prefer'us est'i prudent'a kaj ne eksperiment'us.

Harris dir'is:
—Se i'o'n nov'a'n vi neniam prov'as, kiel vi pov'as sci'i, kia ĝi est'as? Est'as hom'o'j, kiel vi, kiu'j mal'help'as la progres'o'n de la mond'o. Pens'u pri la vir'o, kiu kiel unu'a prov'is german'a'n kolbas'o'n!

Ĝi est'is grand'a sukces'o, tiu irlanda stuf'aĵ'o. Mi kred'as, ke neniu'n manĝ'o'n mi ĝu'is pli. Est'is en ĝi io eg'e freŝ'a kaj pik'ant'a. La palat'o tre lac'iĝ'as pro la mal'nov'a'j banal'aĵ'o'j; jen est'is manĝ'o kun nov'a gust'o, kun gust'o simil'a al neni'o ali'a sur la ter'o.

Krom'e ĝi est'is nutr'a. Kiel dir'is Georg'o, est'is en ĝi bon'a material'o. La piz'o'j kaj ter'pom'o'j pov'us est'i iom pli mol'a'j, sed ni ĉiu'j hav'as bon'a'j'n dent'o'j'n, do tio ne grav'is: kaj koncern'e la viand'saŭc'o'n, ĝi est'is poem'o — ebl'e iom tro spic'a por mal'fort'a stomak'o, tamen nutr'a.

Ni fin'is per te'o kaj ĉeriz'a tort'o. Dum la te'trink'ad'o Montmorency inter'batal'is kun la kaserol'o kaj fort'e mal'venk'is.

Dum la tut'a vojaĝ'o li montr'is grand'a'n sci'vol'em'o'n pri la kaserol'o. Li kutim'is sid'i kaj ĝi'n rigard'i, dum la akv'o bol'is, kun konfuz'iĝ'int'a mien'o, kaj de temp'o al temp'o pen'is ĝi'n incit'i murmur'eg'ant'e al ĝi. Kiam ĝi komenc'is ŝpruc'i kaj el'ig'i vapor'o'n, tio'n li rigard'is kiel batal'invit'o'n kaj vol'is batal'i kontraŭ ĝi, tamen ĝust'e en tiu moment'o iu ĉiam al'kur'eg'is kaj for'port'is li'a'n viktim'o'n antaŭ ol li pov'is ĝi'n ating'i.

Hodiaŭ li intenc'is nepr'e antaŭ'iĝ'i. Je la unu'a son'o far'it'a de la kaserol'o li lev'iĝ'is murmur'eg'ant'e kaj marŝ'is rekt'e al ĝi kun minac'ant'a si'n'ten'o. Ĝi est'is nur mal'grand'a kaserol'o, tamen ĝi est'is plen'a de kuraĝ'o kaj ĝi atak'is kraĉ'ant'e al li.

—Ha! ĉu! — murmur'eg'is Montmorency, montr'ant'e la dent'o'j'n; — mi instru'os al vi ne impertinent'i al labor'em'a, respekt'ind'a hund'o; vi mizer'a, long'naz'a, mal'pur'a kanajl'o. Ven'u!

Li kur'eg'is al la kompat'ind'a kaserol'et'o kaj ĝi'n kapt'is ĉe la naz'o.

Tiam tra la vesper'a kviet'o son'is sang'on'frost'ig'a blek'o, Montmorency for'las'is la boat'o'n kaj far'is san'promen'o'n tri'foj'e ĉirkaŭ la insul'o je la rapid'ec'o de tri'dek kvin mejl'o'j hor'e, halt'ant'e de temp'o al temp'o por en'ter'ig'i la naz'o'n en iom da mal'varm'a ŝlim'o.

De tiu tag'o Montmorency rigard'is la kaserol'o'n kun miks'aĵ'o de respekt'o, suspekt'o kaj mal'am'o. Ĉiu'foj'e kiam li vid'is ĝi'n, li kutim'is murmur'eg'i kaj mal'antaŭ'e'n'ir'i tre rapid'e, kun vost'o mal'supr'e ten'at'a, kaj en la moment'o, kiam oni ĝi'n met'is sur la forn'o'n, li tuj grimp'is el la boat'o kaj sid'iĝ'is sur la bord'o, ĝis fin'iĝ'is la tut'a afer'o pri la te'o.

Post la vesper'manĝ'o Georg'o el'ig'is si'a'n banĝ'o'n kaj dezir'is lud'i, sed Harris kontraŭ'star'is: li dir'is, ke li'a kap'o dolor'as kaj ke li ne sent'as si'n sufiĉ'e fort'a por tio'n toler'i. Georg'o opini'as, ke ebl'e la muzik'o bon'efik'os sur li'n, ke la muzik'o oft'e kviet'ig'as la nerv'o'j'n kaj for'pren'as kap'dolor'o'n; li sonor'ig'is du-tri not'o'j'n nur por montr'i al Harris, kia ĝi est'as.

Harris dir'is, ke li prefer'as hav'i kap'dolor'o'n.

Ĝis la hodiaŭ'a tag'o Georg'o ankoraŭ ne lern'is lud'i banĝ'o'n.

Li renkont'is tro da ĝeneral'a mal'kuraĝ'ig'o. Li klopod'is du-tri vesper'o'j'n, dum ni est'is sur la river'o, iom'et'e ekzerc'i, sed tio neniam sukces'is. La lingv'aĵ'o de Harris est'is sufiĉ'a por mal'kuraĝ'ig'i iu'n ajn; al'don'e al tio Montmorency kutim'is sid'i kaj ulul'i sen'ĉes'e tra la tut'a prezent'ad'o. Just'a'n ŝanc'o'n li ne ricev'is.

—Kial li tiel blek'eg'as, kiam mi lud'as? — Georg'o kutim'is kri'is indign'e, ĵet'ant'e al li bot'o'n.

—Kial vi tiel lud'as, kiam li blek'eg'as? — Harris kutim'is respond'i, kapt'ant'e la bot'o'n. — Las'u li'n. Li ne pov'as ne blek'eg'i. Li hav'as muzik'em'a'n orel'o'n, kaj vi'a lud'ad'o ig'as li'n blek'eg'i.

Georg'o decid'is prokrast'i la stud'ad'o'n de la banĝ'o ĝis li re'ven'is hejm'e'n. Tamen eĉ tie li ne trov'is mult'e da ŝanc'o. Sinjor'in'o P. kutim'is supr'e'n'ir'i kaj dir'i, ke ŝi tre bedaŭr'as — ŝi mem ŝat'is li'n aŭskult'i — sed la sinjor'in'o supr'e trov'iĝ'as en tre delikat'a stat'o kaj la kurac'ist'o tim'as, ke ĝi ebl'e mal'util'as al la infan'o.

Post'e Georg'o el'ir'is kun ĝi mal'fru'e en la nokt'o kaj ekzerc'is per ĝi en la plac'o. Sed la loĝ'ant'o'j plend'is pri tio al la polic'o kaj iu'n nokt'o'n oni embusk'is li'n kaj li est'is kapt'it'a. La atest'aĵ'o kontraŭ li est'is klar'a kaj li est'is dev'ig'it'a ne plu mal'trankvil'ig'i la publik'a'n ord'o'n dum ses monat'o'j.

Post tio ŝajn'e li mal'kuraĝ'iĝ'is pri la afer'o. Unu-du mal'fort'a'j'n prov'o'j'n li far'is por re'pren'i la labor'o'n, kiam for'pas'is la ses monat'o'j, sed ĉiam rest'is la sam'a mal'varm'o — la sam'a mank'o de simpati'o flank'e de la mond'o, kontraŭ kiu li dev'is batal'i; post kelk'a temp'o li tut'e mal'esper'iĝ'is kaj anonc'is la instrument'o'n por vend'o je tre rabat'it'a prez'o — ”la posed'ant'o ne plu bezon'as ĝi'n” — kaj komenc'is anstataŭ'e lern'i lud'kart'a'j'n artifik'o'j'n.

Est'as sen'kuraĝ'ig'a labor'o lern'i lud'i muzik'instrument'o'n.

Oni pov'us kred'i, ke la soci'o, por la propr'a bon'o, far'os si'a'n plej'ebl'o'n por help'i al hom'o akir'i la art'o'n de lud'ad'o de muzik'a instrument'o. Sed ĝi ne far'as!

Foj'e mi kon'is jun'ul'o'n, kiu lern'is lud'i sak'ŝalm'o'n, kaj vi surpriz'iĝ'us, se vi sci'us, kontraŭ kiom da kontraŭ'star'o li dev'is batal'i. Eĉ ne de la an'o'j de la propr'a famili'o li ricev'is tio'n, kio'n oni pov'us nom'i aktiv'a kuraĝ'ig'o. Li'a patr'o ek'de la komenc'o la afer'o'n fort'e kontraŭ'star'is kaj parol'is tut'e sen'sent'e pri la tem'o.

Mi'a amik'o kutim'is lev'iĝ'i fru'e en la maten'o por ekzerc'i, tamen li dev'is rezign'i tiu'n plan'o'n pro si'a frat'in'o. Ŝi est'is iom pi'em'a kaj ŝi dir'is, ke tiel komenc'i la tag'o'n ŝajn'as terur'e.

Li anstataŭ'e ten'is si'n vek'a nokt'e kaj lud'is, post kiam la famili'o jam en'lit'iĝ'is, sed eĉ tio ne util'is, ĉar tio hav'ig'is al la dom'o mal'bon'a'n reputaci'o'n. Sur'voj'e hejm'e'n mal'fru'e la preter'pas'ant'o'j halt'is ekster'e por aŭskult'i kaj la sekv'ant'a'n maten'o'n dis'fam'iĝ'is tra la urb'o, ke terur'a murd'o okaz'is la antaŭ'a'n nokt'o'n ĉe sinjor'o Jefferson; ili rakont'is, kiel ili aŭd'is la plor'kri'o'j'n de la viktim'o kaj la brutal'a'j'n mal'ben'o'j'n kaj blasfem'o'j'n de la murd'ant'o, sekv'at'a'j'n de pet'o por kompat'o kaj la last'a'n mort'ant'a'n gargar'son'o'n de la kadavr'o.

Oni tial permes'is, ke li ekzerc'u dum la tag'o en la mal'antaŭ'a kuir'ej'o kun ĉiu'j pord'o'j ferm'it'a'j; tamen li'a'j plej traf'a'j part'o'j ĝeneral'e est'is aŭd'at'a'j en la tag'ĉambr'o, malgraŭ ĉiu'j zorg'o'j, kaj emoci'is li'a'n patr'in'o'n preskaŭ ĝis larm'o'j.

Ŝi dir'is, ke tio memor'ig'as ŝi'n pri la kompat'ind'a patr'o (la kompat'ind'ul'o'n en'glut'is ŝark'o, dum li si'n ban'is ĉe la mar'bord'o de Nov'a Gvineo — sed ŝi ne pov'is klar'ig'i, kia est'is la inter'rilat'o).

Post'e oni konstru'is por li mal'grand'a'n barak'o'n en la fund'o de la ĝarden'o, je kvar'on'mejl'o de la dom'o, kaj dev'ig'is li'n port'i tie'n la muzik'il'o'n ĉiu'foj'e, kiam li dezir'is ĝi'n funkci'ig'i; kelk'foj'e ven'is en la dom'o'n vizit'ant'o, kiu sci'is neni'o'n pri la afer'o kaj oni forges'is inform'i li'n kaj avert'i, kaj li ir'is promen'i en la ĝarden'o kaj subit'e aŭd'is tiu'n sak'ŝalm'o'n sen est'i pret'a por tio kaj sen sci'i, kio ĝi est'as. Se li est'is hom'o kun fort'a karakter'o, ĝi nur konvulsi'ig'is li'n; sed hom'o'n kun nur mez'a intelekt'o ĝi kutim'e frenez'ig'is.

Ver'e oni dev'as konfes'i, ke trov'iĝ'as io tre mal'ĝoj'ig'a en la fru'a'j pen'ad'o'j de amator'a'j lud'ant'o'j de sak'ŝalm'o. Tio'n mi sent'is mem, aŭskult'ant'e mi'a'n jun'a'n amik'o'n. Tiu'j muzik'il'o'j ŝajn'e est'as pen'ig'e lud'ebl'a'j. Neces'as, ke vi antaŭ la komenc'o hav'u spir'o'n sufiĉ'a'n por la tut'a melodi'o — almenaŭ tio'n mi konklud'is, rigard'ant'e al Jefferson.

Li kutim'is komenc'i grandioz'e per sovaĝ'a, plen'gorĝ'a, ven'u-al-la-batal'o-spec'o de not'o, kiu vi'n fakt'e ekscit'is. Sed li far'iĝ'is pli kaj pli mal'laŭt'a, dum li daŭr'ig'is la lud'ad'o'n, kaj la last'a strof'o kutim'e kolaps'is en la mez'o kun ŝpruc'et'o kaj sibl'o.

Por lud'i sak'ŝalm'o'n vi bezon'as bon'a'n san'o'n.

La jun'a Jefferson lern'is per tiu sak'ŝalm'o lud'i nur unu melodi'o'n: mi tamen neniam aŭd'is plend'o'j'n pri la ne'sufiĉ'o de li'a repertuar'o — tut'e neniu'j'n. Tiu melodi'o est'is ”La Campbell-klan'an'o'j al'ven'as nun!” tiel li dir'is, tamen li'a patr'o ĉiam insist'is, ke ĝi est'as ”La kampanul'et'o'j de Skot'land'o”. Neni'u ŝajn'is tut'e cert'a, kio ĝi est'as, tamen ĉiu'j konsent'is, ke ĝi son'as skot'e.

Al fremd'ul'o'j oni permes'is tri diven'o'j'n, kaj plej mult'a'j ĉiu'foj'e diven'is mal'sam'a'n melodi'o'n.

Post la vesper'manĝ'o Harris est'is mal'bon'humor'a, — mi kred'as, ke sen'dub'e li'n mal'ord'ig'is la stuf'aĵ'o: li ne kutim'iĝ'is al eminent'a manĝ'o — Georg'o kaj mi tial las'is li'n en la boat'o kaj inter'konsent'is, ke ni ir'u promen'i en Henley. Li dir'is, ke li trink'os glas'o'n da viski'o, fum'os plen'pip'o'n kaj far'os la neces'a'j'n aranĝ'o'j'n por la nokt'o. Ni kri'u, kiam ni re'ven'os, kaj li rem'os de la insul'o kaj ni'n transport'os.

—Ne ek'dorm'u, mal'jun'a knab'o, — ni dir'is ek'ir'ant'e.

—Por tio ne est'as mult'e da risk'o, dum efik'as ĉi tiu stuf'aĵ'o, — li grunt'is, rem'ant'e re'e'n al la insul'o.

Henley prepar'is si'n por boat'fest'o kaj est'is plen'a de mov'ad'o. En la urb'o ni renkont'is mult'a'j'n kon'at'o'j'n ni'a'j'n kaj en ili'a agrabl'a kun'est'o la temp'o for'pas'is sufiĉ'e rapid'e; est'is tial preskaŭ la dek'unu'a antaŭ ol ni komenc'is ni'a'n kvar'mejl'a'n marŝ'o'n al ni'a hejm'o, kiel ni jam lern'is nom'i ni'a'n boat'et'o'n.

Est'is mal'gaj'a nokt'o, iom mal'varm'a, kaj fal'is mal'dens'a pluv'o; tren'e marŝ'ant'e tra la mal'lum'a'j, silent'a'j kamp'o'j, mal'laŭt'e inter'parol'ant'e kaj sci'vol'ant'e, ĉu ni ir'as la ĝust'a'n voj'o'n aŭ ne, ni pens'is pri la komfort'a boat'o kun la hel'a lum'o radi'ant'a tra la streĉ'it'a kanvas'o; pri Harris kaj Montmorency, pri la viski'o kaj ni dezir'is, ke ni est'u tie.

Ni imag'is bild'o'n pri ni mem de'nov'e en la boat'o, lac'a'j kaj iom'et'e mal'sat'a'j; pri la mal'hel'a river'o kaj la sen'form'a'j arb'o'j; sub ili, simil'a al grand'eg'a lampir'o, ni'a kar'a boat'et'o, tiel komfort'a kaj varm'a kaj gaj'a. Ni pov'is vid'i ni'n tie ĉe la vesper'manĝ'o, mord'et'i la mal'varm'a'n viand'o'n kaj pas'ig'i unu al ali'a grand'a'j'n pan'tranĉ'aĵ'o'j'n; ni pov'is aŭd'i la gaj'a'n klak'ad'o'n de ni'a'j tranĉ'il'o'j, la rid'ant'a'j'n voĉ'o'j'n plen'ig'ant'a'j la tut'a'n lok'o'n kaj super'flu'ant'a'j tra la apertur'o en la nokt'o'n. Ni rapid'is antaŭ'e'n por real'ig'i la vizi'o'n.

Ni traf'is fin'e la bord'voj'et'o'n kaj tio ni'n feliĉ'iĝ'is; ĉar antaŭ'e ni ne est'is tro cert'a'j, ĉu ni marŝ'as al la river'o aŭ for de ĝi, kaj kiam vi est'as lac'a kaj dezir'as en'lit'iĝ'i, tia'j mal'cert'aĵ'o'j vi'n mal'trankvil'ig'as. Ni preter'pas'is Shiplake, kiam la horloĝ'o sonor'is kvar'on'o'n antaŭ la dek'du'a; tiam Georg'o dir'is, en'pens'iĝ'int'e:
—Vi hazard'e memor'as, kiu el la insul'o'j ĝi est'as, ĉu?

—Ne, — mi respond'is, ankaŭ en'pens'iĝ'ant'e. — Mi ne memor'as. Kiom da ili est'as?

—Nur kvar, — respond'is Georg'o. — Est'os feliĉ'e, se li est'as vek'a.

—Kaj se ne? — mi demand'is; sed ni for'pel'is tiu'n pens'o'n.

Ven'int'e al la unu'a insul'o, ni kri'is, sed ne est'is respond'o; ni do ir'is al la du'a, kaj prov'is tie, kaj ricev'is la sam'a'n rezult'o'n.

—Ho! Nun mi memor'as, — dir'is Georg'o; — ĝi est'as la tri'a.

Ni kur'is esper'plen'e al la tri'a, kaj bru'kri'is.

Neni'u respond'o!

La situaci'o jam est'is serioz'a. Est'is post nokt'mez'o. La hotel'o'j ĉe Shiplake kaj Henley sen'dub'e est'is plen'plen'a'j; ni ne pov'is ĉirkaŭ'vag'i, vek'ant'e la dom'et'an'o'j'n kaj dom'okup'ant'o'j'n mez'e de la nokt'o por inform'iĝ'i, ĉu ili lu'as ĉambr'o'j'n! Georg'o propon'is, ke ni re'ir'u al Henley kaj bat'u polic'an'o'n por tiel akir'i dum'nokt'a'n loĝ'ad'o'n en la polic'ej'o. Tamen ek'est'is la pens'o ”Supoz'u, ke li nur re'bat'os kaj rifuz'os en'karcer'ig'i ni'n!”

Ni ne pov'is pas'ig'i la tut'a'n nokt'o'n batal'ant'e polic'an'o'j'n.

Ceter'e, ni ne vol'is tro'ig'i la labor'o'n kaj ricev'i ses monat'o'j'n en mal'liber'ej'o.

Mal'esper'iĝ'int'e ni prov'is ĉe tio, kio ŝajn'is en la mal'lum'o la kvar'a insul'o, sed ni ne hav'is pli bon'a'n feliĉ'o'n. La pluv'o jam fal'is rapid'e kaj evident'e intenc'is daŭr'i. Ni est'is tut'e mal'sek'a'j, mal'varm'a'j kaj mal'feliĉ'a'j. Ni sci'vol'is, ĉu ver'e est'as nur kvar insul'o'j, aŭ ĉu pli; aŭ ĉu ni en'tut'e est'as proksim'e de la insul'o'j; aŭ ĉu ni est'as ie ajn en la lim'o de unu mejl'o de tie, kie ni dev'us est'i, aŭ tut'e en la mal'ĝust'a part'o de la river'o; ĉio ŝajn'is tiel strang'a kaj ali'a en la mal'lum'o. Ni kompren'is la sufer'o'j'n de la bub'et'o'j en la arb'ar'et'o.

Ĝust'e kiam ni jam tut'e mal'esper'iĝ'is — jes, mi sci'as, ke tiam en la roman'o'j kaj rakont'o'j io ĉiam okaz'as; sed mi ne pov'as ali'ig'i tio'n. Kiam mi komenc'is ĉi tiu'n libr'o'n, mi nepr'e intenc'is, ke en ĉio mi est'u sever'e ver'em'a; tia mi rest'os, eĉ se tiu'cel'e mi dev'os far'i uz'o'n de jam tro'uz'it'a'j fraz'o'j.

Est'is ĝust'e kiam ni tut'e mal'esper'iĝ'is kaj tio'n mi dev'as dir'i.

Do, ĝust'e kiam ni tut'e mal'esper'iĝ'is, mi subit'e vid'is, iom mal'supr'e, strang'a'n, ne'natur'a'n lum'et'o'n flagr'et'i inter la arb'o'j sur la kontraŭ'a bord'o. Moment'o'n mi pens'is pri fantom'o'j: ĝi est'is tiel ombr'ec'a, mister'a lum'o. La sekv'a'n moment'o'n tamen mi ek'opini'is, ke tio est'as ni'a boat'o, kaj trans la akv'o'n mi el'ig'is kri'eg'o'n, kiu ŝajn'is sku'i la nokt'o'n en ĝi'a kuŝ'ej'o.

Dum minut'o'j ni atendits sen'spir'a'j kaj tiam — ho! plej ĉiel'a muzik'o de mal'lum'o! — ni aŭd'is la respond'a'n boj'o'n de Montmorency. Ni re'kri'eg'is sufiĉ'e laŭt'e por vek'i la sep dorm'ant'o'j'n — mem mi neniam pov'is kompren'i, kial neces'as pli da bru'o por vek'i sep dorm'ant'o'j'n ol unu — kaj post temp'o, kiu ŝajn'is unu hor'o, sed kiu est'is fakt'e, mi supoz'as, ĉirkaŭ kvin minut'o'j, ni vid'is lum'ig'it'a'n boat'o'n ramp'i mal'rapid'e sur la nigr'aĵ'o, kaj aŭd'is la dorm'em'a'n voĉ'o'n de Harris demand'i, kie ni est'as.

Est'is en Harris ne'klar'ig'ebl'a strang'ec'o. Tio est'is io pli ol ordinar'a lac'ec'o. Li rem'is la boat'o'n al part'o de la bord'o, kie est'is tut'e ne'ebl'e al ni ĝi'n en'ir'i, kaj tuj en'dorm'iĝ'is. Ni dev'is kri'eg'ad'i kaj bru'ad'i por re'vek'i li'n kaj en'met'i en li'n iom da kompren'o; sed fin'e ni sukces'is kaj bon'e en'boat'iĝ'is.

Harris hav'is mal'feliĉ'a'n mien'o'n, kiel ni rimark'is, kiam ni en'ir'is la boat'o'n. Li memor'ig'is pri hom'o, kiu tra'sufer'is mal'feliĉ'o'n. Ni demand'is li'n, ĉu io okaz'is, kaj li dir'is:
—Cign'o'j!

Ŝajn'is, ke ni lig'is la boat'o'n apud cign'a nest'o, kaj baldaŭ post la for'ir'o de Georg'o kaj mi la cign'in'o re'ven'is kaj bru'e skandal'is. Harris ŝi'n for'pel'is, ŝi for'ir'is kaj ven'ig'is la edz'o'n.

Harris dir'is, ke li hav'is plen'a'n batal'o'n kun tiu'j du cign'o'j; tamen fin'e triumf'is kuraĝ'o kaj lert'o kaj li venk'is ili'n.

Du'on'hor'o'n post'e ili re'ven'is kun dek ok cign'o'j! Sen'dub'e tio est'is terur'a batal'o, kiel mi pov'is kompren'i el la rakont'o de Harris. La cign'o'j pen'is tren'i li'n kaj Montnorency for de la boat'o kaj dron'ig'i ili'n; dum kvar hor'o'j li si'n defend'is kiel hero'o kaj mort'vund'is ĉiu'j'n kaj ili ĉiu'j for'ir'is por mort'i.

—Kiom da cign'o'j vi dir'is, ke est'is? — demand'is Georg'o.

—Tri'dek du, — respond'is Harris, dorm'em'e.

— Vi ĵus dir'is dek ok, — dir'is Georg'o.

—Ne, mi ne dir'is, — grunt'is Harris; — mi dir'is dek du. Ĉu vi kred'as, ke mi ne pov'as kalkul'i?

Kio est'is la ver'a'j fakt'o'j pri tiu'j cign'o'j, tio'n ni neniam ek'sci'is. Pri la tem'o ni pri'demand'is Harris la sekv'ant'a'n maten'o'n, kaj li dir'is, ”Kiu'j cign'o'j?” kaj ŝajn'e kred'is, ke Georg'o kaj mi sonĝ'is.

Ho, kiel rav'e est'is si'n trov'i sekur'e en la boat'o post ni'a'j pen'ad'o'j kaj tim'o'j! Georg'o kaj mi manĝ'is bon'a'n vesper'manĝ'o'n, post'e ni trink'us viski'o'n, se ni est'us pov'int'a'j trov'i la viski'o'n, sed ni ne pov'is. Ni demand'is Harris pri tio, kio'n li far'is kun ĝi; sed li ŝajn'e ne sci'is, kio'n ni vol'as dir'i per ”viski'o” aŭ en'tut'e pri kio ni parol'as. Montmorency aspekt'is, kvazaŭ li sci'us i'o'n, sed dir'is neni'o'n.

Tiu'n nokt'o'n mi dorm'us bon'e kaj mi est'us dorm'int'a eĉ pli bon'e, se Harris ne est'us tie. Mi nebul'e memor'as, ke minimum'e dek du foj'o'j'n dum la nokt'o mi'n vek'is Harris, ĉirkaŭ'vag'ant'a en la boat'o kun lant'em'o kaj serĉ'ant'a si'a'j'n vest'o'j'n. Ŝajn'as, ke pri si'a'j vest'o'j li est'is mal'trankvil'a la tut'a'n nokt'o'n.

Du'foj'e li el'lit'ig'is Georg'o'n kaj mi'n por vid'i, ĉu ni kuŝ'as sur li'a pantalon'o. La du'a'n foj'o'n Georg'o, tut'e furioz'iĝ'is.

—Je la tondr'o! Por kio vi dezir'as vi'a'n pantalon'o'n mez'e de la nokt'o? — li demand'is indign'e. — Kial vi ne kuŝ'iĝ'as kaj en'dorm'iĝ'as?

La sekv'ant'a'n foj'o'n, kiam mi vek'iĝ'is, mi trov'is li'n mal'trankvil'a pro tio, ke li ne pov'as trov'i si'a'j'n ŝtrump'et'o'j'n; mi'a last'a nebul'a memor'o est'is, ke oni mi'n rul'as sur mi'a'n flank'o'n kaj ke mi aŭd'as Harris murmur'et'i i'o'n pri tio, ke est'as strang'e, kie pov'as est'i li'a ombrel'o.

Ĉapitr'o XV

Mastr'um'a'j labor'o'j — Am'o al labor'o — La mal'nov'a river'ul'o, kio'n li far'as kaj kio'n li dir'as, ke li far'is — Skeptik'ec'o de la nov'a generaci'o — Fru'a'j boat'vetur'ad'a'j re'memor'o'j — Flos'ad'o — Georg'o parad'as grandioz'e — La mal'jun'a boat'ist'o, li'a metod'o — Tiel seren'a, tiel plen'a de trankvil'o — La komenc'ant'o — Pram'et'vetur'ad'o — Mal'feliĉ'a akcident'o — Plezur'o'j de amik'ec'o — Vel'vetur'ad'o, mi'a unu'a spert'o — Ebl'a'j klar'ig'o'j, kial ni ne dron'is

Ni vek'iĝ'is mal'fru'e la sekv'ant'a'n maten'o'n kaj je la insist'a pet'o de Harris manĝ'is simpl'a'n maten'manĝ'o'n, kun ”neniu'j frand'aĵ'o'j”. Post'e ni re'est'ig'is la pur'ec'o'n kaj ĉio'n ord'ig'is (daŭr'a labor'o, kiu don'is al mi sufiĉ'e klar'a'n en'rigard'o'n en la demand'o'n, pri kiu mi oft'e cerb'um'is — nom'e, kia'manier'e vir'in'o, kiu hav'as en la man'o'j la labor'o'n de nur unu dom'o, pov'as pas'ig'i la temp'o'n), kaj ĉirkaŭ la dek'a ni komenc'is tio'n, kio'n ni intenc'is far'i: bon'a'n tut'tag'a'n vetur'ad'o'n.

Ni inter'konsent'is, ke ĉi tiu'n maten'o'n ni rem'u, kiel ŝanĝ'o post la tren'ad'o; Harris opini'is, ke la plej bon'a aranĝ'o est'os, ke Georg'o kaj mi rem'u, kaj li direkt'u. Mi tut'e ne akord'iĝ'is kun tiu ide'o; mi dir'is, ke mi kred'as, ke Harris montr'us pli konven'a'n spirit'o'n, se li est'us propon'int'a, ke li kaj Georg'o labor'u por permes'i al mi ripoz'i iom. Ŝajn'is al mi, ke dum ĉi tiu vojaĝ'o mi far'is pli ol mi'a'n just'a'n part'o'n de la labor'o, kaj mi indign'is.

Ĉiam ŝajn'as al mi, ke mi far'as pli da labor'o, ol mi dev'us.

Ne est'as tiel, ke labor'o mal'plaĉ'as al mi; mi ŝat'as labor'o'n: ĝi mi'n rav'as. Mi pov'as sid'i kaj ĝi'n rigard'i dum hor'o'j. Mi ŝat'as ten'i ĝi'n apud mi: la pens'o pri ĝi'a for'iĝ'o preskaŭ romp'as al mi la kor'o'n.

Vi ne pov'as don'i al mi tro mult'e da labor'o; por mi amas'ig'i labor'o'n preskaŭ far'iĝ'is pasi'o: mi'a stud'ej'o est'as nun tiel plen'a de ĝi, ke trov'iĝ'as apenaŭ col'o da lok'o por io pli. Mi dev'os baldaŭ al'konstru'ig'i al'o'n.

Mi est'as ankaŭ zorg'em'a pri mi'a labor'o. Jen part'o de la labor'o, kiu'n mi ankoraŭ hav'as ĉe mi, est'as posed'at'a de mi jam de jar'o'j kaj jar'o'j, kaj ne trov'iĝ'as sur ĝi eĉ fingr'o'makul'o. Mi tre fier'as pri mi'a labor'o; mi ĝi'n mal'lev'as de temp'o al temp'o kaj sen'polv'ig'as. Neni'u pli bon'e konserv'as si'a'n labor'o'n ol mi.

Tamen, kvankam mi sopir'as al labor'o, mi vol'as, ke ĝi est'u just'a. Mi pet'as neni'o'n pli ol mi'a'n dec'a'n porci'o'n.

Tamen mi ĝi'n ricev'as sen pet'i ĝi'n — almenaŭ tiel ŝajn'as al mi — kaj tio mi'n mal'trankvil'ig'as.

Georg'o dir'as, ke pri tio mi ne bezon'as mi'n ĝen'i. Li opini'is, ke nur mi'a tro'skrupul'a natur'o ig'as mi'n tim'i, ke mi ricev'as pli ol mi'a'n just'a'n part'o'n; ke fakt'e mi ne ricev'as du'on'o'n de la kvant'o, kiu'n mi dev'us ricev'i. Sed mi kred'as, ke tio'n li dir'as nur por mi'n konsol'i.

En la boat'o mi ĉiam rimark'is, ke ĉiu ek'hav'as la ide'o'n, ke ĉio'n far'as li mem. La ide'o de Harris est'is, ke li sol'a labor'is kaj ke ni ambaŭ, Georg'o kaj mi, super'rajt'e labor'ig'is li'n. Georg'o, kontraŭ'e, rid'ind'ig'is la ide'o'n, ke Harris far'is i'o'n pli ol manĝ'i kaj dorm'i, kaj ten'is si'n fort'e ĉe la opini'o, ke est'is li, Georg'o mem, kiu far'is la tut'a'n labor'o'n menci'ind'a'n.

Li dir'is, ke li neniam est'is kun'e kun tia par'o de mal'labor'em'a'j labor'evit'ul'o'j, kia'j est'as Harris kaj mi.

Tio amuz'ig'is Harris.

—Jen la mal'jun'a Georg'o parol'as pri labor'o! — li rid'is; — du'on'hor'o da ĝi li'n mort'ig'us. Ĉu vi iam vid'is Georg'o'n labor'i? — li al'don'is, si'n turn'ant'e al mi.

Mi konsent'is kun Harris, ke mi neniam vid'is — nepr'e ne, de kiam ni komenc'is ĉi tiu'n vojaĝ'o'n.

—Nu, mi ne vid'as, kiel vi pov'as sci'i mult'o'n pri tio, — Georg'o, re'dir'is al Harris; — ĉar Di'o mi'n ben'u, se vi ne dorm'is du'on'o'n de la temp'o. Ĉu vi iam vid'is Harris plen'e vek'a, krom ĉe la manĝ'o? Georg'o demand'is al'parol'ant'e mi'n.

La ver'o dev'ig'is mi'n sub'ten'i Georg'o'n. Harris est'is nur tre mal'mult'e util'a en la boat'o, nur mal'mult'e help'is, ek de la komenc'o.

—Nu, infer'o, ĉiu'okaz'e mi far'is pli ol li, — re'dir'is Harris.

—Nu, far'i mal'pli vi ne pov'is, — al'don'is Georg'o.

—Mi supoz'as, ke J. kred'as, ke li est'as pasaĝer'o, — daŭr'iĝ'is Harris.

Tio est'is ili'a dank'em'o al mi pro tio, ke mi port'is ili'n kaj ili'a'n mizer'a'n mal'nov'a'n boat'o'n la tut'a'n voj'o'n de Kingston, ke mi ĉio'n kontrol'is kaj administr'is por ili, zorg'is pri ili kaj labor'eg'is por ili. Jen kiel ir'as la mond'o.

La nun'a'n problem'o'n ni solv'is aranĝ'ant'e, ke Harris kaj Georg'o rem'u ĝis preter Reading kaj ke mi tren'u la boat'o'n de tie.

Rem'i pez'a'n boat'o'n kontraŭ fort'a flu'o mi'n nun ne mult'e al'log'as. Est'is temp'o, antaŭ long'e, kiam mi laŭt'e postul'is la mal'facil'a'n labor'o'n: nun mi prefer'e don'as ŝanc'o'n al la jun'ul'o'j.

Mi rimark'as, ke plej mult'a'j mal'nov'a'j river'ul'o'j est'as sam'e si'n'de'ten'em'a'j, ĉiu'foj'e kiam fort'a rem'ad'o est'as neces'a. Vi pov'as ĉiam disting'i mal'nov'a'n river'ul'o'n per la manier'o, en kiu li si'n stern'as sur la kusen'o'j sur la fund'o de la boat'o kaj kuraĝ'iĝ'as la rem'ant'o'j'n, rakont'ant'e al ili anekdot'o'j'n pri la mir'ind'a'j far'o'j, kiu'j'n li far'is last'jar'e.

—Ĉu vi nom'as tio'n mal'facil'a labor'o! — li dir'as mal'rapid'e, kontent'e fum'ant'e kaj al'parol'ant'e la du ŝvit'ant'a'j'n nov'ul'o'j'n, kiu'j labor'eg'as kontraŭ la flu'o jam de hor'o kaj du'on'o; — jen, Jim Baffles kaj Jack kaj mi last'jar'e tir'is la boat'o'n de Marlow ĝis Goring dum unu post'tag'mez'o; ni halt'is eĉ ne unu'foj'e. Ĉu vi memor'as tio'n, Jack?

Jack, kiu jam pret'ig'is al si lit'o'n en la pru'o el ĉiu'j lan'kovr'il'o'j kaj palt'o'j, kiu'j'n li pov'is kolekt'i, kaj kiu kuŝ'as tie dorm'ant'a jam de du hor'o'j, part'e vek'iĝ'as est'ant'e tiel al'vok'it'a kaj re'memor'as la tut'a'n afer'o'n kaj memor'as ankaŭ, ke la tut'a'n voj'o'n kur'is kontraŭ ili ne'kutim'e fort'a flu'o — kaj ankaŭ fort'a vent'o.

—Est'is proksim'um'e tri'dek kvar mejl'o'j, mi supoz'as, — al'don'as la unu'a parol'ant'o, mal'lev'ant'e ali'a'n kusen'o'n por met'i sub la kap'o'n.

—Ne, ne; ne tro'ig'u, Tom, — murmur'et'as Jack, admon'ant'e; — tri'dek tri maksimum'e.

Jack kaj Tom, tut'e el'uz'it'a'j de ĉi tiu inter'parol'a pen'ad'o, ankoraŭ'foj'e en'dorm'iĝ'as. Kaj la du simpl'anim'a'j jun'ul'o'j kun la rem'il'o'j tre fier'as, ke oni las'as al ili rem'i tiel mir'ind'a'j'n rem'ist'o'j'n kiel Jack kaj Tom kaj streĉ'as si'a'j'n fort'o'j'n pli ol antaŭ'e.

Kiam mi est'is jun'ul'o, mi kutim'is aŭskult'i ĉi tiu'j'n rakont'o'j'n de la pli aĝ'a'j, en'sorb'i ili'n, en'glut'i ili'n, digest'i ĉiu'n vort'o'n kaj re'ven'i por ankoraŭ pli; sed la nov'a generaci'o ŝajn'e ne hav'as la simpl'a'n fid'o'n de la mal'nov'a temp'o. Ni — Georg'o, Harris kaj mi — unu foj'o'n last'jar'e kun'pren'is kun ni ”nov'ul'o'n” kaj la tut'a'n voj'o'n ni aplik'is al li la kutim'a'j'n fabel'o'j'n pri la mir'ind'aĵ'o'j, kiu'j'n ni far'is.

Ni don'is al li ĉiu'j'n kutim'a'j'n rakont'o'j'n — la grand'aĝ'a'j'n mensog'o'j'n, kiu'j serv'is sur la river'o ĉe ĉiu river'ul'o jam de jar'o'j — kaj al'don'is sep tut'e original'a'j'n, kiu'j'n ni el'pens'is mem, inkluziv'e de fakt'e tre ver'ŝajn'a histori'o, baz'it'a ĝis cert'a grad'o sur preskaŭ ver'a okaz'aĵ'o, kiu ver'e okaz'is, en modif'it'a form'o, antaŭ kelk'a'j jar'o'j al kelk'a'j amik'o'j ni'a'j — histori'o, kiu'n pov'us kred'i eĉ nur'a infan'o, sen mal'util'i mult'e al si.

Tiu jun'ul'o pri'mok'is ili'n ĉiu'j'n kaj dezir'is, ke ni ripet'u la far'o'j'n tiam kaj tie, kaj vol'is vet'i dek kontraŭ unu, ke ni ne pov'as.

Ĉi tiu'n maten'o'n ni babil'is pri ni'a'j rem'ad'a'j tra'viv'aĵ'o'j kaj rakont'is histori'o'j'n pri ni'a'j unu'a'j prov'o'j en la rem'ad'a art'o.

Mi'a propr'a plej fru'a re'memor'o tem'as pri kvin el ni, kiu'j kontribu'is po tri penc'o'j'n por lu'i strang'e konstru'it'a'n boat'o'n sur la lag'o en Regent Park kaj post'e sek'ig'is ni'n en la dom'et'o de la park'gard'ist'o.

Post tio, akir'int'e gust'o'n por la akv'o, mi tre mult'e flos'is en divers'a'j sub'urb'a'j brik'ej'o'j — ekzerc'ad'o, kiu don'is pli da interes'o kaj ekscit'o ol est'us kred'ebl'e, precip'e kiam vi est'as mez'e de lag'et'o kaj la posed'ant'o de la material'o'j, el kiu'j est'as konstru'it'a la flos'o, subit'e aper'as sur la bord'o kun grand'a baston'o en la man'o.

Vid'ant'e tiu'n sinjor'o'n vi unu'e iel sent'as, ke vi ne hav'as la fort'o'n por renkont'o aŭ inter'parol'ad'o, kaj ke, se vi pov'us, sen est'i mal'ĝentil'a, vi prefer'us evit'i renkont'o'n kun li; vi'a cel'o est'as do al'bord'iĝ'i ĉe la flank'o de la lag'et'o kontraŭ'a al la flank'o, kie li est'as, kaj ir'i hejm'e'n kviet'e kaj rapid'e, ŝajn'ig'ant'e, ke vi ne vid'as li'n. Li kontraŭ'e dezir'eg'as pren'i vi'a'n man'o'n kaj parol'i kun vi.

Ŝajn'as, ke li kon'as vi'a'n patr'o'n kaj est'as intim'a kon'at'o vi'a, sed tio ne ig'as li'n simpati'a al vi. Li dir'as, ke li instru'os al vi pren'i li'a'j'n tabul'o'j'n kaj far'i el ili flos'o'n; tamen, ĉar est'as evident'e, ke vi jam sufiĉ'e bon'e sci'as far'i tio'n, la propon'o ŝajn'as super'flu'a li'a'part'e, kvankam sen'dub'e bon'vol'e intenc'it'a, kaj vi ne em'as far'i al li zorg'o'j'n kaj akeepti ĝi'n.

Tamen li'a fervor'o vi'n renkont'i sukces'e kontraŭ'star'as vi'a'n mal'varm'o'n kaj la energi'a manier'o, laŭ kiu li kur'as tie'n kaj re'e'n laŭ'long'e de la lag'et'o, por ke li pov'u ĝust'a'lok'e vi'n salut'i, kiam vi al'bord'iĝ'as, fakt'e vi'n tut'e flat'as.

Se li est'as korpulent'a kaj spir'mank'a, vi facil'e pov'as evit'i li'a'j'n amik'ig'a'j'n propon'o'j'n; tamen, kiam li est'as jun'a kaj long'krur'a tip'o, la renkont'o ne est'as evit'ebl'a. La intervju'o tamen est'as ekstrem'e mal'long'a, ĉar la plej'part'o'n de la inter'parol'o far'as li, dum vi'a'j rimark'o'j est'as plej'e kri'a'j kaj unu'silab'a'j kaj tuj kiam vi pov'as for'ir'i, vi tio'n far'as.

Mi dediĉ'is proksim'um'e tri monat'o'j'n al flos'ad'o, kaj est'ant'e tiel spert'a kiel est'as neces'e en tiu branĉ'o de la art'o, mi decid'is entrepren'i ver'a'n rem'ad'o'n kaj al'iĝ'is al unu el la boat'vetur'ad'a'j klub'o'j ĉe la river'o Le'a.

Rem'i boat'o'n sur la river'o Le'a, precip'e en sabat'a'j post'tag'mez'o'j, baldaŭ lert'ig'as vi'n reg'i la boat'o'n kaj vigl'e instru'as al vi sav'i vi'n en kaz'o de renvers'o flank'e de krud'ul'o'j aŭ sub'akv'iĝ'o de tren'boat'o'j; tio don'as ankaŭ mult'e da okaz'o por akir'i la plej rapid'a'n kaj graci'a'n manier'o'n kuŝ'iĝ'i plat'a ĉe la fund'o de la boat'o por evit'i, ke preter'pas'ant'a'j tren'ŝnur'o'j vi'n ĵet'u en la river'o'n.

Tamen stil'o'n tio ne don'as al vi. Nur kiam mi ven'is sur Tamiz'o'n, mi akir'is stil'o'n. Mi'a'n rem'ad'a'n stil'o'n oni nun mult'e admir'as. Oni dir'as, ke ĝi est'as kurioz'a.

Georg'o neniam proksim'iĝ'is al la akv'o antaŭ ol li est'is dek'ses'jar'a. Tiam li kaj ankoraŭ ok sinjor'o'j proksim'um'e sam'jar'a'j ir'is kun'e iu'n sabat'o'n al Kew, kun la intenc'o tie lu'i boat'o'n kaj rem'i al Richmond kaj re'e'n; unu el ili, vil'kap'a jun'ul'o nom'it'a Joskins, kiu jam unu-du'foj'e vetur'ig'is boat'o'n sur Serpent'in'e, dir'is al ili, ke boat'vetur'ad'o est'as gaj'a amuz'iĝ'o.

La tajd'o mal'flus'is sufiĉ'e rapid'e, kiam ili al'ven'is al la kaj'et'o, kaj fort'a vent'o blov'is tra la river'o, tamen ili'n tio ne ĝen'is kaj ili elekt'is si'a'n boat'o'n.

Est'is tie ok'rem'il'a konkurs'a boat'o, kun el'star'ant'a'j rem'il'ing'o'j jam tir'it'a sur la kaj'et'o'n; plaĉ'is al ili nur tiu. Ili dir'is, ke tiu'n ili pren'os. La boat'ist'o for'est'is kaj nur li'a knab'o administr'is. La knab'o pen'is sen'kuraĝ'ig'i ili'n rilat'e al la rem'boat'o kaj montr'is al ili du-tri tre komfort'aspekt'a'j'n boat'o'j'n de la por'famili'a tip'o, sed ĉi tiu'j'n ili tut'e ne dezir'is; la konkurs'boat'o est'is la boat'o, en kiu, ili kred'is, ili aspekt'os plej bon'e.

Ĝi'n do la knab'o lanĉ'is kaj ili de'pren'is la jak'o'j'n kaj pret'iĝ'is por pren'i si'a'j'n sid'lok'o'j'n. La knab'o propon'is, ke Georg'o, kiu ankaŭ tiam est'is la pez'ul'o de iu ajn grup'o, est'u numer'o kvar.

Georg'o dir'is, ke li est'as feliĉ'a est'i numer'o kvar kaj tuj al'paŝ'is al la lok'o de la antaŭ'rem'ant'o, kaj sid'iĝ'is kun la dors'o al la mal'antaŭ'a part'o de la boat'o. Ili fin'e sukces'is ir'ig'i li'n en li'a'n ĝust'a'n lok'o'n kaj tiam sekv'is la ali'a'j.

Apart'e tim'em'a'n knab'o'n oni difin'is kiel direkt'il'ant'o'n kaj al li Joskins klar'ig'is la direkt'ad'a'n princip'o'n. Joskins mem far'is si'n la ĉef'rem'ant'o. Li dir'is al la ali'a'j, ke la afer'o est'as sufiĉ'e simpl'a; ili nur sekv'u li'n.

Ili dir'is, ke ili est'as pret'a'j, kaj la knab'o sur la kaj'et'o pren'is hok'stang'o'n kaj for'ŝov'is ili'n.

Kio tiam sekv'is, tio'n Georg'o ne pov'as rakont'i detal'e. Li konfuz'e memor'as, ke tuj post la ek'ir'o li ricev'is fort'eg'a'n frap'o'n sur la dors'o, don'it'a'n de ten'il'part'o de la rem'il'o de numer'o kvin, kaj sam'temp'e li'a propr'a benk'o ŝajn'e magi'e mal'aper'is sub li kaj las'is li'n sid'ant'a sur la tabul'o'j. Li ankaŭ rimark'is, kiel kurioz'a'n cirkonstanc'o'n, ke numer'o du kuŝ'is en la sam'a moment'o sur la dors'o ĉe la fund'o de la boat'o, kun la krur'o'j en la aer'o, kaj ŝajn'e konvulsi'is.

Ili pas'is sub la Kew-pont'o, flank'antaŭ'e'n, je la rapid'ec'o de ok mejl'o'j hor'e. La sol'a, kiu rem'is, est'is Joskins. Georg'o, kiu sukces'is re'sid'iĝ'i, pen'is li'n help'i, tamen, tremp'ant'e la rem'il'o'n en la akv'o, ĝi tuj mal'aper'is sub la boat'o'n, je li'a grand'a surpriz'o, kaj preskaŭ kun'pren'is ankaŭ li'n.

La ”direkt'il'ant'o” ĵet'is ambaŭ direkt'il'ŝnur'o'j'n el la boat'o kaj ek'plor'is.

Kia'manier'e ili re'ven'is, Georg'o neniam sci'is, sed por tio ili bezon'is ekzakt'e kvar'dek minut'o'j'n. La spektakl'o'n rigard'is grand'a hom'amas'o de la Kew-pont'o kun grand'a interes'o kaj ĉiu'j kri'is al ili mal'sam'a'j'n konsil'o'j'n. Tri'foj'e ili sukces'is re'ven'ig'i la boat'o'n tra la ark'aĵ'o, tri'foj'e ili est'is re'port'at'a'j sub ĝi'n de'nov'e, kaj ĉiu'foj'e kiam la ”direkt'il'ant'o” lev'is la okul'o'j'n kaj vid'is super si la pont'o'n, li de'nov'e ek'plor'is.

Georg'o dir'is, ke en tiu post'tag'mez'o li ne kred'is, ke iam ven'os temp'o, kiam li fakt'e ŝat'os boat'vetur'ad'o'n.

Harris pli kutim'iĝ'is al rem'ad'o sur mar'o ol sur river'o kaj li dir'as, ke por si'n ekzerc'i li tio'n prefer'as. Mi ne. Mi memor'as, ke last'somer'e mi vetur'is en mal'grand'a boat'o ĉe Easthourne:
antaŭ mult'a'j jar'o'j mi oft'e rem'is sur la mar'o kaj mi kred'is, ke ĉio est'os bon'a; sed mi trov'is, ke la art'o'n mi jam tut'e forges'is. Kiam unu rem'il'o est'as profund'e en la akv'o, la ali'a sovaĝ'e balanc'iĝ'as en la aer'o. Por puŝ'i la akv'o'n per ambaŭ sam'temp'e, mi dev'is star'iĝ'i. La promen'ej'o est'is plen'a de nobel'o'j kaj sinjor'o'j kaj preter ili mi dev'is rem'i en ĉi tiu rid'ind'a manier'o.

Mi sur'ter'iĝ'is du'on'voj'e sur la mar'bord'o kaj uz'is la serv'o'n de mal'jun'a boat'ist'o por la re'ven'o.

Mi ŝat'as rigard'i mal'jun'a'n boat'ist'o'n rem'i, precip'e kiam oni lu'as li'n po'hor'e. Est'as en li'a metod'o io bel'eg'e seren'a kaj trankvil'ig'a. Ĝi est'as tiel liber'a de tiu ĉagren'a urĝ'o, de tiu energi'a streb'ad'o, kiu ĉiu'tag'e far'iĝ'as pli kaj pli la mal'ben'o de la viv'o en la dek'naŭ'a jar'cent'o. Li ne streĉ'as si'a'j'n fort'o'j'n la tut'a'n temp'o'n por preter'pas'i ĉiu'j'n ali'a'j'n boat'o'j'n. Se ali'a boat'o li'n ating'as kaj preter'pas'as, tio li'n ne ĉagren'as; fakt'e ili ĉiu'j li'n ating'as kaj preter'pas'as — ĉiu'j, kiu'j ir'as en li'a direkt'o. Ali'a'j'n tio mal'trankvil'ig'us kaj incit'us; la nobl'a egal'anim'ec'o de lu'at'a boat'ist'o sub sever'a prov'ad'o don'as al ni bel'eg'a'n lecion'o'n kontraŭ ambici'o kaj mem'fier'o.

Simpl'a praktik'a rem'ad'o de la ir'ig'u-la-boat'o'n-antaŭ'e'n'spec'o ne est'as art'o tre mal'facil'e akir'ebl'a, sed la vir'o bezon'as mult'e da ekzerc'ad'o por sent'i si'n sen'ĝen'a, kiam li rem'as preter jun'ul'in'o'j. Ĝen'as la nov'ul'o'n la ”takt'o”. — Est'as rimark'ind'e, — li dir'as, kiam la du'dek'a'n foj'o'n en kvin minut'o'j li mal'implik'as si'a'j'n rem'il'o'j'n de vi'a'j; — mi fart'as tre bon'e, kiam mi est'as sol'a!

Rigard'i du nov'ul'o'j'n pen'ant'a'j observ'i la takt'o'n unu kun la ali'a est'as tre amuz'e. La antaŭ'rem'ant'o ne pov'as rem'i egal'e kun la ĉef'rem'ant'o, ĉar la ĉef'rem'ant'o rem'as en manier'o tre ne'kutim'a. Ĉe tio, la ĉef'rem'ant'o fort'e indign'as kaj klar'ig'as, ke dum la last'a'j dek minut'o'j li pen'is nur adapt'i si'a'n metod'o'n al la lim'ig'it'a kapabl'o de la antaŭ'rem'ant'o. La antaŭ'rem'ant'o si'a'vic'e tiam ofend'iĝ'as kaj pet'as la ĉef'rem'ant'o'n, ke li ne romp'u si'a'n kap'o'n pro li, sed streĉ'u la mens'o'n por far'i prudent'a'j'n mov'o'j'n.

—Aŭ, ĉu mi est'u la ĉef'rem'ant'o? — li al'don'as, kun la evident'a ide'o, ke tio tuj ord'ig'os la tut'a'n afer'o'n.

Ili plaŭd'as antaŭ'e'n ankoraŭ cent metr'o'j'n kun ankoraŭ ne mult'e da sukces'o kaj tiam la tut'a sekret'o de ili'a mal'feliĉ'o ven'as kiel fulm'o de inspir'o en la mens'o'n de la ĉef'rem'ant'o.

—Mi dir'os al vi, kio est'as: vi hav'as mi'a'j'n rem'il'o'j'n, — li kri'as, si'n turn'ant'e al la antaŭ'rem'ant'o; — trans'don'u vi'a'j'n.

—Nu, ĉu vi sci'as, ke mi jam sci'vol'is, kial ĉi tiu'j ne taŭg'as al mi? — respond'as la antaŭ'rem'ant'o, tut'e gaj'iĝ'ant'e, kaj plej volont'e help'as al la inter'ŝanĝ'o. — Nun ĉio est'os en ord'o.

Sed ne est'as — eĉ ne tiam. La ĉef'rem'ant'o dev'as nun etend'i la brak'o'j'n preskaŭ ekster ili'a'j'n ing'o'j'n por ating'i si'a'j'n rem'il'o'j'n; dum la par'o de la antaŭ'rem'ant'o, ĉe ĉiu re'tir'o, fort'e frap'as li'n en la brust'o. Ili tial de'nov'e inter'ŝanĝ'as kaj konklud'as, ke la vir'o cert'e don'is al ili la mal'ĝust'a'n rem'il'ar'o'n; super si'a komun'a insult'ad'o kontraŭ ĉi tiu vir'o ili far'iĝ'as tut'e amik'em'a'j kaj simpati'a'j.

Georg'o dir'is, ke oft'e li fort'e dezir'is pram'et'vetur'i por far'i ŝanĝ'o'n. Pram'et'vetur'ad'o ne est'as tiel facil'a, kiel ŝajn'as. Sam'e kiel en rem'ad'o vi baldaŭ lern'as, kiel far'i kaj kiel reg'i la boat'o'n, tamen neces'as mult'e da ekzerc'ad'o antaŭ ol vi pov'as tio'n far'i kun dign'o kaj sen las'i la akv'o'n plen'ig'i vi'a'n manik'o'n.

Al jun'ul'o, kiu'n mi kon'is, okaz'is tre mal'feliĉ'a akcident'o la unu'a'n foj'o'n, kiam li pram'et'vetur'is. Ĉio prosper'is al li tiel bon'e, ke li far'iĝ'is tut'e arogant'a kaj promen'ad'is tie'n kaj re'e'n sur la pram'et'o kaj manipul'is la stang'o'n kun sen'zorg'a graci'o, tiel ke est'is rav'e rigard'i li'n. Jen li marŝ'is al la kap'o de la pram'et'o por fiks'i si'a'n stang'o'n, jen li kur'is tut'e al la ali'a fin'o, tut'e simil'e al mal'nov'a pram'et'ist'o. Ho! est'is grandioz'e.

Est'us daŭr'e grandioz'e, se mal'feliĉ'e, ĉirkaŭ'rigard'ant'e por ĝu'i la pejzaĝ'o'n, li ne est'us ir'int'a unu paŝ'o'n pli ol est'is neces'e, kaj en'tut'e el'paŝ'is for de la pram'et'o. La stang'o est'is firm'e fiks'it'a en la ŝlim'o, kaj li rest'is al'kroĉ'it'a al ĝi, dum la pram'et'o naĝ'is for. Tio est'is por li ne'dign'a poz'o. Mal'ĝentil'a knab'o sur la bord'o tuj kri'is al mal'rapid'ant'a amik'o, ke li rapid'u por vid'i ”ver'a'n simi'o'n sur baston'o”.

Mi ne pov'is ir'i help'i li'n, ĉar mal'feliĉ'e ni ni'n ne proviz'is antaŭ'zorg'e per anstataŭ'a stang'o. Mi pov'is nur sid'i kaj rigard'i li'n. Li'a'n mien'o'n, dum la stang'o mal'rapid'e mal'lev'iĝ'is kun li, mi neniam forges'os; est'is en ĝi tiom da pens'em'o.

Mi vid'is li'n mal'rapid'e mal'supr'e'n'iĝ'i en la akv'o'n kaj vid'is li'n el'grimp'i, mal'feliĉ'a kaj mal'sek'a. Mi ne pov'is ne rid'i, li aspekt'is tiel rid'ind'a figur'o. Mi daŭr'e rid'is en mi pri tio long'e, kiam subit'e en'ven'is mi'a'n mens'o'n la sci'o ke, pri'pens'ant'e la afer'o'n, mi fakt'e ne hav'as mult'e da kaŭz'o por rid'i. Jen mi, sol'a sur pram'et'o, sen stang'o, driv'ant'a sen'help'e mez'e de la river'o — ebl'e rekt'e al akv'o'barier'o.

Mi sent'is mi'n tre koler'a al mi'a amik'o pro tio, ke li for'las'is la boat'o'n kaj tia'manier'e for'ir'is. Ĉiu'kaz'e, li dev'us las'i al mi la stang'o'n.

Mi driv'is ĉirkaŭ kvar'on'mejl'o'n kaj tiam mi vid'is fiŝ'kapt'a'n pram'et'o'n lig'it'a mez'e de la river'o, en kiu sid'is du mal'jun'a'j fiŝ'kapt'ist'o'j. Ili vid'is mi'n kur'ant'a rekt'e al ili, kaj ili kri'is, ke mi for'ir'u.

—Mi ne pov'as, — mi re'kri'is.

—Sed vi ne prov'as, — ili respond'is.

Al'proksim'iĝ'ant'e mi klar'ig'is al ili la afer'o'n kaj ili mi'n kapt'is kaj prunt'e'don'is al mi stang'o'n. La akv'o'barier'o est'is nur kvin'dek metr'o'j'n mal'supr'e. Mi est'as feliĉ'a, ke ili hazard'e est'is tie.

La unu'a'n foj'o'n, kiam mi vetur'is per pram'et'o, est'is en la kun'est'o de tri ali'a'j vir'o'j; ili est'is montr'ont'a'j al mi, kiel far'i. Ni ne pov'is ir'i ĉiu'j kun'e, mi do dir'is, ke mi ir'os unu'a kaj hav'ig'os la pram'et'o'n, kaj tiam mi pov'os iom ekzerc'i ĝis ili al'ven'os.

Mi ne pov'is hav'ig'i pram'et'o'n tiu'n post'tag'mez'o'n, ili ĉiu'j est'is jam lu'it'a'j; mi do neni'o'n pov'is far'i, krom sid'i sur la bord'o, rigard'i la river'o'n kaj atend'i mi'a'j'n amik'o'j'n.

Ne long'e mi sid'is tie, kiam mi'a'n atent'o'n al'tir'is vir'o en pram'et'o, kiu, kiel mi rimark'is kun iom da surpriz'iĝ'o, sur'hav'is jak'o'n kaj ĉap'o'n simil'a'j al mi'a'j. Li evident'e est'is nov'ul'o en pram'et'vetur'ad'o, kaj li'a ag'manier'o est'is tre interes'a. Kiam li en'met'is la stang'o'n, vi neniam sci'is, kio okaz'os; li evident'e ne sci'is mem. Kelk'foj'e li paf'iĝ'is al'mont'e'n kaj kelk'foj'e li paf'iĝ'is al'val'e'n, ali'foj'e li nur turn'iĝ'is rapid'e kaj al'ven'is al la ali'a flank'o de la stang'o. Kia ajn est'is la rezult'o, li ŝajn'is egal'e surpriz'it'a kaj ĉagren'it'a.

La hom'o'j apud la river'o post kelk'a temp'o absorb'iĝ'is en li'n kaj vet'is unu kun la ali'a, kia'n rezult'o'n hav'os li'a sekv'ont'a puŝ'o.

Tiam mi'a'j amik'o'j al'ven'is sur la ali'a'n flank'o'n, halt'is kaj ankaŭ rigard'is li'n. Li'a dors'o est'is turn'it'a al ili kaj ili vid'is nur la jak'o'n kaj ĉap'o'n. El tio ili tuj konklud'is, ke est'as mi, ili'a ŝat'at'a kun'ul'o, kiu far'as el si spektakl'o'n, kaj ili'a ĝoj'o est'is sen'lim'a. Ili komenc'is ŝerc'mok'i li'n sen'kompat'e.

Unu'e mi ne percept'is ili'a'n erar'o'n kaj pens'is, ”Kiel mal'ĝentil'e ili apart'e tiel kondut'i, kaj kontraŭ iu tut'e fremd'a!” Sed antaŭ ol mi pov'is al'vok'i kaj admon'i ili'n, mi kompren'is la afer'o'n kaj kaŝ'is mi'n mal'antaŭ arb'o.

Ho, kiel bon'e ili amuz'iĝ'is, mok'rid'ant'e tiu'n jun'ul'o'n! Tut'a'j'n kvin minut'o'j'n ili star'is tie, kri'is al li mal'dec'aĵ'o'j'n, li'n insult'is, mok'is, rid'ind'ig'is. Ili sur'ŝut'is li'n per mal'nov'a'j ŝerc'o'j kaj eĉ kre'is nov'a'j'n kaj ili'n ĵet'is al li. Ili ĵet'is al li ĉiu'j'n privat'a'j'n famili'a'j'n ŝerc'o'j'n aparten'ant'a'j'n al ni'a societ'o kaj kiu'j sen'dub'e est'is al li tut'e ne'kompren'ebl'a'j. Tiam, ĉar li ne plu pov'is el'ten'i ili'a'n brutal'a'n mok'ad'o'n, li si'n turn'is al ili kaj ili vid'is li'a'n vizaĝ'o'n.

Mi rimark'is kun feliĉ'o, ke ili ankoraŭ hav'is sufiĉ'e da dec'o'sent'o por aspekt'i konfuz'it'a'j. Ili klar'ig'is al li, ke ili kred'is, ke li est'as kon'at'o ili'a. Ili dir'is, ke ili esper'as, ke li ne konsider'os ili'n kapabl'a'j tiel insult'i iu'n ali'a'n ol propr'a'n person'a'n amik'o'n.

Kompren'ebl'e tio, ke ili erar'e pren'is li'n por amik'o, ili'n sen'kulp'ig'is. Mi memor'as, ke Harris foj'e rakont'is al mi pri tra'viv'aĵ'o, kiu'n li hav'is, dum li si'n ban'is ĉe Bulonj'o. Ĉirkaŭ'naĝ'ant'e apud la mar'bord'o, li subit'e sent'is, ke iu li'n pren'as ĉe la nuk'o de mal'antaŭ'e kaj per'fort'e puŝ'as sub la akv'o'n. Li barakt'is furioz'e, sed tiu, kiu li'n ten'is, ŝajn'is komplet'a Herkul'o laŭ fort'o kaj ĉiu'j li'a'j pen'ad'o'j si'n sav'i est'is van'a'j. Li jam ĉes'is pied'bat'i kaj pen'is pens'i pri solen'a'j afer'o'j, kiam la kapt'int'o li'n liber'ig'is.

Li star'iĝ'is sur la pied'o'j kaj serĉ'is per la okul'o'j tiu'n, kiu vol'is li'n murd'i. La murd'ist'o star'is apud'e, gaj'e rid'ant'a, sed tuj kiam li vid'is la vizaĝ'o'n de Harris el'iĝ'ant'a el la akv'o, li salt'is mal'antaŭ'e'n kaj ŝajn'is tre mal'trankvil'a.

—Mi ver'e pardon'pet'as, — li balbut'is konfuz'it'e, — sed mi pren'is vi'n por amik'o mi'a !

Harris pens'is, ke li est'is bon'ŝanc'a, ke la vir'o ne pren'is li'n por parenc'o, ali'e li ver'ŝajn'e est'us tut'e dron'ig'it'a.

Ankaŭ la vel'vetur'ad'o postul'as kon'o'n kaj ekzerc'ad'o'n — kvankam kiel knab'o mi tio'n ne kred'is. Ŝajn'is al mi, ke ĝi ven'as natur'e al la hom'o, sam'e kiel pilk- aŭ tuŝ'lud'ad'o. Mi kon'is ali'a'n knab'o'n, kiu sam'e hav'is ĉi tiu'n vid'punkt'o'n, kaj do iu'n vent'o'plen'a'n tag'o'n ni decid'is prov'i tiu'n sport'o'n. Tiam ni liber'temp'is en Yarmouth kaj ni decid'is, ke ni ir'os vojaĝ'i sur Yare. Ni lu'is vel'boat'o'n ĉe la boat'ej'o apud la pont'o kaj ek'ir'is.

—Est'as iom ŝtorm'a tag'o, — la vir'o dir'is al ni, kiam ni ek'vetur'is: — prefer'e fald'u unu ref'o'n kaj lof'u, tuj kiam vi tra'pas'is la kurb'o'n.

Ni dir'is, ke tio'n ni nepr'e far'os, kaj for'ir'is de li kun gaj'a ”Bon'a'n maten'o'n” demand'ant'e al ni, kiel oni ”lof'as”, kaj de kie ni pren'os ”ref'o'n” kaj kio'n ni far'os per ĝi, kiam ni akir'is ĝi'n.

Ni rem'is ĝis la urb'o est'is ekster ni'a vid'o kaj tiam, kun la vast'a etend'o de la akv'o antaŭ ni kaj kun vent'o blov'ant'a uragan'e super ĝi, ni sent'is, ke jam ven'is la temp'o por komenc'i la ag'ad'o'n.

Hektor'o — mi kred'as, ke tio est'is li'a nom'o — daŭr'ig'is la rem'ad'o'n, dum mi mal'volv'is la vel'o'n. Ĝi ŝajn'is komplik'a labor'o, sed fin'e mi far'is ĝi'n, kaj tiam ven'is la demand'o, kiu fin'o est'as la supr'a?

Per ia natur'a instinkt'o mi fin'e decid'is, ke la mal'supr'a est'as la supr'a, kaj komenc'is fiks'i ĝi'n renvers'it'a, kompren'ebl'e.

Pas'is tamen long'a temp'o antaŭ ol ni pov'is star'ig'i ĝi'n, en tiu aŭ ali'a manier'o. La ide'o en la mens'o de la vel'o est'is, ke ni lud'as en'ter'ig'ad'o'n kaj ke mi est'as la kadavr'o, kaj ĝi mem est'as la mort'kitel'o.

Trov'int'e, ke ĝi hav'as mal'ĝust'a'n ide'o'n, ĝi frap'is mi'n sur la kap'o per la bum'o, kaj ne vol'is far'i i'o'n plu.

—Mal'sek'ig'u ĝi'n, — dir'is Hektor'o; — fal'ig'u ĝi'n en la akv'o kaj mal'sek'ig'u ĝi'n.

Li dir'is, ke la hom'o'j sur'ŝip'e ĉiam mal'sek'ig'as la vel'o'j'n antaŭ ol ili star'ig'as ili'n. Mi do mal'sek'ig'is ĝi'n; sed tio mal'bon'ig'is la afer'o'n pli ol antaŭ'e.

Sek'a vel'o al'kroĉ'iĝ'ant'a al vi'a'j krur'o'j kaj si'n volv'ant'a ĉirkaŭ vi'a kap'o ne est'as agrabl'a, sed kiam la vel'o est'as tut'e mal'sek'a, ĝi far'iĝ'as tut'e ĉagren'a.

Fin'e ni star'ig'is la mal'ben'ind'aĵ'o'n, ni ambaŭ kun'e. Ni fiks'is ĝi'n, ne tut'e renvers'it'a — iel oblikv'a, vi kompren'as — kaj ni al'lig'is ĝi'n al la mast'o per la lig'ŝnur'o, kiu'n ni for'tranĉ'is tiu'cel'e.

Ke la boat'o ne renvers'iĝ'is, mi simpl'e asert'as kiel fakt'o'n.

Kial ĝi ne renvers'iĝ'is, mi ne pov'as klar'ig'i. De tiam mi tio'n mult'e pri'pens'is, sed neniam sukces'is hav'i kontent'ig'a'n klar'ig'o'n de la fenomen'o.

Ebl'e la rezult'o'n okaz'ig'is la natur'a kontraŭ'em'o de ĉio en ĉi tiu mond'o. Ebl'e la boat'o konklud'is, juĝ'ant'e de la mal'long'a rigard'o al ni'a kondut'o, ke tiu'n maten'o'n ni el'ir'is por ni'n mort'ig'i, kaj decid'is mal'help'i ni'n. Jen la sol'a klar'ig'o, kiu'n mi pov'as propon'i.

Tim'ant'e mort'o'n, ni al'kroĉ'is ni'n al la boat'rand'o kaj tia'manier'e ni pov'is apenaŭ rest'i en la boat'o, sed tio est'is lac'eg'ig'a labor'o. Hektor'o dir'is, ke pirat'o'j kaj ali'a'j mar'ist'o'j kutim'e lig'as la direkt'il'o'n al io aŭ ali'a kaj en'tir'as la grand'a'n vel'o'n dum sever'a'j vent'eg'o'j, kaj li opini'is, ke i'o'n simil'a'n ankaŭ ni dev'us prov'i; sed mi favor'is tio'n, ke ni las'u la boat'o'n ir'i laŭ la vent'o.

Ĉar mi'a konsil'o est'is mult'e pli facil'e sekv'ebl'a, ĝi'n ni fin'e al'pren'is kaj sukces'is ĉirkaŭ'brak'i la boat'rand'o'n kaj las'is la boat'o'n rapid'i laŭ'vol'e.

La boat'o vetur'is kontraŭ la flu'o ĉirkaŭ unu mejl'o'n kun rapid'ec'o, kun kiu neniam mi de tiam vel'vetur'is kaj neniam vol'as ankoraŭ'foj'e. Tiam ĉe kurb'iĝ'o ĝi klin'iĝ'is flank'e'n, ĝis la du'on'o de la vel'o est'is sub la akv'o. Mirakl'e ĝi rekt'iĝ'is kaj flug'is al long'a mal'alt'a tavol'o de mol'a ŝlim'o.

Tiu ŝlim'aĵ'o ni'n sav'is. La boat'o plug'is al si voj'o'n ĝis la mez'o kaj tie fiks'iĝ'is. Trov'int'e, ke ankoraŭ'foj'e ni pov'as mov'iĝ'i laŭ la propr'a'j ide'o'j, anstataŭ est'i rul'at'a'j kaj ĉirkaŭ'ĵet'at'a'j kiel piz'o'j en vezik'o, ni ramp'is antaŭ'e'n kaj for'tranĉ'is la vel'o'n.

Ni jam hav'is sufiĉ'e da vel'vetur'ad'o. Ni ne vol'is far'i tro mult'e kaj tiel tro'sat'iĝ'i. Ni hav'is vel'promen'o'n bon'a'n, komplet'a'n, ekscit'a'n, interes'a'n vel'promen'o'n — kaj nun ni decid'is, ke ni rem'os, nur por far'i ŝanĝ'o'n, vi kompren'as.

Ni pren'is la rem'il'o'j'n kaj pen'is for'puŝ'i la boat'o'n el la ŝlim'o, kaj far'ant'e tio'n, ni romp'is unu rem'il'o'n. Post tio, ni ag'is pli si'n'gard'em'e, sed ili est'is mizer'a mal'nov'a par'o kaj la du'a romp'iĝ'is preskaŭ pli facil'e ol la unu'a kaj las'is ni'n sen'help'a'j.

La ŝlim'o etend'iĝ'is ĉirkaŭ cent metr'o'j'n antaŭ ni kaj mal'antaŭ ni est'is akv'o. La sol'a ebl'ec'o est'is sid'i kaj atend'i, ĝis iu al'proksim'iĝ'os.

Ne est'is tag'o, kiu log'as la hom'o'j'n sur la river'o'n kaj pas'is tri hor'o'j, antaŭ ol iu aper'is. Tio est'is mal'jun'a fiŝ'kapt'ist'o, kiu fin'e, kun tre'eg'a mal'facil'o, ni'n liber'ig'is kaj ni est'is tren'at'a'j en mal'glor'a manier'o re'e'n al la boat'ej'o.

Kun'kalkul'ant'e la trink'mon'o'n al la vir'o, kiu ni'n re'ven'ig'is, pag'o'n por la romp'it'a'j rem'il'o'j kaj tio'n, ke ni est'is en la boat'o kvar hor'o'j'n kaj du'on'o'n, tiu vel'vetur'ad'o kost'is al ni la poŝ'mon'o'n de sufiĉ'e konsider'ind'a nombr'o da semajn'o'j. Sed ni akir'is spert'o'n, kaj oni dir'as, ke tio est'as mal'mult'e'kost'a je ia ajn prez'o.

Ĉapitr'o XVI

Reading — Vapor'ŝalup'o ni'n tren'as — Ĉagren'a kondut'o de mal'grand'a'j boat'o'j — Kiel ili mal'help'as la ir'ad'o'n de vapor'ŝalup'o'j — Georg'o kaj Harris de'nov'e evit'as si'a'n labor'o'n — Iom banal'a histori'o — Streatley kaj Goring

Ni vid'is Reading ĉirkaŭ la dek'unu'a. La river'o ĉi tie est'as mal'pur'a kaj mal'hel'a. Oni ne mal'rapid'as en la proksim'ec'o de Reading. La urb'o mem est'as fam'a mal'nov'a lok'o, dat'iĝ'ant'a de la mal'lum'a temp'o de Reĝ'o Ethelred, kiam la dan'o'j ĵet'is la ankr'o'j'n de si'a'j milit'ŝip'o'j en Kennet kaj ek'ir'is de Reading por ruin'ig'i la tut'a'n land'o'n de Wessex; tie Ethelred kaj li'a frat'o Alfred batal'is kontraŭ ili kaj venk'is ili'n; Ethelred preĝ'is kaj Alfred batal'is.

Ŝajn'as, ke en pli mal'fru'a'j jar'o'j oni rigard'is Reading kiel taŭg'a'n vizit'ind'a'n lok'o'n, kiam far'iĝ'is mal'agrabl'e en Londono. La parlament'o kutim'e kur'eg'is al Reading ĉiu'foj'e, kiam est'is plag'o en Westminster; en 1625 la jur'ist'ar'o far'is la sam'o'n kaj ĉiu'j proces'o'j okaz'is en Reading. Sen'dub'e hav'i de temp'o al temp'o nur'a'n ordinar'a'n plag'o'n en Londono valor'is la pen'o'n, se tio for'ig'is sam'temp'e la jur'ist'o'j'n kaj la parlament'o'n.

Dum la parlament'a milit'o Reading est'is sieĝ'at'a de la graf'o de Essex kaj kvar'on'a'n jar'cent'o'n post'e la princ'o de Orango for'pel'is de tie la soldat'o'j'n de reĝ'o Jakobo.

Henrik'o I est'as en'ter'ig'it'a en Reading, en la benedikta abat'ej'o de li fond'it'a tie, kies ruin'o'j est'as ankoraŭ vid'ebl'a'j; en tiu sam'a abat'ej'o la grand'a Johano de Gaunt edz'iĝ'is al sinjor'in'o Blanche.

Ĉe la kluz'o de Reading ni flank'iĝ'is al vapor'ŝalup'o aparten'ant'a al kelk'a'j amik'o'j ni'a'j, kaj ili ni'n tren'is ĝis ĉirkaŭ unu mejl'o de Streatley. Est'as tre agrabl'e est'i tren'at'a de ŝalup'o.

Tio'n mi prefer'as al la rem'ad'o. La ir'ad'o est'us eĉ pli agrabl'a, se ne est'us ar'o de mizer'a'j boat'et'o'j, kiu'j bar'ad'is la voj'o'n al ni'a ŝalup'o, kaj por ne traf'i ili'n ni dev'is mal'rapid'ad'i kaj halt'ad'i.

Est'as plej ĉagren'e, kiel ĉi tiu'j rem'boat'o'j mal'help'as la ir'ad'o'n de ŝalup'o sur la river'o; oni dev'us i'o'n far'i por ĉes'ig'i tio'n.

Krom'e ili est'as tre impertinent'a'j. Vi pov'as fajf'i ĝis preskaŭ krev'as vi'a kaserol'eg'o, antaŭ ol ili si'n ĝen'os rapid'i. Mi renvers'us unu-du el ili, se mi pov'us ag'i laŭ la propr'a plaĉ'o, nur por don'i lecion'o'n al ili ĉiu'j.

Iom super Reading la river'o far'iĝ'as tre bel'a. La fer'voj'o ĝi'n mal'bon'ig'as apud Tilehurst, sed de Mapledurham ĝis Streatley ĝi est'as bel'eg'a. Iom super la kluz'o de Mapledurham vi preter'pas'as Hardwick House, kie Karlo I pilk'rul'ad'is. La ĉirkaŭ'aĵ'o de Pangbourne, kie star'as la kurioz'a cign'o'hotel'et'o, est'as sen'dub'e sam'e kon'at'a al la vizit'ant'o'j de art'ekspozici'o'j kiel ĝi est'as al ĝi'a'j loĝ'ant'o'j.

La ŝalup'o de mi'a'j amik'o'j ni'n las'is iom sub la grot'o kaj tiam Harris vol'is argument'i, ke la vic'o rem'i est'as mi'a. Tio ŝajn'is al mi plej absurd'a. Ni inter'konsent'is en la maten'o, ke mi ven'ig'u la boat'o'n ĝis tri mejl'o'j preter Reading. Nu, jen ni est'is dek mejl'o'j'n preter Reading! Sen'dub'e nun de'nov'e est'is ili'a vic'o.

Tamen mi pov'is ig'i nek Georg'o'n nek Harris rigard'i la afer'o'n laŭ la ĝust'a vid'punkt'o; do, por ŝpar'i disput'ad'o'n mi pren'is la rem'il'o'j'n. Mi ankoraŭ ne rem'is unu minut'o'n, kiam Georg'o rimark'is i'o'n nigr'a'n flos'ant'a sur la akv'o kaj ni al'ir'is ĝi'n.

Je ni'a al'proksim'iĝ'o Georg'o klin'is si'n antaŭ'e'n kaj pren'is ĝi'n.

Tiam li re'tir'iĝ'is kun kri'o kaj blank'iĝ'int'a vizaĝ'o.

Est'is korp'o de vir'in'o. Ĝi kuŝ'is tre mal'pez'e sur la akv'o, kaj la vizaĝ'o est'is ĉarm'a kaj seren'a. Ne est'is tre bel'a vizaĝ'o; ĝi aspekt'is antaŭ'temp'e mal'jun'iĝ'int'a, tro mal'dik'a kaj streĉ'a; sed ĝi est'is mild'a, ŝat'ind'a vizaĝ'o, malgraŭ la stamp'o de mizer'o kaj mal'riĉ'o, kaj sur ĝi est'is tiu mien'o de ripoz'em'a trankvil'o, kiu kelk'foj'e ven'as sur la vizaĝ'o'n de mal'san'ul'o'j, kiam fin'e la dolor'o ili'n for'las'as.

Feliĉ'e por ni — ĉar ni ne dezir'is atend'ad'i en juĝ'ej'o'j de mort'enket'ist'o'j — ankaŭ kelk'a'j vir'o'j sur la bord'o jam vid'is la korp'o'n kaj pren'is ĝi'n de ni.

Post'e ni ek'sci'is pri la histori'o de la vir'in'o. Kompren'ebl'e ĝi est'is la mal'nov'a, mal'nov'a banal'a tragedi'o. Ŝi am'is kaj est'is tromp'it'a — aŭ tromp'is si'n. Ĉiu'kaz'e, ŝi pek'is — tio'n kelk'a'j el ni far'as de temp'o al temp'o — kaj ŝi'a'j famili'o kaj amik'o'j, natur'e skandal'iĝ'int'e kaj indign'ant'e, ferm'is al ŝi si'a'j'n pord'o'j'n.

Las'it'a batal'i sol'a kontraŭ la mond'o, kun muel'ŝton'o de si'a hont'o ĉirkaŭ la kol'o, ŝi en'abism'iĝ'is pli kaj pli. Kelk'a'n temp'o'n ŝi nutr'is si'n kaj la infan'o'n per la dek du ŝiling'o'j ĉiu'semajn'e, kiu'j'n hav'ig'is al ŝi dek du hor'o'j da sklav'labor'o ĉiu'tag'e, pag'is ses ŝiling'o'j'n el tio por la infan'o kaj kun'ten'is la propr'a'j'n korp'o'n kaj anim'o'n per la rest'o.

Ses ŝiling'o'j ĉiu'semajn'e ne kun'ten'as tre firm'e la korp'o'n kaj anim'o'n. Hav'ant'e inter ili nur tiel mal'fort'a'n lig'il'o'n, ili dezir'as dis'iĝ'i unu de la ali'a; iu'n tag'o'n, mi supoz'as, la dolor'o kaj enu'a monoton'ec'o de ŝi'a viv'o star'is antaŭ ŝi'a'j okul'o'j pli klar'e ol ordinar'e kaj la mok'ant'a fantom'o ŝi'n tim'ig'is. Ŝi la last'a'n foj'o'n pet'is si'a'j'n amik'o'j'n, sed ĉe la mal'varm'a mur'o de ili'a respekt'ind'ec'o la voĉ'o de la pek'int'a el'pel'it'o fal'is ne atent'it'a; tiam ŝi ir'is vid'i si'a'n infan'o'n — ten'is ĝi'n en la brak'o'j kaj kis'is ĝi'n en lac'a, mal'vigl'a manier'o kaj sen montr'i apart'a'n emoci'o'n ŝi met'is en ĝi'a'n man'o'n unu'penc'a'n skatol'o'n da ĉokolad'o, kiu'n ŝi aĉet'is por ĝi, for'las'is ĝi'n, kaj post'e, per la rest'int'a'j kelk'a'j ŝiling'o'j, aĉet'is bilet'o'n kaj al'ven'is al Goring.

Ŝajn'is, ke la plej amar'a'j pens'o'j de ŝi'a viv'o sen'dub'e centr'iĝ'is en la arb'ar'et'a'j'n etend'aĵ'o'j'n kaj la hel'verd'a'j'n herb'ej'o'j'n en la ĉirkaŭ'ec'o de Goring: sed la vir'in'o'j strang'e prem'as la tranĉ'il'o'n, kiu vund'as ili'n, kaj ebl'e en la amar'ec'o'n miks'iĝ'is ankaŭ sun'plen'a'j re'memor'o'j de pli ĉarm'a'j hor'o'j pas'int'a'j sur tiu ombr'a akv'o, super kiu la grand'a'j arb'o'j klin'as tiel mal'alt'e si'a'j'n branĉ'o'j'n.

Ŝi ĉirkaŭ'vag'is la tut'a'n tag'o'n en la arb'ar'et'o'j apud la rand'o de la river'o kaj post'e, kiam vesper'iĝ'is kaj la griz'a krepusk'o stern'is si'a'n mal'hel'a'n rob'o'n sur la akv'o'n, ŝi etend'is la man'o'j'n al la silent'a river'o, kiu kon'is ŝi'a'n mal'ĝoj'o'n kaj ŝi'a'n ĝoj'o'n. La mal'jun'a river'o ŝi'n pren'is en si'a'j'n mild'a'j'n brak'o'j'n kaj met'is ŝi'a'n lac'a'n kap'o'n sur si'a'n sin'o'n kaj kviet'ig'is la dolor'o'n.

Tiel en ĉio ŝi pek'is — pek'is viv'ant'e kaj pek'is mort'ant'e. Di'o, help'u al ŝi! kaj al ĉiu'j ali'a'j pek'int'o'j, se est'as ankoraŭ ali'a'j.

Goring sur la mal'dekstr'a bord'o kaj Streatley sur la dekstr'a est'as ambaŭ kun'e aŭ apart'e ĉarm'a'j lok'o'j por kelk'tag'a rest'ad'o. La etend'aĵ'o'j ĝis Pangbourne tent'as al sun'plen'a vel'vetur'ad'o aŭ sub'lun'a rem'ad'o kaj la ĉirkaŭ'a kamp'ar'o est'as plen'a de bel'ec'o. Ni intenc'is rapid'i por ating'i Wallingford la sam'a'n tag'o'n, sed la ĉarm'a rid'et'ant'a vizaĝ'o de la river'o al'log'is ni'n rest'ad'i iom'temp'e; ni do las'is ni'a'n boat'o'n ĉe ”La Bov'o” kaj per tio don'is mult'e da kontent'o al Montmorency.

Oni dir'as, ke la mont'et'o'j sur ĉiu flank'o de la river'et'o ĉi tie iam kun'iĝ'is kaj form'is barier'o'n trans tio, kio est'as nun Tamiz'o, kaj ke tiam la river'o fin'iĝ'is super Goring en grand'a lag'o.

Mi pov'as nek kontraŭ'dir'i nek konfirm'i ĉi tiu'n asert'o'n. Mi nur prezent'as ĝi'n.

Streatley est'as mal'nov'a lok'o dat'iĝ'ant'a, sam'e kiel la plej mult'a'j river'bord'a'j urb'o'j kaj vilaĝ'o'j, de brit'a'j kaj saksaj tag'o'j.

Goring tut'e ne est'as tiel bel'a lok'et'o por loĝ'ad'o kiel Streatley, se vi pov'as elekt'i laŭ'plaĉ'e; sed ĝi est'as sufiĉ'e bel'a en si'a spec'o kaj est'as pli proksim'a al staci'dom'o, en la kaz'o ke vi vol'as for'ir'i sen pag'i la hotel'a'n faktur'o'n.

Ĉapitr'o XVII

Lav'o-tag'o — Fiŝ'o'j kaj fiŝ'kapt'ist'o'j — Pri la art'o de fiŝ'kapt'ad'o — Konscienc'a fiŝ'kapt'ist'o — Fiŝ'a histori'o

En Streatley ni rest'is du tag'o'j'n, kaj lav'ig'is ni'a'j'n vest'aĵ'o'j'n. Ni antaŭ'e prov'is mem lav'i ili'n en la river'o sub la kontrol'o de Georg'o kaj tio fiask'is. Ĝi est'is fakt'e pli ol fiask'o, ĉar ni fart'is pli mal'bon'e post ni'a lav'ad'o de vest'aĵ'o'j ol ni fart'is antaŭ'e.

Antaŭ ol ni lav'is ili'n, ili est'is tre, tre mal'pur'a'j; sed ili est'is port'ebl'a'j. Post kiam ni lav'is ili'n — nu, la river'o inter Reading kaj Henley est'is pli pur'a post kiam ni lav'is en ĝi ni'a'j'n vest'aĵ'o'j'n ol ĝi est'is antaŭ'e. La tut'a'n mal'pur'aĵ'o'n en'hav'at'a'n de la river'o inter Reading kaj Henley ni kolekt'is dum tiu lav'ad'o kaj ĝi'n en'ig'is en ni'a'j'n vest'aĵ'o'j'n.

La lav'ist'in'o en Streatley dir'is, ke ŝi sent'as, ke ŝi ŝuld'as al si tio'n, ke ŝi postul'u de ni preciz'e tri'obl'e la kutim'a'n prez'o'n por tiu lav'ad'o. Ŝi dir'is, ke ĝi ne simil'is al lav'ad'o, ĝi est'is pli simil'a al spec'o de el'fos'ad'o.

Ni pag'is la kalkul'o'n, sen'vort'e.

La ĉirkaŭ'aĵ'o de Streatley kaj Goring est'as grand'a fiŝ'kapt'a centr'o. Bon'eg'a fiŝ'kapt'ad'o est'as tie hav'ebl'a. La river'o abund'as tie de ezok'o'j, plot'o'j, leŭcisk'o, gobi'o'j kaj angil'o'j; vi pov'as sid'i kaj ĉas'i ili'n la tut'a'n tag'o'n.

Tio'n far'as kelk'a'j hom'o'j. Ili neniam kapt'as ili'n. Mi neniam aŭd'is pri iu, kiu kapt'is i'o'n en Tamiz'o, krom foksen'o'j'n kaj mort'int'a'j'n kat'o'j'n, sed tio neniel rilat'as al fiŝ'kapt'ad'o! La lok'a fiŝ'ist'a gvid'libr'o dir'as eĉ ne vort'o'n pri ia ajn kapt'ad'o. Ĝi dir'as nur, ke la lok'o est'as ”bon'a situ'o por fiŝ'kapt'ad'o”; laŭ tio, kio'n mi vid'is mem pri tiu ĉirkaŭ'aĵ'o, mi est'as tut'e pret'a konfirm'i tiu'n asert'o'n.

Ne est'as en la mond'o ali'a lok'o, kie vi pov'as kapt'i pli mult'e, aŭ kie vi pov'as fiŝ'kapt'i pli long'e. Iu'j fiŝ'kapt'ist'o'j ven'as ĉi tie'n kaj fiŝ'kapt'as unu tag'o'n, ali'a'j rest'as kaj fiŝ'kapt'as monat'o'n. Vi pov'as daŭr'e rest'i kaj fiŝ'kapt'i tut'a'n jar'o'n, se vi vol'as: est'os tut'e egal'e.

La Fiŝ'ist'a gvid'il'o al Tamiz'o dir'as, ke ”ankaŭ ezok'et'o'j kaj perk'o'j est'as tie hav'ebl'a'j” sed en tio erar'as la Fiŝ'ist'a gvid'il'o.

Ezok'et'o'j kaj perk'o'j ebl'e est'as tie. Efektiv'e, mi sci'as kiel fakt'o'n, ke ili est'as. Vi pov'as vid'i ili'n tie amas'e, kiam vi promen'as sur la bord'o'j: ili ven'as kaj star'iĝ'as du'on'e ekster la akv'o kun la buŝ'o mal'ferm'it'a por biskvit'o'j. Se vi en'ir'as la akv'o'n por ban'i vi'n, ili amas'iĝ'as ĉirkaŭ vi, mal'help'as vi'a'n ir'ad'o'n kaj incit'as vi'n. Sed ili ne est'as ”hav'ebl'a'j” per pec'o de verm'o sur hok'o'fin'o, nek per io simil'a — ne ili!

Mi ne est'as mem bon'a fiŝ'kapt'ist'o. Iam mi dediĉ'is konsider'ind'a'n kvant'o'n da talent'o al la tem'o kaj progres'is, kiel mi kred'is, sufiĉ'e bon'e; sed la veteran'o'j dir'is al mi, ke neniam mi est'os ver'e kompetent'a en tio kaj konsil'is, ke mi rezign'u. Ili dir'is, ke mi est'as tre'eg'e bel'a ĵet'ant'o, ke ŝajn'e mi hav'as sufiĉ'e da saĝ'o por la afer'o kaj tut'e sufiĉ'e da natur'a mal'labor'em'o.

Tamen ili est'as cert'a'j, ke bon'a fiŝ'kapt'ist'o mi neniam est'os. Mi ne hav'as sufiĉ'e da imag'o'pov'o.

Ili dir'is, ke kiel poet'o, aŭ roman'verk'ant'o, aŭ raport'ist'o, aŭ io simil'a, mi ebl'e est'us kontent'ig'a, sed por ating'i rang'o'n de tamiz'a fiŝ'kapt'ist'o, mi bezon'us pli da fantazi'o, pli da el'trov'em'o ol mi ŝajn'as posed'i.

Iu'j hom'o'j ek'hav'is la ide'o'n, ke por far'iĝ'i bon'a fiŝ'kapt'ist'o oni bezon'as nur la kapabl'o'n mensog'i facil'e kaj sen'hont'e; tio tamen est'as erar'o. Nur'a krud'a fantazi'ad'o est'as sen'util'a; tio'n pov'as la plej nov'a novic'o. En la cirkonstanc'a'j detal'o'j, en la bel'ig'a'j tuŝ'o'j de probabl'o, en la ĝeneral'a ŝajn'o de skrupul'a preskaŭ ted'ant'a ver'o, tie montr'iĝ'as la spert'a fiŝ'kapt'ist'o.

Iu ajn pov'as en'ir'i kaj dir'i: ”Ho, mi kapt'is dek kvin dek'du'o'j'n da perk'o'j hieraŭ vesper'e”; aŭ ”Last'lund'e mi sur'ter'ig'is gobi'o'n pez'ant'a dek ok funt'o'j'n, kaj hav'ant'a unu metr'o'n da long'o de la kap'o ĝis la vost'o”.

Por tio ne est'as bezon'at'a iu art'o, iu lert'o. Ĝi montr'as kuraĝ'o'n, sed neni'o'n pli.

Ne; vi'a spert'a fiŝ'kapt'ist'o hont'us mensog'i tia'manier'e. Li'a metod'o en si mem merit'as stud'o'n.

Li en'ir'as kviet'e, kun la ĉapel'o ankoraŭ sur la kap'o, al'propr'ig'as la plej komfort'a'n seĝ'o'n, brul'ig'as pip'o'n kaj ek'fum'as, silent'e. Li permes'as al la jun'ul'o'j fanfaron'ad'i kelk'a'n temp'o'n kaj tiam, dum moment'a silent'o, li de'pren'as la pip'o'n el la buŝ'o kaj el'dir'as, frap'ant'e la pip'o'n al la fajr'uj'o por el'ig'i la cindr'o'n:
—Nu, mard'e vesper'e mi hav'is tia'n kapt'aĵ'o'n, pri kiu parol'i ne mult'e util'as.

—Ho! kial do? — ili demand'as.

—Tial, ke mi ne atend'as, ke iu mi'n kred'us, eĉ se mi parol'us, — respond'as la mal'jun'ul'o trankvil'e, sen eĉ nuanc'o de amar'o en si'a ton'o, re'plen'ig'as la pip'o'n kaj pet'as la trink'ej'estr'o'n al'port'i tri glas'et'o'j'n da skot'a viski'o, mal'varm'a.

Post tio sekv'as paŭz'o, ĉar neni'u est'as sufiĉ'e cert'a pri si por kontraŭ'dir'i la mal'jun'a'n sinjor'o'n. Li dev'as do re'pren'i la parol'o'n mem, sen kuraĝ'ig'o.

—Ne, — li daŭr'ig'as pens'em'e; — mi tio'n ne kred'us mem, se iu rakont'us al mi, tamen malgraŭ tio, tio est'as fakt'o. Mi jam sid'is tie la tut'a'n post'tag'mez'o'n kaj kapt'is laŭ'liter'e neni'o'n krom kelk'dek'o'n da leŭcisk'o'j kaj ezok'et'o'j; mi ĝust'e vol'is rezign'i, kiam subit'e mi sent'is sufiĉ'e fort'a'n tir'o'n ĉe la ŝnur'et'o.

Mi kred'is, ke ven'as ankoraŭ et'ul'o kaj mi pen'is ĝi'n al'tir'i. Pend'ig'u mi'n, se mi pov'is mov'i la kan'o'n! Mi bezon'is du'on'hor'o'n — du'on'hor'o'n, sinjor'o! — por al'ter'ig'i tiu'n fiŝ'o'n; ĉiu'moment'e mi kred'is, ke la ŝnur'et'o tuj romp'iĝ'os! Fin'e mi ĝi'n el'ig'is kaj kio'n vi pens'as, ke ĝi est'is? Sturg'o! kvar'dek'funt'a sturg'o! kapt'it'a per ŝnur'et'o, sinjor'o! Jes, ne mir'ind'e, ke vi aspekt'as surpriz'it'a — mi pren'os ankoraŭ tri da skot'a, trink'ej'estr'o, mi pet'as.

Tiam li rakont'as pri la mir'o de ĉiu, kiu vid'is ĝi'n; pri tio, kio'n dir'is li'a edz'in'o, kiam li ven'is hejm'e'n, kaj kio'n pens'is pri ĝi Joe Buggles.

Mi foj'e demand'is la estr'o'n de gast'ej'o ĉe la river'bord'o, ĉu la aŭskult'ad'o de rakont'o'j de la ĉi tie'a'j fiŝ'ist'o'j kelk'foj'e ne mal'util'as al li; li dir'is:
—Ho, ne; ne nun, sinjor'o. En la unu'a temp'o ĝi mi'n iom ŝancel'is, tamen, Di'o vi'n ben'u! nun la edz'in'o kaj mi aŭskult'as ili'n la tut'a'n tag'o'n. Oni al'kutim'iĝ'as, vi sci'as. Oni al'kutim'iĝ'as.

Iam mi kon'is jun'ul'o'n, li est'is ul'o tre konscienc'a, kaj kiam li komenc'is fiŝ'kapt'i, li nepr'e intenc'is neniam tro'ig'i si'a'j'n kapt'aĵ'o'j'n je pli ol du'dek kvin procent'o'j.

—Kiam mi kapt'os kvar'dek fiŝ'o'j'n, — li dir'is, — tiam mi rakont'os al la hom'o'j, ke mi kapt'is kvin'dek kaj ne pli. Sed pli ol tiom mi ne mensog'os, ĉar mensog'i est'as pek'o.

Sed la plan'o pri la du'dek kvin procent'o'j funkci'is ne tut'e bon'e. Li neniam pov'is uz'i ĝi'n. La plej grand'a nombr'o da fiŝ'o'j, kiu'n li iam kapt'is en unu tag'o, est'is tri, kaj al tri vi ne pov'as al'don'i du'dek kvin procent'o'j'n, almenaŭ ne kun fiŝ'o'j.

Li do plaĝ'is si'a'n procent'o'n ĝis tri'dek tri kaj unu tri'on'o, sed ankaŭ tio est'is mal'oportun'a, kiam li kapt'is nur unu aŭ du; do, por simpl'ig'i la afer'o'n, li decid'is nur du'obl'ig'i la kvant'o'n.

Li si'n ten'is al tiu aranĝ'o dum du monat'o'j kaj tiam ek'mal'kontent'is pri ĝi. Neni'u kred'is li'n, kiam li dir'is, ke li nur du'obl'ig'is, tial li gajn'is per tio neni'a'n kredit'o'n, dum pro si'a moder'o li hav'is mal'avantaĝ'o'n inter ali'a'j fiŝ'kapt'ist'o'j. Kiam li fakt'e kapt'is tri mal'grand'a'j'n fiŝ'o'j'n kaj dir'is, ke li kapt'is ses, li far'iĝ'is tut'e ĵaluz'a, aŭd'ant'e vir'o'n, kiu kapt'is nur unu, kiel li fakt'e sci'is, dis'bru'i, ke li al'ter'ig'is du dek'du'o'j'n.

Li do far'is kun si fin'a'n aranĝ'o'n, al kiu li de tiam pi'e si'n ten'as, kaj tio est'is, kalkul'i ĉiu'n fiŝ'o'n, kiu'n li kapt'is, kiel dek, kaj supoz'i dek en la komenc'o. Ekzempl'e, se li kapt'is eĉ ne unu fiŝ'o'n, tiam li dir'is, ke li kapt'is dek fiŝ'o'j'n — mal'pli ol dek per li'a sistem'o oni neniam pov'is kapt'i, tio est'is ĝi'a fundament'o. Se do li okaz'e kapt'is unu fiŝ'o'n, li nom'is ĝi'n du'dek, dum du fiŝ'o'j kalkul'iĝ'us kiel tri'dek, tri kvar'dek, kaj tiel plu.

Ĝi est'as plan'o simpl'a kaj facil'e funkci'ebl'a, kaj en la last'a temp'o oni pri'parol'is ĝi'a'n eventual'a'n uz'o'n flank'e de la fiŝ'kapt'ist'ar'o ĝeneral'e. Fakt'e, antaŭ du jar'o'j ĝi'a'n al'pren'o'n rekomend'is la komitat'o de la Tamiz'a Fiŝ'kapt'ist'a Asoci'o, sed kelk'a'j el la pli mal'nov'a'j an'o'j kontraŭ'star'is. Ili dir'is, ke la ide'o'n ili konsider'os, se la nombr'o est'os du'obl'ig'it'a kaj ĉiu fiŝ'o kalkul'iĝ'os kiel du'dek.

Se iam sur la river'o vi hav'os liber'a'n vesper'o'n, mi konsil'us al vi vizit'i unu el la vilaĝ'a'j hotel'et'o'j kaj sid'iĝ'i en la bier'ĉambr'o. Preskaŭ cert'e vi renkont'os unu-du mal'jun'a'j'n fiŝ'ist'o'j'n trink'et'ant'a'j tie si'a'n punĉ'o'n kaj ili rakont'os al vi sufiĉ'e da fiŝ'a'j histori'o'j por don'i al vi dispepsi'o'n dum monat'o.

Georg'o kaj mi — mi ne sci'as, kie perd'iĝ'is Harris; li el'ir'is pli fru'e en la post'tag'mez'o por si'n raz'ig'i kaj post'e re'ven'is kaj pas'ig'is tut'a'j'n kvar'dek minut'o'j'n ŝmir'ant'e si'a'j'n bot'o'j'n per pip'argil'o kaj de tiam ni ne vid'is li'n — Georg'o kaj mi, do, kaj la hund'o, las'it'a'j sol'a'j, ir'is la du'a'n vesper'o'n promen'i al Wallingford, kaj re'ven'ant'e ni vizit'is river'bord'a'n hotel'et'o'n por iom da ripoz'o kaj ali'a'j afer'o'j.

Ni en'ir'is la salon'et'o'n kaj sid'iĝ'is. Est'is tie mal'jun'ul'o, fum'ant'a long'a'n argil'a'n pip'o'n, kaj natur'e ni komenc'is inter'babil'i.

Li inform'is ni'n, ke est'is hodiaŭ bel'a tag'o, kaj ni inform'is li'n, ke est'is hieraŭ bel'a tag'o, kaj tiam ni inform'is ni'n reciprok'e, ke ni kred'as, ke est'os bel'a tag'o morgaŭ; Georg'o dir'is, ke laŭ'ŝajn'e la rikolt'aĵ'o kresk'as bon'e.

Post tio iel montr'iĝ'is, ke ni est'as fremd'ul'o'j en la ĉirkaŭ'aĵ'o, kaj ke ni for'ir'os la sekv'ant'a'n maten'o'n.

Tiam est'iĝ'is paŭz'o en la konversaci'o, dum kiu ni'a'j okul'o'j ĉirkaŭ'vag'is en la ĉambr'o. Ili halt'is fin'e sur polv'a mal'nov'a vitrin'o, fiks'it'a tre alt'e super la kamen'kadr'o kaj en'hav'ant'a trut'o'n. Mi'n ĝi iom en'sorĉ'is, tiu trut'o; ĝi est'is tiel grand'eg'a fiŝ'o. Efektiv'e, je la unu'a rigard'o, mi kred'is, ke ĝi est'as moru'o.

—Ha! — dir'is la mal'jun'a sinjor'o, sekv'ant'e la direkt'o'n de mi'a rigard'o, — bel'a ul'o tiu est'as, ĉu ne?

—Tut'e mal'oft'a, — mi murmur'et'is; Georg'o demand'is la mal'jun'ul'o'n, kiom, laŭ li'a kred'o, ĝi pez'as.

—Dek ok funt'o'j'n ses unc'o'j'n, — dir'is ni'a amik'o, lev'iĝ'ant'e kaj de'pren'ant'e si'a'n palt'o'n. — Jes, — li daŭr'iĝ'is, — est'is antaŭ dek ses jar'o'j, la tri'a'n de la ven'ont'a monat'o, kiam mi ĝi'n al'ter'ig'is. Mi ĝi'n kapt'is ĝust'e mal'supr'e de la pont'o per foksen'o. Oni inform'is mi'n, ke ĝi est'as en la river'o, kaj mi dir'is, ke mi nepr'e hav'os ĝi'n kaj mi hav'is. Oni nun ne vid'as mult'e da fiŝ'o'j de tia grand'o en ĉi tiu ĉirkaŭ'aĵ'o, laŭ mi'a opini'o. Bon'a'n nokt'o'n, sinjor'o'j, bon'a'n nokt'o'n.

Kaj li for'ir'is kaj las'is ni'n sol'a'j.

Post tio, ni ne pov'is for'turn'i la okul'o'j'n for de la fiŝ'o. Ĝi fakt'e est'is rimark'ind'e bel'a fiŝ'o. Ni ĝi'n ankoraŭ rigard'is, kiam la lok'a transport'ist'o, kiu ĵus halt'is ĉe la hotel'et'o, al'ven'is al la pord'o de la ĉambr'o kun pot'o da bier'o en la man'o, kaj ankaŭ li rigard'is la fiŝ'o'n.

—Sufiĉ'e grand'a trut'o, tio, — dir'is Georg'o, si'n turn'ant'e al li.

—Haj! vi pov'as dir'i tio'n, sinjor'o, — respond'is la vir'o, kaj post'e, pren'int'e tir'o'n el si'a bier'o, li al'don'is, ebl'e vi ne est'is ĉi tie, sinjor'o, kiam tiu fiŝ'o est'is kapt'it'a?

—Ne, — ni inform'is li'n. — Ni est'as fremd'ul'o'j en la ĉirkaŭ'aĵ'o.

—Ha! — dir'is la transport'ist'o, — vi do, kompren'ebl'e, cert'e ne est'is. Est'is antaŭ preskaŭ kvin jar'o'j, ke mi kapt'is tiu'n trut'o'n.

—Ho! ĉu est'is vi, do, kiu ĝi'n kapt'is? — mi dir'is.

—Jes, sinjor'o, — respond'is la afabl'a mal'jun'ul'o. — Mi li'n kapt'is ĝust'e mal'supr'e de la kluz'o — almenaŭ kie est'is tiam la kluz'o — iu'n vendred'a'n post'tag'mez'o'n kaj la rimark'ind'o en la afer'o est'as, ke mi ĝi'n kapt'is per muŝ'o. Mi el'ir'is por kapt'i ezok'o'j'n, Di'o vi'n ben'u! eĉ ne pens'ant'e pri trut'o, kaj kiam mi vid'is la grand'eg'ul'o'n sur mi'a ŝnur'fin'o, mi est'u ben'at'a, se mi ne est'is tut'e surpriz'it'a. Nu, vi vid'as, li pez'is du'dek ses funt'o'j'n.

Bon'a'n nokt'o'n, sinjor'o'j, bon'a'n nokt'o'n.

Kvin minut'o'j'n post'e, tri'a vir'o en'ir'is, kaj rakont'is kiel li kapt'is ĝi'n fru'e en iu maten'o, per leŭcisk'o; tiam li for'ir'is kaj flegm'a, solen'aspekt'a, mez'aĝ'a individu'o en'ir'is kaj sid'iĝ'is apud la fenestr'o, Kelk'a'n temp'o'n neni'u parol'is; sed fin'e Georg'o si'n turn'is al la nov'e'ven'int'o kaj dir'is:
—Permes'u, sinjor'o, mi esper'as, ke vi pardon'os al ni ni'a'n impertinent'o'n — ni est'as fremd'ul'o'j en la ĉirkaŭ'aĵ'o — tamen mi'a amik'o ĉi tie kaj mi ŝuld'os al vi grand'a'n dank'o'n, se vi bon'vol'os sci'ig'i ni'n, kiel vi kapt'is tiu'n trut'o'n.

—Jen, kiu inform'is vi'n, ke mi kapt'is tiu'n trut'o'n! — est'is la surpriz'it'a demand'o.

Ni dir'is, ke neni'u inform'is ni'n, sed iel ni sent'is instinkt'e, ke est'as li, kiu tio'n far'is.

—Nu, tio est'as plej rimark'ind'a — plej rimark'ind'a, — respond'is la flegm'a ne'kon'at'o, rid'ant'e — ĉar fakt'e vi est'as tut'e prav'a'j. Mi kapt'is ĝi'n. Sed imag'u tio'n, ke vi tiel diven'is. Di'o mi'n ben'u! tio est'as plej rimark'ind'a.

Tiam li parol'is plu, kaj inform'is ni'n, kiel li bezon'is du'on'hor'o'n por al'ter'ig'i ĝi'n, kiel ĝi romp'is li'a'n fiŝ'kan'o'n. Li dir'is, ke li zorg'e pes'is ĝi'n, kiam li al'ven'is hejm'e'n, kaj ĝi klin'is la pes'il'o'n je tri'dek kvar funt'o'j.

Li for'ir'is si'a'vic'e, kaj kiam li est'is for, la estr'o en'ir'is al ni. Ni inform'is li'n pri la divers'a'j histori'o'j, kiu'j'n ni aŭd'is pri la trut'o, kaj li tre'eg'e amuz'iĝ'is, kaj ni ĉiu'j rid'is tre gaj'e.

—Imag'u, ke Jim Bates kaj Joe Muggles kaj sinjor'o Jones kaj la mal'jun'a Billy Maunders ĉiu'j dir'is al vi, ke ili kapt'is ĝi'n. Ha!

ha! ha! Nu, tio est'as bon'a, — dir'is la honest'a mal'jun'ul'o, gaj'e rid'ant'e. — Jes, ili est'as la tip'o kiu don'us ĝi'n al mi, por met'i en mi'a'n salon'et'o'n, se ili est'us ĝi'n kapt'int'a'j, jes ! Ha! ha! ha!

Tiam li rakont'is al ni la ver'a'n histori'o'n pri la fiŝ'o. Ŝajn'is, ke la fiŝ'o'n kapt'is li mem, antaŭ mult'a'j jar'o'j, kiam li est'is nur knab'o; ne per ia art'o aŭ lert'o, sed per tiu ne'klar'ig'ebl'a bon'ŝanc'o, kiu ŝajn'e ĉiam atend'as knab'o'n, kiam li for'vag'as de la lern'ej'o kaj ir'as ĉas'i en sun'plen'a post'tag'mez'o, kun ŝnur'pec'et'o lig'it'a al fin'aĵ'o de arb'o.

Li dir'is, ke la al'port'o hejm'e'n de tiu trut'o li'n sav'is de bat'o'j, kaj ke eĉ li'a instru'ist'o dir'is, ke ĝi valor'is la tri-regul'o'n kaj la ekzerc'ad'o'n kun'e.

Tiam oni vok'is li'n el la ĉambr'o kaj Georg'o kaj mi turn'is ni'a'n rigard'o'n al la fiŝ'o.

Ver'e ĝi est'is plej mir'ig'a trut'o. Ju pli ni rigard'is ĝi'n, des pli ni mir'is pri ĝi.

Ĝi tiel ekscit'is Georg'o'n, ke li grimp'is sur la dors'o'n de seĝ'o por pli bon'e vid'i ĝi'n.

Tiam la seĝ'o ŝov'iĝ'is kaj por si'n sav'i Georg'o subit'e pren'is la trut'kest'o'n, kiu fal'is kun krak'eg'o, kaj sur ĝi'n ven'is Georg'o kaj la seĝ'o.

—Vi ne difekt'is la fiŝ'o'n, ĉu — mi kri'is kun tim'o, al'kur'ant'e.

—Mi esper'as, ke ne, — Georg'o dir'is kaj lev'iĝ'is si'n'gard'e rigard'ant'e ĉirkaŭ si.

Sed li difekt'is. Tiu trut'o kuŝ'is frakas'it'a en mil pec'o'j'n — mi dir'as mil, tamen pov'as est'i, ke est'is nur naŭ'cent. Mi ne nombr'is ili'n.

Ni opini'is, ke est'as strang'e kaj ne klar'ig'ebl'e, ke pajl'o'ŝtop'it'a trut'o tiel frakas'iĝ'is.

Ja est'us strang'e kaj ne klar'ig'ebl'e, se ĝi est'us est'int'a pajl'o'ŝtop'it'a trut'o, sed ĝi ne est'is.

Tiu trut'o est'is el gips'o.

Ĉapitr'o XVIII

Kluz'o'j — Georg'o kaj mi est'as fot'at'a'j — Wallingford — Dorchester — Abingdon — Vir'o kun famili'o — Taŭg'a lok'o por si'n dron'ig'i — Mal'facil'a pec'o de akv'o — De'moral'ig'a efik'o de river'a aer'o

Ni for'ir'is de Streatley fru'e en la sekv'ant'a maten'o, rem'is ĝis Culham kaj dorm'is sub kanvas'o en la flank'akv'o tie.

La river'o ne est'as special'e interes'a inter Streatley kaj Wallingford. De Cleve vi hav'as etend'aĵ'o'n de ses kaj du'on'a mejl'o'j sen kluz'o. Mi kred'as, ke tio est'as la plej long'a kontinu'a etend'aĵ'o ie super Teddington kaj la Oksford'a klub'o ĝi'n uz'as por ekzerc'a rem'ad'o.

Kiel ajn kontent'ig'a ĉi tiu for'est'o de kluz'o'j est'as por la rem'ul'o'j, ĝi tamen est'as bedaŭr'ind'aĵ'o por la nur'a plezur'serĉ'ant'o.

Rilat'e mi'n, mi ŝat'et'as kluz'o'j'n. Ili agrabl'e romp'as la unu'ton'ec'o'n de la rem'ad'o. Mi ŝat'as sid'i en boat'o kaj mal'rapid'e lev'iĝ'i el la mal'varm'et'a'j profund'o'j en nov'a'j'n etend'aĵ'o'j'n kaj freŝ'a'j'n vid'ind'aĵ'o'j'n; aŭ mal'lev'iĝ'i kvazaŭ for de la mond'o kaj post'e atend'i, dum la mal'hel'a'j pord'o'j knar'as kaj la mal'larĝ'a stri'o de tag'lum'o inter ili larĝ'iĝ'as, ĝis la bel'a rid'et'ant'a river'o **) Bon'eg'a, mal'grand'a, ne facil'e ating'ebl'a restoraci'o en la najbar'aĵ'o de —, kie vi pov'as hav'ig'i unu el la plej bon'e kuir'it'a'j kaj plej mal'mult'e'kost'a'j et'a'j franc'a'j ĉef'manĝ'o'j aŭ vesper'manĝ'o'j, pri kiu'j mi sci'as, kun botel'o da bon'eg'a Beaune por tri ŝiling'o'j kaj ses penc'o'j ; sed mi ne est'as tiel idiot'a, ke mi far'os reklam'o'n por ĝi.

(Not'o de la aŭtor'o.) kuŝ'as plen'e antaŭ vi kaj vi puŝ'as vi'a'n boat'et'o'n el ĝi'a mal'long'a'temp'a mal'liber'ej'o antaŭ'e'n, de'nov'e sur la bon'ven'ig'a'n akv'o'n.

Ili est'as pitoresk'a'j lok'o'j, ĉi tiu'j kluz'o'j. La korpulent'a mal'jun'a kluz'gard'ist'o aŭ li'a gaj'aspekt'a edz'in'o aŭ bril'okul'a fil'in'o est'as agrabl'a'j hom'o'j por inter'babil'o, dum vi preter'pas'as. Tie vi renkont'as ali'a'j'n boat'o'j'n, kaj oni inter'klaĉ'as pri river'a'j afer'o'j. La Tamiz'o ne est'us tia fe'in'ej'o, kia ĝi est'as, sen si'a'j flor'vest'it'a'j kluz'o'j.

Parol'ant'e pri kluz'o'j, mi memor'as pri akcident'o, kiu preskaŭ traf'is Georg'o'n kaj mi'n iu'n somer'a'n maten'o'n ĉe Hampton Court.

Est'is bel'eg'a tag'o kaj la kluz'o est'is plen'plen'a; kiel kutim'e okaz'as ĉe la river'o, spekulaci'a fot'ist'o est'is fot'ant'a ni'n ĉiu'j'n, dum ni kuŝ'is sur la lev'iĝ'ant'a akv'o.

Unu'e mi ne kompren'is, kio okaz'as, kaj mi est'is tre'eg'e surpriz'it'a, kiam mi rimark'is Georg'o'n rapid'e glat'ig'i la pantalon'o'n, ĉif'i la har'o'j'n kaj sur'met'i la ĉap'o'n diboĉ'ul'e sur la mal'antaŭ'o'n de la kap'o, kaj tiam al'pren'i mien'o'n de kun'miks'it'a'j afabl'o kaj mal'ĝoj'o, sid'iĝ'i en graci'a poz'o kaj pen'i kaŝ'i la pied'o'j'n.

Mi'a unu'a ide'o est'is, ke li subit'e vid'is iu'n knab'in'o'n, kiu'n li kon'as, kaj mi ĉirkaŭ'rigard'is por vid'i, kiu ŝi est'as. Ĉiu en la kluz'o ŝajn'is subit'e ŝanĝ'it'a en lign'o'n. Ili ĉiu'j star'is aŭ sid'is ĉirkaŭ'e en la plej strang'a'j kaj kurioz'a'j poz'o'j, kiu'j'n mi iam vid'is, krom sur japan'a vent'um'il'o. Ĉiu'j knab'in'o'j rid'et'is. Ho, ili aspekt'is ĉarm'a'j! Ĉiu'j vir'o'j sulk'ig'is la brov'o'j'n, kaj aspekt'is sever'a'j kaj nobl'a'j.

Tiam fin'e la ver'o kapt'is mi'a'n mens'o'n kaj mi demand'is mi'n, ĉu mi est'os ĝust'a'temp'a. Ni'a est'is la unu'a boat'o kaj est'os mal'afabl'e mi'a'part'e mal'bon'ig'i la fot'o'n, mi pens'is.

Tial mi mi'n rapid'e turn'is kaj mi'n lok'ig'is en la antaŭ'o'n, kie mi mi'n apog'is kun sen'zorg'a graci'o sur la al'kroĉ'ig'il'o'n, en poz'o sugest'ant'a vigl'o'n kaj fort'o'n. Mi aranĝ'is la har'o'j'n kun bukl'o super la frunt'o kaj pren'is sur la vizaĝ'o'n mien'o'n de mild'a sopir'o miks'it'a kun iom'et'a cinik'ec'o, kio laŭ'dir'e konven'as al mi.

Dum ni star'is kaj atend'is la grav'a'n moment'o'n, mi aŭd'is iu'n mal'antaŭ'e kri'i:
—Hi! rigard'u vi'a'n naz'o'n.

Mi ne pov'is mi'n turn'i por vid'i, kio okaz'as, kaj kies naz'o'n oni dev'as rigard'i. Mi ŝtel'e rigard'is flank'e'n al la naz'o de Georg'o! Ĝi est'is en ord'o — almenaŭ ĝi hav'is neni'a'n mal'bon'aĵ'o'n, kiu'n oni pov'us ali'ig'i. Mi strab'is mal'supr'e'n al la propr'a, kaj ankaŭ tio ŝajn'is ĉio, kio'n oni pov'is esper'i.

—Rigard'u vi'a'n naz'o'n, stult'a azen'o! — ven'is ankoraŭ'foj'e de la sam'a voĉ'o, pli laŭt'e.

Tiam ali'a voĉ'o kri'is:
—El'puŝ'u vi'a'n naz'o'n, ĉu vi ne pov'as, vi, vi du kun la hund'o.

Nek Georg'o nek mi kuraĝ'is ni'n turn'i. La man'o de la fot'ist'o est'is jam sur la lens'o'kovr'il'o, kaj iu'n ajn moment'o'n la bild'o pov'is est'i far'it'a. Ĉu al ni ili vok'as? Kio est'as al ni'a'j naz'o'j?

Kial ili est'u el'puŝ'at'a'j?

Sed jam la tut'a kluz'o komenc'is kri'i kaj sonor'eg'a voĉ'o kri'is el la mal'antaŭ'o:
—Rigard'u vi'a'n boat'o'n, sinjor'o; vi en la ruĝ'a kaj nigr'a ĉap'o'j. Est'as vi'a'j du kadavr'o'j, kiu'j est'os sur tiu fot'o, se vi ne rapid'as.

Tiam ni rigard'is kaj vid'is, ke la naz'o de la boat'o fiks'iĝ'is sub la lign'aĵ'o de la kluz'o, dum la en'ir'ant'a akv'o lev'iĝ'is tut'e ĉirkaŭ ĝi kaj klin'is ĝi'n supr'e'n. Post ankoraŭ moment'o ni est'us renvers'it'a'j. Fulm'rapid'e ĉiu el ni pren'is rem'il'o'n kaj fort'a bat'o al la flank'o de la kluz'o per ĝi'a mal'antaŭ'o liber'ig'is la boat'o'n kaj ni'n stern'is sur la dors'o'n.

Ni ne rivel'iĝ'is bon'e sur tiu fot'o, Georg'o kaj mi. Kiel oni pov'is atend'i, ni'a mal'feliĉ'o kompren'ebl'e dekret'is, ke la vir'o funkci'ig'u si'a'n mizer'a'n aparat'o'n ĝust'e en la moment'o, kiam ni ambaŭ kuŝ'is sur la dors'o kun sovaĝ'a vizaĝ'esprim'o de ”Kie mi est'as?” kaj ”Kio okaz'is?” kaj kun ni'a'j kvar pied'o'j frenez'e flirt'ant'a'j en la aer'o.

Ni'a'j pied'o'j est'is sen'dub'e la ĉef'a objekt'o sur tiu fot'o. Est'is fakt'e vid'ebl'a nur mal'mult'o ali'a. Ili tut'e plen'ig'is la antaŭ'aĵ'o'n.

Mal'antaŭ ili oni du'on'vid'is la ali'a'j'n boat'o'j'n kaj pec'o'j'n de la ĉirkaŭ'a pejzaĝ'o sed ĉio kaj ĉiu'j ali'a'j en la kluz'o aspekt'is tiel tut'e sen'signif'a'j kaj trivial'a'j kompar'e al ni'a'j pied'o'j, ke ĉiu'j ali'a'j hom'o'j tut'e hont'is pri si kaj rifuz'is aĉet'i ekzempler'o'j'n de la bild'o.

La posed'ant'o de unu vapor'ŝalup'o, kiu antaŭ'mend'is ses ekzempler'o'j'n, nul'ig'is la mend'o'n tuj kiam li vid'is la negativ'o'n. Li dir'is, ke li pren'os ili'n, se iu pov'os montr'i al li li'a'n ŝalup'o'n, sed neni'u pov'is. Ĝi est'is ie mal'antaŭ la dekstr'a pied'o de Georg'o.

Sekv'is mult'a'j mal'agrabl'aĵ'o'j. La fot'ist'o opini'is, ke ĉiu el ni dev'us aĉet'i dek du ekzempler'o'j'n, ĉar ni est'as naŭ dek'on'o'j de la fot'o, sed ni mal'akcept'is. Ni dir'is, ke ni hav'as neni'o'n kontraŭ tio, ke oni ni'n fot'u en ni'a tut'a long'o, tamen ni prefer'us est'i fot'at'a'j en ni'a normal'a ten'iĝ'o.

Wallingford, ses mejl'o'j'n supr'e de Streatley, est'as tre antikv'a urb'o kaj est'is aktiv'a centr'o por la farad'o de la angl'a histori'o. Ĝi est'is krud'a, kot'konstru'it'a urb'o en la temp'o de la brit'o'j, kiu'j loĝ'is tie ĝis la romiaj legi'o'j for'pel'is ili'n; anstataŭ'is ili'a'j'n mur'o'j'n el bak'it'a argil'o per grand'a'j fortik'aĵ'o'j, kies post'sign'o'j'n la temp'o ankoraŭ ne sukces'is for'bala'i, tiel bon'e sci'is konstru'i tiu'j antikv'a'j mason'ist'o'j.

Sed la temp'o, kvankam ĝi halt'is antaŭ la romiaj mur'o'j, tamen baldaŭ polv'ig'is la romi'an'o'j'n; sur la ter'o, en post'a'j jar'o'j, inter'batal'is sovaĝ'a'j saksoj kaj grand'eg'a'j dan'o'j ĝis ven'is la normand'o'j.

Ĝi est'is urb'o kun mur'o'j kaj fortik'aĵ'o'j ĝis la temp'o de la Parlament'a milit'o, kiam ĝi tra'viv'is long'daŭr'a'n kaj amar'a'n sieĝ'ad'o'n flank'e de Fairfax. Fin'e ĝi ced'is kaj tiam oni detru'is la mur'o'j'n.

De Wallingford ĝis Dorchester la ĉirkaŭ'aĵ'o de la river'o far'iĝ'as pli mont'et'a, divers'a kaj pentr'ind'a. Dorchester star'as du'on'mejl'o'n for de la river'o. Oni pov'as ating'i ĝi'n, padel'ant'e supr'e'n laŭ Tamiz'o, se oni hav'as mal'grand'a'n boat'o'n; tamen plej bon'e est'as for'las'i la river'o'n ĉe la kluz'o en Day kaj marŝ'i tra la kamp'o'j. Dorchester est'as rav'e trankvil'a mal'nov'a lok'o, kuŝ'ant'a en kviet'o kaj silent'o kaj dorm'em'o.

Dorchester, simil'e al Wallingford, est'is civit'o en la antikv'a brit'a temp'o; tiam ĝi nom'iĝ'is Caer Dor'e'n, ”La civit'o sur la akv'o”. Post'e la romi'an'o'j star'ig'is tie grand'a'n tend'ej'o'n kaj la fortik'aĵ'o'j, kiu'j ĝi'n ĉirkaŭ'is, ŝajn'as nun mal'alt'a'j, egal'a'j mont'et'o'j. En la saksa temp'o ĝi est'is la ĉef'urb'o de Wessex. Ĝi est'as tre mal'nov'a kaj iam est'is tre fort'a kaj grand'a. Nun ĝi sid'as, de'flank'iĝ'int'a de la mov'iĝ'ant'a mond'o, du'on'dorm'as kaj sonĝ'as.

Ĉirkaŭ Clifton Hampden, mem mir'ind'e bel'a vilaĝ'o, mal'nov'mod'a, trankvil'a kaj ĉarm'a kun flor'o'j, la river'a pejzaĝ'o est'as abund'a kaj bel'eg'a. Se vi tra'nokt'as sur la ter'o en Clifton, vi ne pov'as far'i pli bon'e ol gast'i ĉe ”Barley Mow”. Mi dir'us, ke ĝi est'as, sen'escept'e, la plej kurioz'a, plej mal'nov'mod'a gast'ej'o sur la river'o. Ĝi star'as dekstr'e de la pont'o, tut'e for de la vilaĝ'o. Ĝi'a'j mal'alt'a'j gabl'o'j, pajl'o'teg'it'a tegment'o kaj latis'fenestr'o'j don'as al ĝi fe-libr'a'n aspekt'o'n, dum intern'e ĝi aspekt'as eĉ pli pra'temp'a.

Ĝi ne est'us taŭg'a rest'ad'ej'o por heroin'o de modern'a roman'o. Heroin'o de modern'a roman'o ĉiam est'as ”di'in'e alt'statur'a”, kaj ĉiam ”rekt'iĝ'as ĝis si'a plen'a alt'o”. En ”Barley” ŝi frap'us la kap'o'n al la plafon'o ĉiu'foj'e, kiam ŝi tio'n far'us.

Ankaŭ por gast'ig'i ebri'ul'o'n ĝi est'us ne'taŭg'a dom'o. Trov'iĝ'as tro mult'e de tia'j surpriz'o'j, kia'j ne'atend'at'a'j ŝtup'o'j konduk'ant'a'j mal'supr'e'n en ĉi tiu'n ĉambr'o'n kaj supr'e'n en tiu'n; koncern'e la supr'e'n'ir'o'n al la dorm'ĉambr'o aŭ la trov'o'n de la lit'o, se li supr'e'n'ir'us, unu aŭ la ali'a ag'ad'o est'us al li tut'e ne'ebl'a.

Ni lev'iĝ'is fru'e la sekv'ant'a'n maten'o'n, ĉar ni dezir'is est'i en Oksford'o ne pli mal'fru'e ol post'tag'mez'e. Est'as surpriz'e, kiel fru'e oni pov'as lev'iĝ'i, kiam oni tend'um'as. Oni ne tiom sopir'as al ”nur ankoraŭ kvin minut'o'j”, kuŝ'ant'e ĉirkaŭ'volv'it'a per lan'kovr'il'o sur la tabul'o'j de boat'o, kun valiz'o por kap'kusen'o, kiom oni sopir'as en lanug'a lit'o. Je du'on'o post la ok'a ni jam fin'is la maten'manĝ'o'n kaj tra'pas'is la Clifton-kluz'o'n.

De Clifton ĝis Culham la river'bord'o'j est'as plat'a'j, monoton'a'j kaj sen'interes'a'j, sed post kiam vi tra'pas'is la Culham-kluz'o'n — la plej mal'varm'a'n kaj plej profund'a'n kluz'o'n sur la river'o — la pejzaĝ'o pli'bon'iĝ'as.

Ĉe Abingdon la river'o pas'as preter la strat'o'j. Abingdon est'as tip'a kamp'ar'a urb'o de la pli mal'grand'a spec'o kviet'a, eminent'e respekt'ind'a, pur'a kaj preter'esper'e sen'interes'a. Ĝi fier'as, ke ĝi est'as mal'nov'a, sed ĉu ĝi est'as tiu'rilat'e kompar'ebl'a al Wallingford kaj Dorchester, ŝajn'as dub'e. Fam'a abat'ej'o iam star'is tie, kaj en la rest'aĵ'o de ĝi'a'j sankt'ig'it'a'j mur'o'j nun'temp'e oni far'as amar'a'n bier'o'n.

En la preĝ'ej'o de Sankt'a Nikolao en Abingdon trov'iĝ'as monument'o de Johano Blackwall kaj li'a edz'in'o Johanino, kiu'j ambaŭ, post feliĉ'a viv'o kiel ge'edz'o'j, mort'is ĝust'e en la sam'a tag'o, la 21-an de aŭgust'o 1625; en la preĝ'ej'o de Sankt'a Helen'a est'as registr'it'e, ke W. Le'e, kiu mort'is en 1637, ”hav'is en si'a viv'o'daŭr'o id'ar'o'n el si'a lumb'o sum'iĝ'ant'a ĝis du cent, krom nur tri”. Se vi far'os kalkul'o'n vi trov'os, ke la nombr'o de la famili'o de Sinjor'o W. Le'e est'is cent naŭ'dek sep. Sinjor'o W.

Le'e — kvin'foj'e urb'estr'o de Abingdon — est'is sen'dub'e bon'far'ant'o al si'a generaci'o, sed mi esper'as, ke ne trov'iĝ'as mult'a'j de li'a spec'o en ĉi tiu jam tro plen'a dek'naŭ'a jar'cent'o.

De Abingdon ĝis Nuneham Courtenay est'as ĉarm'a etend'aĵ'o. La Nuneham-park'o est'as tre'eg'e vizit'ind'a. Ĝi'n rigard'i est'as permes'it'e mard'e kaj ĵaŭd'e. La dom'o en'hav'as impon'a'n kolekt'o'n de pentr'aĵ'o'j kaj kurioz'aĵ'o'j kaj la ter'aĵ'o est'as tre bel'a.

La lag'et'o sub la Sandbord-akv'o'barier'o, tuj mal'antaŭ la kluz'o, est'as tre taŭg'a lok'o se vi vol'as vi'n dron'ig'i. La sub'flu'o est'as terur'e fort'a kaj se vi unu'foj'e traf'as en ĝi'n, est'as al vi jam tut'e bon'e. Obelisk'o sign'as la lok'o'n, kie du vir'o'j dron'is, dum ili si'n ban'is tie; la ŝtup'o'j'n de la obelisk'o kutim'e uz'as kiel salt'tabul'o'n la jun'ul'o'j, kiu'j nun dezir'as vid'i, ĉu la lok'o fakt'e est'as danĝer'a.

La kluz'o kaj vent'muel'il'o ĉe Iffley, unu mejl'o'n antaŭ ol vi ating'as Oksford'o'n, est'as favor'at'a tem'o ĉe la river'am'ant'a penik'frat'ar'o. La ver'o mal'antaŭ la pentr'aĵ'o'j est'as tamen iel ne'kontent'ig'a. Ne mult'a'j afer'o'j, mi rimark'is, tut'e egal'as si'a'j'n bild'o'j'n en ĉi tiu mond'o.

Ni tra'pas'is la Iffley-kluz'o'n je ĉirkaŭ du'on'o post la dek'du'a, kaj tiam, ord'ig'int'e la boat'o'n kaj pret'ig'int'e ĉio'n por la al'ter'iĝ'o, ni labor'is super ni'a last'a mejl'o.

Inter Iffley kaj Oksford'o est'as la plej mal'facil'a part'o de la river'o, kiu'n mi kon'as. Vi dev'as nask'iĝ'i sur tiu pec'o de akv'o por ĝi'n kompren'i. Mi tra'vetur'is ĝi'n jam sufiĉ'e oft'e, tamen mi ankoraŭ ne sukces'is sci'pov'i ĝi'n. Vir'o, kiu pov'as rem'i laŭ rekt'a voj'o de Oksford'o al Iffley, pov'as sen'dub'e ankaŭ loĝ'i oportun'e sub unu tegment'o kun la edz'in'o, la bo'patr'in'o, la plej'aĝ'a frat'in'o kaj la mal'jun'a serv'ist'in'o, kiu est'is kun la famili'o, kiam li est'is infan'et'o.

Unu'e la flu'o vi'n pel'as sur la dekstr'a'n bord'o'n, post'e sur la mal'dekstr'a'n, tiam ĝi port'as vi'n al la mez'o, turn'as vi'n tri'foj'e, re'port'as vi'n al'mont'e kaj ĉiam fin'as la lud'o'n pen'ant'e frakas'i vi'n kontraŭ kolegi'a boat'o.

Sekv'e de tio ni kompren'ebl'e mal'help'is la ir'ad'o'n de mult'a'j ali'a'j boat'o'j en la daŭr'o de la mejl'o kaj ili ni'a'n, kaj sekv'e de tio, est'iĝ'is kompren'ebl'e mult'e da fort'a lingv'aĵ'o.

Mi ne sci'as, kial est'as tiel, tamen ĉiu'j ĉiam est'as tiel ne'ordinar'e koler'em'a'j sur la river'o. Mal'grand'a'j mal'feliĉ'o'j, kiu'j'n sur la ter'o vi apenaŭ rimark'us, koler'ig'as vi'n preskaŭ ĝis frenez'iĝ'o, kiam ili okaz'as sur la akv'o. Kiam Harris aŭ Georg'o montr'as si'n azen'o'j sur la ter'o, mi rid'et'as indulg'e; kiam ili kondut'as kiel ŝtip'kap'ul'o'j sur la river'o, mi ĵet'as kontraŭ ili'n la plej sang'frost'ig'a'n lingv'aĵ'o'n. Kiam ali'a boat'o mal'help'as mi'a'n ir'ad'o'n, mi sent'as, ke mi vol'as pren'i rem'il'o'n kaj mort'ig'i ĉiu'j'n hom'o'j'n en ĝi.

Hom'o'j, plej mild'humor'a'j sur la ter'o, far'iĝ'as batal'em'a'j kaj sang'o'soif'a'j en boat'o. Iam mi iom boat'promen'is kun jun'ul'in'o. Ŝi hav'is la plej ĉarm'a'n kaj mild'a'n natur'o'n imag'ebl'a'n, tamen sur la river'o est'is terur'e ŝi'n aŭskult'i.

—Ho, kia vir'o! — ŝi kri'is ĉiu'foj'e, kiam iu mal'feliĉ'a rem'ant'o mal'help'is ŝi'a'n ir'ad'o'n; — kial li ne atent'as, kie'n li ir'as?

— Ho, kia mal'saĝ'a objekt'o! — ŝi dir'is indign'e, ĉiu'foj'e kiam la vel'o ne vol'is star'iĝ'i ĝust'e. Ŝi pren'is sku'is ĝi'n preskaŭ brutal'e.

Tamen, kiel mi dir'is, sur la ter'o ŝi est'is bon'kor'a kaj ŝat'ind'a.

La aer'o de la river'o efik'as de'moral'ig'e sur la humor'o'n, kaj est'as tio, mi supoz'as, kio ig'as eĉ ŝarĝ'boat'ist'o'j'n est'i kelk'foj'e mal'ĝentil'a'j unu al la ali'a kaj parol'i per lingv'aĵ'o, kiu'n ili sen'dub'e bedaŭr'as en si'a'j plej trankvil'a'j moment'o'j.

Ĉapitr'o XIX

Oksford'o — La ide'o de Montmorency pri la ĉiel'o — La lu'pren'it'a river'boat'o, ĝi'a'j bel'ec'o'j kaj avantaĝ'o'j — ”La Fier'o de Tamiz'o” — La veter'o ŝanĝ'iĝ'as — La river'o sub divers'a'j aspekt'o'j — Ne'gaj'a vesper'o — Sopir'o'j al la ne'ating'ebl'o — Gaj'a inter'babil'ad'o — Georg'o lud'as la banĝ'o'n — Funebr'a melodi'o — Ankoraŭ pluv'a tag'o — For'kur'o — Et'a vesper'manĝ'o kaj tost'o

En Oksford'o ni pas'ig'is du tre agrabl'a'j'n tag'o'j'n. Trov'iĝ'as mult'e da hund'o'j en la urb'o Oksford'o. Montmorency la unu'a'n tag'o'n hav'is dek unu batal'o'j'n kaj la du'a'n dek kvar kaj evident'e kred'is, ke li traf'is en la ĉiel'o'n.

Inter hom'o'j de'nask'e tro mal'fort'a'j aŭ de'nask'e tro mal'labor'em'a'j por ĝu'i kontraŭ'flu'a'n labor'ad'o'n, laŭ vi'a prefer'o, est'as kutim'o lu'pren'i boat'o'n ĉe Oksford'o kaj rem'i al'val'e. Por la energi'ul'o'j tamen la kontraŭ'flu'a vetur'ad'o est'as prefer'ind'a.

Ne ŝajn'as bon'e, ĉiam ir'i kun la flu'o. Est'as pli kontent'ig'e si'n ten'i kuraĝ'e, batal'i kontraŭ ĝi kaj spit'e al ĝi tra'bat'i al si voj'o'n antaŭ'e'n — almenaŭ tiel mi sent'as, kiam Harris kaj Georg'o rem'as kaj mi direkt'as.

Al tiu'j, kiu'j intenc'as ek'ir'i el Oksford'o, mi dir'us, ke ili pren'u la propr'a'n boat'o'n — krom se, kompren'ebl'e, vi pov'as pren'i la boat'o'n de iu ali'a sen ia ebl'a danĝer'o, ke oni vi'n mal'kovr'os. La boat'o'j, kiu'j'n ĝeneral'e oni lu'ig'as sur Tamiz'o supr'e de Marlow, est'as tre bon'a'j boat'o'j. Ili est'as sufiĉ'e ne'tra'flu'ebl'a'j kaj tiel long'e, ke oni trakt'as ili'n zorg'e, ili nur mal'oft'e dis'fal'as aŭ sub'akv'iĝ'as. En ili trov'iĝ'as lok'o'j, kie oni pov'as sid'iĝ'i, kaj ili est'as komplet'ig'it'a'j per ĉiu'j neces'a'j aranĝ'o'j — aŭ per preskaŭ ĉiu'j — por ebl'ig'i al vi rem'i kaj direkt'i ili'n.

Tamen ili ne est'as ornam'a'j. Boat'o lu'pren'it'a sur la river'o super Marlow ne est'as boat'o, per kiu vi pov'as bril'i kaj parad'i. La lu'pren'it'a river'boat'o tre baldaŭ ĉes'ig'as tia'spec'a'n sen'senc'aĵ'o'n flank'e de si'a'j okup'ant'o'j. Jen ĝi'a ĉef'a, oni pov'as dir'i, ĝi'a sol'a rekomend'o.

Vir'o en lu'pren'it'a river'boat'o est'as modest'a kaj si'n'de'ten'em'a. Li pli vol'as rest'i en la ombr'a flank'o sub la arb'o'j kaj far'i la plej'part'o'n de si'a vetur'ad'o fru'e en la maten'o aŭ mal'fru'e en la vesper'o, kiam ne est'as mult'e da hom'o'j sur la river'o por li'n vid'i.

Kiam vir'o en lu'pren'it'a river'boat'o vid'as iu'n, kiu'n li kon'as, li al'bord'iĝ'as kaj si'n kaŝ'as mal'antaŭ arb'o.

Mi est'is unu el grup'o, kiu lu'pren'is river'boat'o'n iu'n somer'o'n por kelk'tag'a vojaĝ'o. Neni'u el ni antaŭ'e vid'is river'boat'o'n; ni ne sci'is, kio ĝi est'as, eĉ tiam, kiam ni jam vid'is ĝi'n.

Ni mend'is boat'o'n — du'rem'il'a'n kanot'o'n; kiam ni al'ven'is kun ni'a pak'aĵ'ar'o en la boat'ej'o'n kaj don'is ni'a'j'n nom'o'j'n, la vir'o dir'is:
—Ho, jes: vi est'as la grup'o, kiu mend'is du'rem'il'a'n kanot'o'n.

Ĉio en ord'o. Jim, ven'ig'u La Fier'o'n de Tamiz'o.

La knab'o for'ir'is kaj re'aper'is post kvin minut'o'j barakt'ant'a kun grand'a antaŭ'diluv'a pec'o de lign'o, kiu aspekt'is kvazaŭ oni antaŭ ne'long'e est'us ĝi'n el'fos'int'a el ie kaj el'fos'int'a sen'zorg'e, tiel ke ĝi est'is ne'neces'e difekt'it'a dum la labor'o.

Mi'a propr'a pens'o, kiam mi unu'e vid'is la objekt'o'n, est'is, ke ĝi est'as ia romia rest'aĵ'o, — rest'aĵ'o de kio, mi ne sci'as, ebl'e de ĉerk'o.

En la proksim'ec'o de supr'a Tamiz'o abund'as romiaj rest'aĵ'o'j, kaj mi'a diven'o ŝajn'is al mi tre probabl'a; tamen ni'a serioz'a jun'ul'o, kiu est'is iom'a geolog'o, rid'ind'ig'is mi'a'n teori'o'n pri romia rest'aĵ'o kaj dir'is, ke eĉ al la plej mal'alt'a intelekt'o (en kies kategori'o'n, li ŝajn'is bedaŭr'i, li ne pov'as konscienc'e en'vic'ig'i mi'a'n) est'as klar'e, ke tio, kio'n la knab'o trov'is, est'as fosili'o de balen'o; li atent'ig'is ni'n pri la divers'a'j atest'aĵ'o'j pruv'ant'a'j, ke ĝi sen'dub'e aparten'as al la antaŭ'glaci'a epok'o.

Por ĉes'ig'i la disput'o'n ni apelaci'is al la knab'o. Ni pet'is li'n ne tim'i, sed parol'i la simpl'a'n ver'o'n: ĉu ĝi est'as fosili'o de antaŭ-Adama balen'o, aŭ ĉu ĝi est'as fru'temp'a romia ĉerk'o?

La knab'o dir'is, ke ĝi est'as La Fier'o de Tamiz'o.

Unu'e ni kred'is, ke tio est'as ŝerc'a respond'o flank'e de la knab'o, kaj iu don'is al li du penc'o'j'n kiel premi'o'n por li'a vigl'a sprit'ec'o; sed kiam li laŭ ni tro long'e persist'is en la ŝerc'o, ni ek'koler'is al li.

—Nu, nu, knab'o mi'a! — ni'a kapitan'o dir'is akr'a'ton'e, — ni las'u la sen'senc'aĵ'o'n. Re'pren'u hejm'e'n la lav'kuv'o'n de vi'a patr'in'o kaj port'u al ni la boat'o'n.

Tiam ven'is la boat'konstru'ist'o mem kaj cert'ig'is ni'n, je si'a vort'o de praktik'a hom'o, ke la objekt'o ver'e est'as boat'o — est'as, fakt'e, la boat'o, la ”du'rem'il'a kanot'o” elekt'it'a por vetur'ig'i ni'n dum ni'a vojaĝ'o sur la akv'o.

Ni grumbl'is sufiĉ'e mult'e. Ni opini'is, ke li pov'us almenaŭ est'i zorg'int'a, ke ĝi est'u jam kalk'blank'ig'it'a aŭ gudr'it'a — ke io est'u far'it'a al ĝi por diferenc'ig'i ĝi'n de pec'o de ŝip'ruin'o; sed li pov'is vid'i en ĝi neniu'n mank'o'n.

Li ŝajn'is ofend'it'a pro ni'a'j rimark'o'j. Li dir'is, ke li elekt'is por ni la plej bon'a'n boat'o'n el si'a tut'a proviz'o, kaj li opini'is, ke ni pov'us est'i pli dank'em'a'j.

Li dir'is, ke ĝi, La Fier'o de Tamiz'o, est'is uz'at'a tia, kia ĝi nun star'as (aŭ pli ĝust'e tia, kia ĝi nun kun'kroĉ'iĝ'as) jam dum la last'a'j kvar'dek jar'o'j kaj, laŭ li'a sci'o, neni'u antaŭ'e plend'is pri ĝi kaj li ne vid'as, kial ni est'u la unu'a'j por komenc'i.

Ni ne disput'is plu.

Ni kun'lig'is la tiel nom'at'a'n boat'o'n per kelk'a'j pec'o'j de ŝnur'et'o, akir'is iom da paper'tapet'o, kaj ĝi'n sur'glu'is sur la pli mal'freŝ'a'j'n lok'o'j'n, preĝ'is kaj en'ir'is.

Oni postul'is de ni tri'dek kvin ŝiling'o'j'n por la prunt'e'don'o de tiu rest'aĵ'o por ses tag'o'j; ni pov'us ĝi'n aĉet'i por kvar kaj du'on'a ŝiling'o'j ĉe vend'ej'o de flos'lign'aĵ'o sur la mar'bord'o.

La veter'o ŝanĝ'iĝ'is en la tri'a tag'o, — Ho! mi nun parol'as pri la nun'a vojaĝ'o, — kaj ni ir'is el Oksford'o por la re'ven'a vetur'ad'o mez'e de konstant'a pluv'et'o.

River'o — kun la sun'bril'o bril'ant'a sur ĝi'a'j danc'ant'a'j ond'et'o'j, or'um'ant'a la griz'verd'a'j'n fag'trunk'o'j'n, lum'et'ant'a tra la mal'lum'a'j, mal'varm'et'a'j arb'ar'et'a'j voj'o'j, ĉas'ant'a ombr'o'j'n trans la mal'profund'aĵ'o'j'n, ĵet'ant'a diamant'o'j'n de la muel'il'rad'o'j, trans'don'ant'a kis'o'j'n al la lili'o'j, petol'ant'a kun la blank'a akv'o de la barier'o, arĝent'um'ant'a musk'o'kovr'it'a'j'n mur'o'j'n kaj pont'o'j'n, hel'ig'ant'a iu'n mal'grand'a'n urb'et'o'n, ĉarm'ig'ant'a ĉiu'n voj'et'o'n kaj herb'ej'o'n, kuŝ'ant'a implik'it'a inter la junk'o'j, rigard'ant'a rid'ant'e el ĉiu golf'et'o, gaj'e lum'et'ant'a sur mult'e da mal'proksim'a'j vel'o'j, balzam'ant'a la aer'o'n per hel'o — est'as or'a fe'river'et'o.

Sed river'o — mal'varm'a kaj lac'a, kun sen'ĉes'a'j pluv'gut'o'j fal'ant'a'j sur ĝi'a'n brun'a'n kaj mal'vigl'a'n akv'o'n, kun son'o, kvazaŭ vir'in'o mal'laŭt'e plor'us en mal'lum'a ĉambr'o; dum la arb'ar'et'o'j, tut'e mal'lum'a'j kaj silent'a'j, vual'it'a'j per si'a'j vapor'nebul'o'j, star'as simil'e al fantom'o'j sur la rand'o; silent'a'j fantom'o'j kun riproĉ'ant'a'j okul'o'j, kiel la fantom'o'j de mal'bon'a'j ag'o'j, kiel la fantom'o'j de amik'o'j preter'las'it'a'j — est'as fantom'vizit'at'a river'o tra la land'o de van'a'j bedaŭr'o'j.

Sun'lum'o est'as la viv'sang'o de la natur'o. Patr'in'o Ter'o rigard'is al ni per tiel mal'vigl'a'j, sen'anim'a'j okul'o'j, kiam la sun'lum'o for'mort'is el ĝi. Ni far'iĝ'as mal'gaj'a'j, est'ant'e tiam kun ŝi; ŝi ŝajn'as ne kon'i ni'n, nek am'is ni'n. Ŝi est'as kiel vidv'in'o, kiu perd'is la edz'o'n, kiu'n ŝi am'is kaj ŝi'a'j infan'o'j tuŝ'as ŝi'a'n man'o'n kaj rigard'as supr'e'n al ŝi en la okul'o'j'n, sed ne ricev'as rid'et'o'n.

Dum tiu tut'a tag'o ni rem'ad'is tra la pluv'o kaj tio est'is melankoli'a labor'o. Komenc'e ni ŝajn'ig'is, ke ni ĝi'n ĝu'as. Ni dir'is, ke tio est'as ŝanĝ'o, kaj ke ni ŝat'as vid'i la river'o'n sub ĝi'a'j divers'a'j aspekt'o'j. Ni dir'is, ke ni ne pov'as esper'i, ke est'os ĉiam sun'bril'o, nek dezir'i tio'n. Ni dir'is unu al la ali'a, ke la natur'o est'as bel'eg'a, eĉ kun si'a'j larm'o'j.

Harris kaj mi fakt'e entuziasm'iĝ'is pri la afer'o dum kelk'a'j unu'a'j hor'o'j. Mi kant'is kant'o'n pri la viv'o de cigan'o kaj kiel rav'a est'as la ekzist'ad'o de cigan'o! — liber'a al ŝtorm'o kaj sun'bril'o kaj ĉiu vent'o kiu blov'as! — kaj kiel li ĝu'as la pluv'o'n kaj kiel li bon'fart'as en ĝi; kiel li pri'rid'as la hom'o'j'n, kiu'j ĝi'n ne ŝat'as.

Georg'o est'is pli serioz'a kaj ne for'las'is la ombrel'o'n.

Ni supr'e'n'met'is la kovr'il'o'n antaŭ ol ni lunĉ'is kaj las'is ĝi'n supr'e la tut'a'n post'tag'mez'o'n las'ant'e nur mal'grand'a'n mal'ferm'aĵ'o'n en la antaŭ'o, ĉe kiu unu el ni pov'is padel'i kaj observ'i. Tia'manier'e ni vetur'is naŭ mejl'o'j'n kaj halt'is por la nokt'o iom mal'supr'e de la Day-kluz'o.

Mi ne pov'as honest'e dir'i, ke ni pas'ig'is gaj'a'n vesper'o'n. Pluv'et'is kviet'e kaj persist'e. Ĉio en la boat'o est'is mal'sek'et'a kaj glu'aĉ'a. La vesper'manĝ'o ne est'is sukces'o. Mal'varm'a bov'id'aĵ'a pasteĉ'o, kiam vi ne est'as mal'sat'a, em'as tro'sat'ig'i. Mi sent'is dezir'o'n por blank'fiŝ'et'o'j kaj kotlet'o; Harris babil'is pri sole'o'j kaj blank'a saŭc'o kaj trans'don'is la rest'aĵ'o'n de si'a pasteĉ'o al Montmorency, kiu ĝi'n mal'akcept'is kaj, ŝajn'e ofend'it'a de la propon'o, ir'is kaj sid'iĝ'is tut'e sol'a en la ali'a flank'o de la boat'o.

Georg'o pet'is, ke pri tia'j manĝ'o'j ni ne parol'u, almenaŭ ne antaŭ ol li est'os manĝ'int'a si'a'n mal'varm'a'n bol'ig'it'a'n bov'aĵ'o'n sen mustard'o.

Post la vesper'manĝ'o ni lud'is napoleonon por penc'o'j. Ni lud'is ĉirkaŭ unu kaj du'on'a'n hor'o'j'n, kaj en la fin'o de tiu temp'o Georg'o jam gajn'is kvar penc'o'j'n — Georg'o ĉiam hav'as bon'ŝanc'o'n ĉe kart'lud'ad'o — kaj Harris kaj mi perd'is po preciz'e du penc'o'j.

Tiam ni decid'is, ke ni rezign'os la vet'lud'ad'o'n. Kiel Harris dir'is, ĝi nask'as mal'san'ig'a'n ekscit'iĝ'o'n, se ĝi est'as tro'ig'it'a. Georg'o dir'is, ke li volont'e daŭr'ig'os por don'i al ni ebl'ec'o'n ni'n rekompenc'i; sed Harris kaj mi decid'is, ke ni ne batal'u plu kontraŭ la sort'o.

Post tio ni pret'ig'is punĉ'o'n kaj sid'is kun'e kaj babil'is. Georg'o rakont'is al ni pri vir'o, kiu'n li kon'is, kiu ven'is sur la river'o'n antaŭ du jar'o'j, kaj tra'nokt'is en mal'sek'a boat'o en nokt'o ĝust'e tia, kia est'as ĉi tiu, tio don'is al li reŭmat'ism'a'n febr'o'n kaj neni'o pov'is li'n sav'i kaj li mort'is en grand'a dolor'o dek tag'o'j'n post'e. Georg'o dir'is, ke li est'is nur jun'ul'o kaj fianĉ'iĝ'int'a. Li dir'is, ke tio est'as unu el la plej mal'ĝoj'ig'a'j afer'o'j, kiu'j'n li iam spert'is.

Tio memor'ig'is al Harris pri amik'o li'a, kiu an'iĝ'is al la Volont'ul'o'j, kaj kiu iu'n pluv'a'n nokt'o'n dorm'is sub kanvas'o ĉe Aldershot, ”en nokt'o, ĝust'e tia, kia est'as ĉi tiu”, dir'is Harris; li vek'iĝ'is en la maten'o kripl'ig'it'a por la tut'a viv'o. Harris dir'is, ke li prezent'os ni'n ambaŭ al la vir'o, kiam ni re'ven'os en la urb'o'n; ni'a'j kor'o'j ŝir'iĝ'os, kiam ni vid'os li'n.

Tio natur'e konduk'is ni'n al agrabl'a babil'ad'o pri iskiat'ik'o, febr'o'j, mal'varm'um'o'j, pulm'o'mal'san'o'j kaj bronk'it'o; Harris dir'is, kiel mal'oportun'e est'us, se iu el ni grav'e mal'san'iĝ'us en la nokt'o, konsider'ant'e, kiel mal'proksim'a'j ni est'as de kurac'ist'o.

Post ĉi tiu inter'parol'ad'o ŝajn'e est'iĝ'is dezir'o por io gaj'ig'a kaj en moment'o de mal'fort'ec'o mi propon'is, ke Georg'o pren'u si'a'n banĝ'o'n kaj vid'u, ĉu li ne pov'as don'i al ni komik'a'n kant'o'n.

Mi dev'as dir'i por la kredit'o de Georg'o, ke li ne bezon'is mult'e da kuraĝ'ig'o. Est'is neni'u sen'senc'aĵ'o pri tio, ke li las'is hejm'e la muzik'aĵ'o'n aŭ io simil'a. Li tuj aper'ig'is la muzik'il'o'n kaj komenc'is lud'i ”Du okul'o'j nigr'a'j rav'as”.

Antaŭ tiu vesper'o mi ĉiam rigard'is ”Du okul'o'j nigr'a'j rav'as” kiel sufiĉ'e banal'a'n melodi'o'n. La riĉ'a vejn'o de mal'ĝoj'o, kiu'n Georg'o el'tir'is el ĝi surpriz'is mi'n.

Dum la funebr'a'j muzik'son'o'j progres'is, kresk'is en Harris kaj mi la dezir'o fal'i unu sur la brust'o'n de la ali'a kaj plor'i; tamen per grand'a pen'ad'o ni de'ten'is la nask'iĝ'ant'a'j'n larm'o'j'n kaj aŭskult'is la sovaĝ'a'n sopir'plen'a'n melodi'o'n en silent'o.

Kiam ven'is la re'kant'aĵ'o, ni eĉ far'is preter'esper'a'j'n pen'ad'o'j'n gaj'iĝ'i. Ni re'plen'ig'is ni'a'j'n glas'o'j'n kaj kun'kant'is; Harris per voĉ'o trem'ant'a pro emoci'o antaŭ'ir'is kaj Georg'o kaj mi sekv'is kelk'a'j'n vort'o'j'n post'e:
”Du okul'o'j nigr'a'j rav'as!

Kia surpriz'o traf'as!

Nur ĉar mi dir'is, ke oni mal'prav'as, Du —”

Ĉi tie ni ne pov'is daŭr'ig'i plu. La ne'el'dir'ebl'a'n kor'tuŝ'o'n de la akompan'ad'o de Georg'o al tiu ”du” ni, en ni'a tiam'a stat'o de kor'prem'o, ne pov'is el'ten'i. Harris plor'ĝem'is kiel mal'grand'a infan'o kaj la hund'o ulul'is, ĝis mi kred'is, ke cert'e romp'iĝ'os aŭ li'a kor'o aŭ li'a makzel'o.

Georg'o dezir'is lud'i ankoraŭ strof'o'n. Li opini'is, ke kiam li pli bon'e akord'iĝ'os kun la muzik'o kaj pov'os ĵet'i pli da ”si'n'for'las'o” por tiel dir'i, en si'a'n lud'ad'o'n, ĝi ebl'e ne ŝajn'os tiel mal'ĝoj'a. La sent'o de la pli'mult'o tamen est'is kontraŭ la eksperiment'o.

Ĉar ne est'is far'ebl'a io ali'a, ni en'lit'iĝ'is — tio est'as, ni sen'vest'iĝ'is, kaj ni'n ĵet'iĝ'ad'is laŭ la fund'o de la boat'o dum ĉirkaŭ tri-kvar hor'o'j. Post tio ni sukces'is spasm'e dorm'i ĝis la kvin'a maten'e, kiam ni ĉiu'j lev'iĝ'is kaj manĝ'is la maten'manĝ'o'n.

La du'a tag'o preciz'e simil'is al la unu'a. La pluv'eg'o daŭr'is kaj ni sid'is, volv'it'a'j en pluv'mantel'o'j sub la kanvas'o, kaj driv'is mal'rapid'e al'val'e.

Unu el ni — mi jam forges'is, kiu, sed mi inklin'as supoz'i, ke tiu est'is mi — far'is mal'fort'a'n pen'ad'o'n dum la maten'o entuziasm'ig'i ni'n pri la antaŭ'a cigan'a stult'aĵ'o, ke ni est'as la infan'o'j de la natur'o kaj ĝu'as la pluv'o'n; sed tio tut'e ne sukces'is.

Pri unu afer'o ni ĉiu'j sam'opini'is, kaj tio est'as ke, okaz'u kio ajn, ni daŭr'ig'os firm'e ĝis la plej ekstrem'a fin'o. Ni for'ir'is por du'semajn'a plezur'o sur la river'o kaj du'semajn'a'n plezur'o'n ni nepr'e intenc'is ĝu'i. Se tio ni'n mort'ig'os, nu, tio est'us mal'feliĉ'o por ni'a'j amik'o'j kaj parenc'o'j; sed ĝi ne est'us evit'ebl'a. Ni sent'is, ke ced'i al la veter'o en klimat'o, kiel ni'a, est'us plej pere'ig'a precedenc'o.

—Nur ankoraŭ du tag'o'j'n, — dir'is Harris, — ni est'as jun'a'j kaj fort'a'j. Est'as ebl'e, ke ni post'viv'os tio'n.

Ĉirkaŭ la kvar'a post'tag'mez'e ni komenc'is diskut'i ni'a'j'n plan'o'j'n por la vesper'o. Tiam ni est'is iom preter Goring kaj ni decid'is padel'i ĝis Pangbourne kaj tie tra'nokt'i.

—Ankoraŭ gaj'a vesper'o! — murmur'et'is Georg'o.

Ni sid'is medit'ant'e pri la perspektiv'o. Ni est'os en Pangbourne je la kvin'a. Ni fin'os la ĉef'manĝ'o'n je, ni dir'u, du'on'o post la ses'a. Post tio ni pov'os promen'i ĉirkaŭ'e en la vilaĝ'o, dum pluv'eg'as, ĝis la temp'o por en'lit'iĝ'o; aŭ ni pov'os sid'i en mal'bon'e lum'ig'it'a trink'ej'a salon'et'o kaj leg'i la almanak'o'n.

—Nu, pov'as est'i, ke la Alhambr'o est'os pli gaj'ig'a, — dir'is Harris, kiu kuraĝ'is met'i la kap'o'n moment'o'n ekster la kovr'il'o'n kaj esplor'is la ĉiel'o'n.

—Kun et'a vesper'manĝ'o ĉe **) — post'e, — mi al'don'is du'on'e sen'konsci'e.

—Jes, est'as preskaŭ domaĝ'o, ke ni decid'is daŭr'e rest'i en la boat'o, — respond'is Harris; tiam kelk'a'n temp'o'n est'is silent'o.

—Se ni ne est'us decid'int'a'j, ke ni dev'as cert'ig'i al ni la mort'o'n en ĉi tiu mal'ben'it'a ĉerk'o, — rimark'ig'is Georg'o, ĵet'ant'e rigard'o'n plen'a'n de intens'a mal'am'o sur la boat'o'n, — tiam valor'us menci'i, ke vagon'ar'o for'ir'as el Pangbourne, laŭ mi'a sci'o, baldaŭ post la kvin'a, kaj de'met'us ni'n en Londono sufiĉ'e fru'e por ebl'ig'i al ni manĝ'i kotlet'o'n kaj post'e ir'i al la ej'o menci'it'a de vi.

Neni'u parol'is. Ni inter'rigard'is kaj ĉiu ŝajn'is vid'i la propr'a'j'n mal'nobl'a'j'n kaj kulp'a'j'n pens'o'j'n re'spegul'at'a'j en la vizaĝ'o de la ali'a'j. En silent'o ni el'tir'is kaj tra'serĉ'is la valiz'o'j'n. Ni rigard'is laŭ'long'e de la river'o supr'e'n kaj ni rigard'is mal'supr'e'n; neni'o hom'a est'is vid'ebl'a!

Du'dek minut'o'j'n post'e, oni pov'is vid'i tri figur'o'j'n, sekv'at'a'j'n de hont'em'a hund'o, ŝtel'e el'ramp'i el la boat'ej'o ĉe ”Cign'o”

sur'voj'e al la staci'dom'o, vest'it'a'j'n per la jen'a nek bel'a nek parad'a kostum'o:
Nigr'a'j led'a'j ŝu'o'j, mal'pur'a'j; flanel'a'j vest'aĵ'o'j por boat'vetur'ad'o, tre mal'pur'a'j; brun'a felt'a ĉapel'o, tre bat'it'a; pluv'mantel'o, tre mal'sek'a; ombrel'o.

Ni tromp'is la boat'ist'o'n ĉe Pangbourne. Ni ne kuraĝ'is inform'i li'n, ke ni for'kur'as de la pluv'o. Ni las'is la boat'o'n kaj ĝi'a'n tut'a'n en'hav'o'n sub li'a gard'o, kun la instrukci'o, ke ĝi est'u pret'a por ni je la naŭ'a la sekv'ant'a'n maten'o'n. Se, ni dir'is — se okaz'os io ne'atend'it'a, por mal'ebl'ig'i ni'a'n re'ven'o'n, ni skrib'os al li.

Ni ating'is Paddington je la sep'a kaj vetur'is rekt'e al la restoraci'o, kiu'n mi antaŭ'e pri'skrib'is, kie ni manĝ'is et'a'n manĝ'o'n, las'is Montmorency kun'e kun la propon'o, ke vesper'manĝ'o est'u pret'a je du'on'o post la dek'a, kaj post'e ni plu'ir'is ĝis Leicester Square.

Ni al'tir'is mult'e da atent'o ĉe Alhambr'o. Kiam ni prezent'is ni'n ĉe la giĉet'o, oni mal'afabl'e ordon'is al ni ir'i al la en'ir'ej'o en Castle Street, kaj inform'is, ke ni mal'fru'as jam de du'on'hor'o.

Ni konvink'is la vir'o'n, post iom'a mal'facil'aĵ'o, ke ni ne est'as ”la mond'kon'at'a'j tord'ig'ist'o'j de la Himalaj'a'j mont'o'j” kaj li pren'is ni'a'n mon'o'n kaj en'las'is ni'n.

Intern'e ni est'is ankoraŭ pli grand'a sukces'o. Ni'a'j bel'a'j bronz'it'a'j vizaĝ'o'j kaj pitoresk'a'j vest'aĵ'o'j est'is sekv'at'a'j ĉirkaŭ'e de admir'ant'a'j okul'o'j. Ni est'is la cel'o de ĉiu'j rigard'o'j.

Tio est'is fier'a moment'o por ni ĉiu'j.

Ni for'ir'is baldaŭ post la unu'a balet'o kaj re'ir'is al la restoraci'o, kie la vesper'manĝ'o jam atend'is ni'n.

Mi dev'as konfes'i, ke mi ĝu'is tiu'n vesper'manĝ'o'n. Dum dek tag'o'j ŝajn'is, ke ni viv'as, pli mal'pli, nur per mal'varm'a viand'o, kuk'o, kaj pan'o kun konfit'aĵ'o. Ĝi est'is simpl'a, nutr'a diet'o; tamen est'is en ĝi neni'o ekscit'a, kaj nun la odor'o de burgund'a vin'o kaj la odor'o de franc'a'j saŭc'o'j, la vid'o de pur'a'j buŝ'tuk'o'j kaj long'a'j pan'bul'o'j, frap'is kiel bon'ven'a vizit'ant'o ĉe la pord'o de ni'a intern'aĵ'o. Kelk'a'n temp'o'n ni daŭr'is trink'i en silent'o, ĝis ven'is la temp'o, kiam, anstataŭ sid'i tut'e rekt'a'j, firm'e ten'ant'e la tranĉ'il'o'n kaj fork'o'n, ni apog'is ni'n al la dors'o de la seĝ'o kaj labor'is mal'rapid'e kaj sen'zorg'e — kiam ni etend'is la krur'o'j'n sub la tabl'o, las'is la buŝ'tuk'o'n fal'i ne'rimark'it'e sur la plank'o'n kaj trov'is temp'o'n por observ'i la fum'a'n plafon'o'n pli kritik'e ol ni ĝis nun pov'is — kiam ni rest'ig'is ni'a'j'n glas'o'j'n sur la tabl'o per etend'it'a brak'o kaj sent'is ni'n bon'a'j, pens'em'a'j kaj pardon'em'a'j.

Tiam Harris, kiu sid'is apud la fenestr'o, tir'is flank'e'n la kurten'o'n kaj rigard'is sur la strat'o'n.

Ĝi bril'is mal'lum'e en la mal'sek'o, la mal'bon'e lum'ig'it'a'j lamp'o'j flagr'et'is ĉe ĉiu vent'o'puŝ'o, la pluv'o plaŭd'is konstant'e en la pluv'flak'o'j kaj flu'et'is laŭ la kanal'et'o'j en la jam pluv'plen'a'j'n de'flu'il'o'j'n. Kelk'a'j tut'e mal'sek'a'j voj'ir'ant'o'j rapid'e preter'pas'is, kun'tir'is si'n sub la gut'ant'a'j ombrel'o'j kaj la vir'in'o'j lev'et'is la jup'o'j'n.

—Nu, — dir'is Harris kaj etend'is la man'o'n por si'a glas'o, — ni hav'is agrabl'a'n vojaĝ'o'n, kaj pro ĝi mi'a'n kor'a'n dank'o'n al la mal'jun'a patr'o Tamiz'o — tamen mi opini'as, ke ni ag'is saĝ'e, kiam ni rezign'is pri ĝi ĝust'a'temp'e. Jen al la san'o de tri vir'o'j feliĉ'e ekster boat'o!

Montmorency, star'ant'a sur la mal'antaŭ'a'j pied'o'j antaŭ la fenestr'o, rigard'is en la nokt'o'n kaj el'ig'is mal'long'a'n boj'o'n de konvink'a konsent'o kun la tost'o.

www.omnibus.se/ink'o ISBN 91-7303-065-1 237